Choice of metadata Статьи ППС
Page 1, Results: 8
Report on unfulfilled requests: 0
1.

Подробнее
74
Г 12
Габдрахманова, Ш. Т.
Кәсіби траекторияны басқару және дамытудың заманауи тәсілдері [Текст] / Ш. Т. Габдрахманова // «Заманауи білім беру: жаңа уақыт – жаңа көзқарас» атты республикалық ғылыми-тежірибелік конференция материалдарының жинағы. - Орал, 2022. - 30 наурыз. - Б. 9-10
ББК 74
Рубрики: Образование
Кл.слова (ненормированные):
білім беру -- менеджер -- педагог -- Персоналдың қабілеттері -- Жоспарды бекіту -- Кросс-тренинг -- Роль -- бөлім -- кҽсіби траекториясы
Аннотация: Бҥгінгі білім беруде білім беретін басшы ҧғымы пайда болды. Бҧл басшы мекеменің бҽсекеге қабілеттілігін сақтаудың негізі ретінде ҿз қызметкерлерінің біліктілігін арттыруға, ҿзара оқытуға жҽне ҿзін-ҿзі оқытуға бағытталған. Осы орайда кҽсіби траекторияны біз кҽсіби қызмет аясында педагогтің қозғалыс жолы деп анықтаймыз, оның ішіне жоғары тҧлғалық- кҽсіби мҽртебені иемдену кіреді
Держатели документа:
ЗКУ
Г 12
Габдрахманова, Ш. Т.
Кәсіби траекторияны басқару және дамытудың заманауи тәсілдері [Текст] / Ш. Т. Габдрахманова // «Заманауи білім беру: жаңа уақыт – жаңа көзқарас» атты республикалық ғылыми-тежірибелік конференция материалдарының жинағы. - Орал, 2022. - 30 наурыз. - Б. 9-10
Рубрики: Образование
Кл.слова (ненормированные):
білім беру -- менеджер -- педагог -- Персоналдың қабілеттері -- Жоспарды бекіту -- Кросс-тренинг -- Роль -- бөлім -- кҽсіби траекториясы
Аннотация: Бҥгінгі білім беруде білім беретін басшы ҧғымы пайда болды. Бҧл басшы мекеменің бҽсекеге қабілеттілігін сақтаудың негізі ретінде ҿз қызметкерлерінің біліктілігін арттыруға, ҿзара оқытуға жҽне ҿзін-ҿзі оқытуға бағытталған. Осы орайда кҽсіби траекторияны біз кҽсіби қызмет аясында педагогтің қозғалыс жолы деп анықтаймыз, оның ішіне жоғары тҧлғалық- кҽсіби мҽртебені иемдену кіреді
Держатели документа:
ЗКУ
2.

Подробнее
60.5
Н 90
Нурелова, А. М.
Жапониядағы халықаралық неке мәселесі: негізгі тенденциялар [Текст] / А. М. Нурелова // БҚУ хабаршысы. - 2023. - №4. - Б. 84-91.
ББК 60.5
Рубрики: Социология
Кл.слова (ненормированные):
Халықаралық неке -- трансұлттық -- кроссмәдени -- ұлтаралық -- трансшекаралық -- еңбек миграциясы -- неке миграциясы -- тенденция -- Жапония
Аннотация: Мақалада қазіргі таңда Жапониядағы халықаралық неке мәселесі және оның негізгі тенденциялары зерттелген. Осы тақырыпқа қатысты жазылған Жапония, Корея, Қытай, Сингапур т.б. елдердің зерттеушілерінің еңбектеріне шолу жасалып, талданды. Халықаралық неке ұғымына талдау жасалынып, халықаралық аренада қолданыстағы трансұлттық, кроссұлттық неке ұғымдарына анықтама берілді. Зерттеу жұмысы барысында жапондықтармен шетелдіктердің арасындағы некенің негізгі факторлары, тенденциялары анықталды. Сонымен қатар осы халықаралық неке мәселесінің басқа да қоғамдағы әлеуметтік жағдайлармен байланысына шолу жасалды.
Держатели документа:
ЗКУ
Н 90
Нурелова, А. М.
Жапониядағы халықаралық неке мәселесі: негізгі тенденциялар [Текст] / А. М. Нурелова // БҚУ хабаршысы. - 2023. - №4. - Б. 84-91.
Рубрики: Социология
Кл.слова (ненормированные):
Халықаралық неке -- трансұлттық -- кроссмәдени -- ұлтаралық -- трансшекаралық -- еңбек миграциясы -- неке миграциясы -- тенденция -- Жапония
Аннотация: Мақалада қазіргі таңда Жапониядағы халықаралық неке мәселесі және оның негізгі тенденциялары зерттелген. Осы тақырыпқа қатысты жазылған Жапония, Корея, Қытай, Сингапур т.б. елдердің зерттеушілерінің еңбектеріне шолу жасалып, талданды. Халықаралық неке ұғымына талдау жасалынып, халықаралық аренада қолданыстағы трансұлттық, кроссұлттық неке ұғымдарына анықтама берілді. Зерттеу жұмысы барысында жапондықтармен шетелдіктердің арасындағы некенің негізгі факторлары, тенденциялары анықталды. Сонымен қатар осы халықаралық неке мәселесінің басқа да қоғамдағы әлеуметтік жағдайлармен байланысына шолу жасалды.
Держатели документа:
ЗКУ
3.

Подробнее
32.973
Z99
Ізбасарова, А. Ә.
Nativescript ортасының мүмкіндіктері [Текст] / А. Ә. Ізбасарова, Н. Қ. Кеңес, Г. А. Шангытбаева // «Білім берудегі трендтер» Қазақстан Республикасының білім беру ұйымдарының арасында өткізілген республикалық ғылыми-әдістемелік конференциясының жинағы. - Орал, 2024. - Т.2. - Б. 86-88.
ББК 32.973
Рубрики: Компьютеры
Кл.слова (ненормированные):
Native Script -- мобильді қосымшалар -- кросс-платформа -- JavaScript -- TypeScript -- UI -- пайдаланушы интерфейсі
Аннотация: Бұл мақалада Мобильді қосымшаларды әзірлеу үшін Native script ортасының мүмкіндіктері қарастырылады. Native Script - бұл операциялық жүйелердің жергілікті компоненттерін қолдана отырып, кросс-платформалық қосымшаларды құруға мүмкіндік беретін платформа. Жергілікті компоненттерге қол жеткізу, көп платформалы әзірлеу, плагинді қолдау, икемді пайдаланушы интерфейсі, жөндеу және профильдеу құралдары және белсенді әзірлеушілер қауымдастығы сияқты Native Script-тің негізгі артықшылықтары талқыланады. Мақала оқырманды Native Script мүмкіндіктерімен таныстыруға және осы даму ортасы неліктен жеке мобильді қосымшаларды құрудың ең жақсы таңдауларының бірі болып қала беретінін көрсетуге арналған.
Держатели документа:
ЗКУ
Доп.точки доступа:
Кеңес, Н.Қ.
Шангытбаева, Г.А.
Z99
Ізбасарова, А. Ә.
Nativescript ортасының мүмкіндіктері [Текст] / А. Ә. Ізбасарова, Н. Қ. Кеңес, Г. А. Шангытбаева // «Білім берудегі трендтер» Қазақстан Республикасының білім беру ұйымдарының арасында өткізілген республикалық ғылыми-әдістемелік конференциясының жинағы. - Орал, 2024. - Т.2. - Б. 86-88.
Рубрики: Компьютеры
Кл.слова (ненормированные):
Native Script -- мобильді қосымшалар -- кросс-платформа -- JavaScript -- TypeScript -- UI -- пайдаланушы интерфейсі
Аннотация: Бұл мақалада Мобильді қосымшаларды әзірлеу үшін Native script ортасының мүмкіндіктері қарастырылады. Native Script - бұл операциялық жүйелердің жергілікті компоненттерін қолдана отырып, кросс-платформалық қосымшаларды құруға мүмкіндік беретін платформа. Жергілікті компоненттерге қол жеткізу, көп платформалы әзірлеу, плагинді қолдау, икемді пайдаланушы интерфейсі, жөндеу және профильдеу құралдары және белсенді әзірлеушілер қауымдастығы сияқты Native Script-тің негізгі артықшылықтары талқыланады. Мақала оқырманды Native Script мүмкіндіктерімен таныстыруға және осы даму ортасы неліктен жеке мобильді қосымшаларды құрудың ең жақсы таңдауларының бірі болып қала беретінін көрсетуге арналған.
Держатели документа:
ЗКУ
Доп.точки доступа:
Кеңес, Н.Қ.
Шангытбаева, Г.А.
4.

Подробнее
81.2
Ш 96
Шунайбекова, К. М.
Деловая коммуникация на немецком языке: лингвистический анализ и кросс-культурные аспекты [Текст] / К. М. Шунайбекова, Г. Н. Капушева // Сборник республиканской научно-методической конференции среди организаций образования Республики Казахстан «Тренды в образовании». - Уральск, 2024. - Т.2. - С. 390-392.
ББК 81.2
Рубрики: Языкознание
Кл.слова (ненормированные):
Бизнес-коммуникация -- немецкий язык -- культурные аспекты -- лексические единицы -- межкультурное взаимодействие -- Деловая коммуникация -- лингвистический анализ
Аннотация: Данная статья проводит анализ особенностей деловой коммуникации на немецком языке с учетом культурных аспектов. В работе рассматриваются ключевые лексические единицы, фразеологизмы и выражения, используемые в деловых переговорах на немецком языке, а также особенности официальных писем, презентаций и корпоративного общения. Особое внимание уделяется влиянию культурных норм и ценностей на бизнес-коммуникацию, а также межкультурному взаимодействию и этикету. Статья также предоставляет краткий обзор исторических корней и современных тенденций развития деловой коммуникации на немецком языке.
Держатели документа:
ЗКУ
Доп.точки доступа:
Капушева, Г.Н.
Ш 96
Шунайбекова, К. М.
Деловая коммуникация на немецком языке: лингвистический анализ и кросс-культурные аспекты [Текст] / К. М. Шунайбекова, Г. Н. Капушева // Сборник республиканской научно-методической конференции среди организаций образования Республики Казахстан «Тренды в образовании». - Уральск, 2024. - Т.2. - С. 390-392.
Рубрики: Языкознание
Кл.слова (ненормированные):
Бизнес-коммуникация -- немецкий язык -- культурные аспекты -- лексические единицы -- межкультурное взаимодействие -- Деловая коммуникация -- лингвистический анализ
Аннотация: Данная статья проводит анализ особенностей деловой коммуникации на немецком языке с учетом культурных аспектов. В работе рассматриваются ключевые лексические единицы, фразеологизмы и выражения, используемые в деловых переговорах на немецком языке, а также особенности официальных писем, презентаций и корпоративного общения. Особое внимание уделяется влиянию культурных норм и ценностей на бизнес-коммуникацию, а также межкультурному взаимодействию и этикету. Статья также предоставляет краткий обзор исторических корней и современных тенденций развития деловой коммуникации на немецком языке.
Держатели документа:
ЗКУ
Доп.точки доступа:
Капушева, Г.Н.
5.

Подробнее
74
К 21
Каргина, Г. Т.
Қоғамдық пәндердегі инновациялық әдістер [Текст] / Г. Т. Каргина // «Педагогтің кәсіби шеберлігі» Қазақстан Республикасының білім беру ұйымдарының арасында өткізілген республикалық байқаудың жинағы. - Орал, 2024. - Б. 258-260.
ББК 74
Рубрики: Педагогика
Кл.слова (ненормированные):
білім беру жүйесі -- инновациялық әдістер -- тарих -- құқық және экономика негіздері -- SWOT - талдау -- Шын -- Жалған -- Кроссенс -- Тақырыпты қабылдау әдісі -- Жасырын шоколад әдісі
Аннотация: Елдің білім беру жүйесі терең де сатылы стратегиялық жаңғырту кезеңін бастан өткеруде. Қазіргі таңда жан-жақты, зерделі, дарынды, талантты адамдарды қалыптастыруда білім беру мәселесі, оның оқыту жүйесін заман талабына сай үйлестіре алу міндеті туындап, жаңа талаптар қойылуда. Сондықтан да, оқытушылардың алдында тұрған міндет: студенттерді оқыту процесіне белсенді тартуды, олардың талқылауларға қатысуын, өткен материалды талдау және қорытуын, зерттеу жүргізуін, бағалау пікірлерін айту, өзін-өзі бағалау және т. б. көздейтің жаңа әдіс-тәсілдерді оқу үрдісне еңгізу болып табылады. Мен осы мақаламда экономиканың базалық білімін және кәсіпкерлік негіздерін қолдану модулінен «SWOT - талдау» тақырыбында өткізілген сабағымда қолданылған әдіс-тәсілдер туралы баяндайтын боламын
Держатели документа:
ЗКУ
К 21
Каргина, Г. Т.
Қоғамдық пәндердегі инновациялық әдістер [Текст] / Г. Т. Каргина // «Педагогтің кәсіби шеберлігі» Қазақстан Республикасының білім беру ұйымдарының арасында өткізілген республикалық байқаудың жинағы. - Орал, 2024. - Б. 258-260.
Рубрики: Педагогика
Кл.слова (ненормированные):
білім беру жүйесі -- инновациялық әдістер -- тарих -- құқық және экономика негіздері -- SWOT - талдау -- Шын -- Жалған -- Кроссенс -- Тақырыпты қабылдау әдісі -- Жасырын шоколад әдісі
Аннотация: Елдің білім беру жүйесі терең де сатылы стратегиялық жаңғырту кезеңін бастан өткеруде. Қазіргі таңда жан-жақты, зерделі, дарынды, талантты адамдарды қалыптастыруда білім беру мәселесі, оның оқыту жүйесін заман талабына сай үйлестіре алу міндеті туындап, жаңа талаптар қойылуда. Сондықтан да, оқытушылардың алдында тұрған міндет: студенттерді оқыту процесіне белсенді тартуды, олардың талқылауларға қатысуын, өткен материалды талдау және қорытуын, зерттеу жүргізуін, бағалау пікірлерін айту, өзін-өзі бағалау және т. б. көздейтің жаңа әдіс-тәсілдерді оқу үрдісне еңгізу болып табылады. Мен осы мақаламда экономиканың базалық білімін және кәсіпкерлік негіздерін қолдану модулінен «SWOT - талдау» тақырыбында өткізілген сабағымда қолданылған әдіс-тәсілдер туралы баяндайтын боламын
Держатели документа:
ЗКУ
6.

Подробнее
46.8
К 17
Калиева, А. Ж.
Әр түрлі ата-аналық табындардан алынған «Кобб-500» кросс бройлерлерінің өнімділігі [Текст] / А. Ж. Калиева // «Иванов оқулары – 2024» республикалық ғылыми-тәжірибелік конференциясы материалдары жинағы. - Орал, 2024. - 10-11 қазан. - Б. 210-213.
ББК 46.8
Рубрики: Птицеводство
Кл.слова (ненормированные):
кросс бройлер -- жұмыртқа -- ет -- инкубациялық жұмыртқа -- Температура режимі -- Жемді конверсия -- Орташа тәуліктік өсім -- Тірі салмақ -- Сойыс шығымы
Аннотация: «Кобб-500» кросс бройлерлері осы қасиеттерінің арқасында әлемдік құс шаруашылығында жетекші орындардың бірін алады және Қазақстанда да кеңінен қолданылады [1]. Алайда, бұл кросстың максималды өнімділігіне қол жеткізу үшін дұрыс күтім, оңтайлы азықтандыру және ұстау жағдайларын қамтамасыз ету қажет
Держатели документа:
ЗКУ
К 17
Калиева, А. Ж.
Әр түрлі ата-аналық табындардан алынған «Кобб-500» кросс бройлерлерінің өнімділігі [Текст] / А. Ж. Калиева // «Иванов оқулары – 2024» республикалық ғылыми-тәжірибелік конференциясы материалдары жинағы. - Орал, 2024. - 10-11 қазан. - Б. 210-213.
Рубрики: Птицеводство
Кл.слова (ненормированные):
кросс бройлер -- жұмыртқа -- ет -- инкубациялық жұмыртқа -- Температура режимі -- Жемді конверсия -- Орташа тәуліктік өсім -- Тірі салмақ -- Сойыс шығымы
Аннотация: «Кобб-500» кросс бройлерлері осы қасиеттерінің арқасында әлемдік құс шаруашылығында жетекші орындардың бірін алады және Қазақстанда да кеңінен қолданылады [1]. Алайда, бұл кросстың максималды өнімділігіне қол жеткізу үшін дұрыс күтім, оңтайлы азықтандыру және ұстау жағдайларын қамтамасыз ету қажет
Держатели документа:
ЗКУ
7.

Подробнее
74.262
А 17
Абулгазиева, Г. Б.
Жаратылыстану пәндерінде кросс-дисциплинарлық оқыту әдістемесін қолдану [Текст] / Г. Б. Абулгазиева // «Иванов оқулары – 2024» республикалық ғылыми-тәжірибелік конференциясы материалдары жинағы. - Орал, 2024. - 10-11 қазан. - Б. 251-253.
ББК 74.262
Рубрики: Методика преподавания естественных наук (естествознания в целом)
Кл.слова (ненормированные):
Кросс-дисциплинарлық оқыту әдістемесі -- Жаратылыстану -- Тұтас ғылыми көзқарас қалыптастыру -- Шынайы өмірмен байланыстыру -- Проблемаларды шешу дағдыларын дамыту -- Шығармашылық ойлауды дамыту -- Оқушылардың ғылыми зерттеу дағдыларын дамыту -- Коммуникативтік және топтық жұмыс дағдыларын жетілдіру -- Танымдық қабілеттерді кеңейту -- Инновациялық білім беру -- Биология және химия -- Физика және биология -- География және биология -- Мотивацияны арттыру -- Ғылыми ойлауды дамыту -- Творчестволық ойлау -- Жобалық оқыту -- Проблемалық оқыту -- Топтық жұмыстар -- Критикалық ойлау
Аннотация: Кросс-дисциплинарлық оқыту әдістемесі – бұл әртүрлі пәндер арасында тығыз байланыстар орнату арқылы оқушылардың білімін байыту және олардың ғылыми танымын жан-жақты дамыту әдісі. Мұндай тәсілдер білім беру процесінде пәндерді бөлек оқытудан гөрі, оларды біріктіріп, оқушыларға түрлі ғылымдардың арасындағы байланыстарды көрсетуді көздейді. Кросс-дисциплинарлық тәсілдер – бұл бірнеше пәннің мазмұнын бір-бірімен байланыстыра отырып, біртұтас білім беру процесін ұйымдастыруда және жаратылыстану пәндерін оқытуда білім алушылардың жан-жақты дамуына ықпал ететін маңызды құрал болып табылады.
Держатели документа:
ЗКУ
А 17
Абулгазиева, Г. Б.
Жаратылыстану пәндерінде кросс-дисциплинарлық оқыту әдістемесін қолдану [Текст] / Г. Б. Абулгазиева // «Иванов оқулары – 2024» республикалық ғылыми-тәжірибелік конференциясы материалдары жинағы. - Орал, 2024. - 10-11 қазан. - Б. 251-253.
Рубрики: Методика преподавания естественных наук (естествознания в целом)
Кл.слова (ненормированные):
Кросс-дисциплинарлық оқыту әдістемесі -- Жаратылыстану -- Тұтас ғылыми көзқарас қалыптастыру -- Шынайы өмірмен байланыстыру -- Проблемаларды шешу дағдыларын дамыту -- Шығармашылық ойлауды дамыту -- Оқушылардың ғылыми зерттеу дағдыларын дамыту -- Коммуникативтік және топтық жұмыс дағдыларын жетілдіру -- Танымдық қабілеттерді кеңейту -- Инновациялық білім беру -- Биология және химия -- Физика және биология -- География және биология -- Мотивацияны арттыру -- Ғылыми ойлауды дамыту -- Творчестволық ойлау -- Жобалық оқыту -- Проблемалық оқыту -- Топтық жұмыстар -- Критикалық ойлау
Аннотация: Кросс-дисциплинарлық оқыту әдістемесі – бұл әртүрлі пәндер арасында тығыз байланыстар орнату арқылы оқушылардың білімін байыту және олардың ғылыми танымын жан-жақты дамыту әдісі. Мұндай тәсілдер білім беру процесінде пәндерді бөлек оқытудан гөрі, оларды біріктіріп, оқушыларға түрлі ғылымдардың арасындағы байланыстарды көрсетуді көздейді. Кросс-дисциплинарлық тәсілдер – бұл бірнеше пәннің мазмұнын бір-бірімен байланыстыра отырып, біртұтас білім беру процесін ұйымдастыруда және жаратылыстану пәндерін оқытуда білім алушылардың жан-жақты дамуына ықпал ететін маңызды құрал болып табылады.
Держатели документа:
ЗКУ
8.

Подробнее
20.1
Ш 98
Шығыс Қазақстанның биіктаулы экожүйелерінде ағаш тұқымдастарының климаттық өзгерістерге реакциясын дендрохронологиялық талдау [Текст] / К. Б. Алипина, Ш. Б. Абилова, Чоймаа Дуламсурен, Ж. Т. Тергенбаева // БҚУ хабаршысы. - 2025. - №3. - Б. 548-561.
ББК 20.1
Рубрики: Экология
Кл.слова (ненормированные):
дендрохронология -- жылдық сақиналар -- климаттық өзгерістер -- ағаш өсімі -- корреляциялық талдау -- радиалды өсім
Аннотация: Бұл зерттеу климаттың өзгеруінің ағаш өсімдіктерінің өсуіне әсерін дендрохронологиялық әдістер арқылы талдауға бағытталған. Шығыс Қазақстанның табиғи-климаттық жағдайы – маусымдық ауытқуы күшті, биік таулы және континенталды сипаттағы аймақ – ағаштардың жылдық өсім динамикасын зерттеу үшін ерекше үлгілік өңір болып табылады. Тарихи метеодеректердің шектеулігі жағдайында ағаштың жылдық сақиналары климаттық жағдайларды қалпына келтірудің сенімді прокси-дереккөзі ретінде қолданылады. Зерттеу барысында 2013 және 2023 жылдары Катонқарағай мемлекеттік ұлттық табиғи паркінің әртүрлі биіктік белдеулеріндегі орман екпелерінен 1610 керн алынып, Betula pendula, Larix sibirica, Pinus sibirica, Picea obovata және Abies sibirica түрлері бойынша өсу хронологиялары жасалды. Жылдық сақиналар ені LINTAB құрылғысы және TSAP-Win бағдарламасы арқылы өлшенді, ал уақыттық қатарларды кросс-дейтинг, детрендинг және индекстеу COFECHA, R (dplR, treeclim пакеттері) және STATISTICA 13.2 көмегімен өңделді. Нәтижелер ауа температурасы мен жылдық өсім арасында теріс, ал жауын-шашынмен және күн белсенділігімен оң корреляцияны көрсетті. Ең жоғары корреляциялық мәндер күн белсенділігімен (r = 0,53–0,86), жауын-шашынмен орташа (r = 0,04–0,46), ал температурамен теріс бағытта анықталды. Бұл ағаштардың радиалды өсімі ылғал және радиациялық жағдайларға сезімтал екенін, ал жоғары температурада кері әсер байқалатынын дәлелдейді. Жалпы алғанда, зерттеу нәтижелері ағаш түрлерінің өсуіне климаттық факторлардың (температура, жауын-шашын) әртүрлі ықпал ететінін көрсетті. Жиналған хронологиялар мен алынған корреляциялар аймақтық дендроклиматтық қайта құруды жүргізу үшін маңызды база болып табылады және климаттық өзгерістер жағдайында орман экожүйелерінің бейімделу әлеуетін бағалауға септігін тигізеді
Держатели документа:
ЗКУ
Доп.точки доступа:
Алипина, К.Б.
Абилова, Ш.Б.
Чоймаа Дуламсурен
Тергенбаева, Ж.Т.
Ш 98
Шығыс Қазақстанның биіктаулы экожүйелерінде ағаш тұқымдастарының климаттық өзгерістерге реакциясын дендрохронологиялық талдау [Текст] / К. Б. Алипина, Ш. Б. Абилова, Чоймаа Дуламсурен, Ж. Т. Тергенбаева // БҚУ хабаршысы. - 2025. - №3. - Б. 548-561.
Рубрики: Экология
Кл.слова (ненормированные):
дендрохронология -- жылдық сақиналар -- климаттық өзгерістер -- ағаш өсімі -- корреляциялық талдау -- радиалды өсім
Аннотация: Бұл зерттеу климаттың өзгеруінің ағаш өсімдіктерінің өсуіне әсерін дендрохронологиялық әдістер арқылы талдауға бағытталған. Шығыс Қазақстанның табиғи-климаттық жағдайы – маусымдық ауытқуы күшті, биік таулы және континенталды сипаттағы аймақ – ағаштардың жылдық өсім динамикасын зерттеу үшін ерекше үлгілік өңір болып табылады. Тарихи метеодеректердің шектеулігі жағдайында ағаштың жылдық сақиналары климаттық жағдайларды қалпына келтірудің сенімді прокси-дереккөзі ретінде қолданылады. Зерттеу барысында 2013 және 2023 жылдары Катонқарағай мемлекеттік ұлттық табиғи паркінің әртүрлі биіктік белдеулеріндегі орман екпелерінен 1610 керн алынып, Betula pendula, Larix sibirica, Pinus sibirica, Picea obovata және Abies sibirica түрлері бойынша өсу хронологиялары жасалды. Жылдық сақиналар ені LINTAB құрылғысы және TSAP-Win бағдарламасы арқылы өлшенді, ал уақыттық қатарларды кросс-дейтинг, детрендинг және индекстеу COFECHA, R (dplR, treeclim пакеттері) және STATISTICA 13.2 көмегімен өңделді. Нәтижелер ауа температурасы мен жылдық өсім арасында теріс, ал жауын-шашынмен және күн белсенділігімен оң корреляцияны көрсетті. Ең жоғары корреляциялық мәндер күн белсенділігімен (r = 0,53–0,86), жауын-шашынмен орташа (r = 0,04–0,46), ал температурамен теріс бағытта анықталды. Бұл ағаштардың радиалды өсімі ылғал және радиациялық жағдайларға сезімтал екенін, ал жоғары температурада кері әсер байқалатынын дәлелдейді. Жалпы алғанда, зерттеу нәтижелері ағаш түрлерінің өсуіне климаттық факторлардың (температура, жауын-шашын) әртүрлі ықпал ететінін көрсетті. Жиналған хронологиялар мен алынған корреляциялар аймақтық дендроклиматтық қайта құруды жүргізу үшін маңызды база болып табылады және климаттық өзгерістер жағдайында орман экожүйелерінің бейімделу әлеуетін бағалауға септігін тигізеді
Держатели документа:
ЗКУ
Доп.точки доступа:
Алипина, К.Б.
Абилова, Ш.Б.
Чоймаа Дуламсурен
Тергенбаева, Ж.Т.
Page 1, Results: 8