Электронный каталог

20.1
Ш 98

    Шығыс Қазақстанның биіктаулы экожүйелерінде ағаш тұқымдастарының климаттық өзгерістерге реакциясын дендрохронологиялық талдау [Текст] / К. Б. Алипина, Ш. Б. Абилова, Чоймаа Дуламсурен, Ж. Т. Тергенбаева // БҚУ хабаршысы. - 2025. - №3. - Б. 548-561.
ББК 20.1

Рубрики: Экология

Кл.слова (ненормированные):
дендрохронология -- жылдық сақиналар -- климаттық өзгерістер -- ағаш өсімі -- корреляциялық талдау -- радиалды өсім
Аннотация: Бұл зерттеу климаттың өзгеруінің ағаш өсімдіктерінің өсуіне әсерін дендрохронологиялық әдістер арқылы талдауға бағытталған. Шығыс Қазақстанның табиғи-климаттық жағдайы – маусымдық ауытқуы күшті, биік таулы және континенталды сипаттағы аймақ – ағаштардың жылдық өсім динамикасын зерттеу үшін ерекше үлгілік өңір болып табылады. Тарихи метеодеректердің шектеулігі жағдайында ағаштың жылдық сақиналары климаттық жағдайларды қалпына келтірудің сенімді прокси-дереккөзі ретінде қолданылады. Зерттеу барысында 2013 және 2023 жылдары Катонқарағай мемлекеттік ұлттық табиғи паркінің әртүрлі биіктік белдеулеріндегі орман екпелерінен 1610 керн алынып, Betula pendula, Larix sibirica, Pinus sibirica, Picea obovata және Abies sibirica түрлері бойынша өсу хронологиялары жасалды. Жылдық сақиналар ені LINTAB құрылғысы және TSAP-Win бағдарламасы арқылы өлшенді, ал уақыттық қатарларды кросс-дейтинг, детрендинг және индекстеу COFECHA, R (dplR, treeclim пакеттері) және STATISTICA 13.2 көмегімен өңделді. Нәтижелер ауа температурасы мен жылдық өсім арасында теріс, ал жауын-шашынмен және күн белсенділігімен оң корреляцияны көрсетті. Ең жоғары корреляциялық мәндер күн белсенділігімен (r = 0,53–0,86), жауын-шашынмен орташа (r = 0,04–0,46), ал температурамен теріс бағытта анықталды. Бұл ағаштардың радиалды өсімі ылғал және радиациялық жағдайларға сезімтал екенін, ал жоғары температурада кері әсер байқалатынын дәлелдейді. Жалпы алғанда, зерттеу нәтижелері ағаш түрлерінің өсуіне климаттық факторлардың (температура, жауын-шашын) әртүрлі ықпал ететінін көрсетті. Жиналған хронологиялар мен алынған корреляциялар аймақтық дендроклиматтық қайта құруды жүргізу үшін маңызды база болып табылады және климаттық өзгерістер жағдайында орман экожүйелерінің бейімделу әлеуетін бағалауға септігін тигізеді
Держатели документа:
ЗКУ
Доп.точки доступа:
Алипина, К.Б.
Абилова, Ш.Б.
Чоймаа Дуламсурен
Тергенбаева, Ж.Т.

74
К 88
Кужахметова, Х.
    Мерейлі үстаз белестері... [Текст] / Х. Кужахметова // Жайық үні. - 2025. - №43.-23 қазан. - Б. 12.
ББК 74

Рубрики: Білім беру.

Кл.слова (ненормированные):
С.М.Киров атындағы Қазақ Мемлекеттік университет -- түлегі -- М.Өтемісов атындағы Батыс Қазақстан университеті -- белес -- тұлға -- халық -- категория -- кафедра меңгерушісі
Аннотация: 1991 жылы С.М.Киров атындағы Қазақ Мемлекеттік университетінің түлегі болған кішкентай қоңыр қыз-Алтынай бүгін М.Өтемісов атындағы Батыс Қазақстан университеті қабырғасында 32 жыл ұстаздық,ғалымдық белестерді иегерген білікті,тәжірибелі тұлғаға айналды.
Держатели документа:
БҚУ.

83
Б 18
Байбулсинова, А. С.
    Абай мұрасы - ұлттық идеологияның негізі (Абай Құнанбайұлының 180 жылдығына арналған) [Текст] / А. С. Байбулсинова // Өркен. - 2025. - 27 тамыз. - №7. - Б. 7.
ББК 83

Рубрики: Литературоведение

Кл.слова (ненормированные):
Абай мұрасы -- Абай Құнанбайұлының -- 180 жыл -- Абайдың шығармашылығы
Аннотация: Қазіргі жаһандану заманында Абай Құнанбайұлының мұрасы қазақ халқы үшін ерекше маңызға ие. ХІХ ғасырдың соңы мен ХХ ғасырдың басында өмір сүрген «бағзы заман» ойшылының қазіргі ХХІ ғасырда яғни, үздіксіз дамып отырған космостық дəуірде қандай маңызы жəне əсер етуші рөлі болу мүмкін деген сұрақ туады жастарда. Сондықтан бұл маңыздылықты бірнеше негізгі аспектіде бөліп көрсету қажет деп ойлаймыз: Абай ұлттық идеологияның ғылыми тұрғыдан негізделген əрі бай əрі күрделі феномені болып табылады. Ғылыми зерт теулерге сүйенсек, Абайдың шығармашылығы қазақ халқының мəдени, əлеуметтік жəне рухани өмірінің қалыптасуында ерекше рөл атқарады. Мемлекеттік басқаруда ҚР Президенті Қасым-Жомарт Кемелұ лы Тоқ аев - Абай дың идеяларын Қазақстанның жаңару, дамуы үшін рухани-мəдени бағдар, ұлттық құндылықтардың өзегі деп бағалайды
Держатели документа:
ЗКУ

66
К 11
Қыдырсихова, А.
    Алқа мәжілісіндегі өзекті мәселе [Текст] / А. Қыдырсихова // Өркен. - 2025. - 29 қазан. - №9. - Б. 5.
ББК 66

Рубрики: Политика

Кл.слова (ненормированные):
Махамбет Өтемісов атындағы Батыс Қазақстан университеті -- Қоғамдық даму департаменті -- Жасанды интеллект -- Казахстан в эпоху искусственного интеллекта -- Жасанды интеллект дəуіріндегі Қазақстан -- саясат
Аннотация: 2025 жылдың 25 қыркүйегі күні Махамбет Өтемісов атындағы Батыс Қазақстан университетінде Қоғамдық даму департаментінің ұйымдастыруымен «Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Кемелұлы Тоқаевтың «Жасанды интеллект дəуіріндегі Қазақстан: өзекті мəселелер жəне оны түбегейлі цифрлық өзгерістер арқылы шешу» – «Казахстан в эпоху искусственного интеллекта: актуальные задачи и их решения через цифровую трансформацию» атты Қазақстан халқына Жолдауы - ел дамуының стратегиялық бағдары мен мемлекеттік саясаттың маңыз ды бағыт тарын айқындайтын бағдарламалық құжат» тақырыбындағы алқа мəжілісі өтті.
Держатели документа:
ЗКУ

82
Ж 27

    Жансаяның жұлдызы жарқырады [Текст] // Орал өңірі. - 2025. - №84.- 16 қазан. - Б. 8.
ББК 82

Рубрики: Фольклор

Кл.слова (ненормированные):
атырау қаласы -- көрнекті ақын -- мемлекеттік әнұран -- жұмекен нәжімеденов 90 жыл -- менің қазақстаным -- республикалық ақындар -- айтыс -- жансая мусина -- бас жүлде -- 12 жүйрік -- қайраткер -- жүрсін ерман -- аманжол әлтай
Аннотация: Таяуда Атырау қаласында өткен, көрнекті ақын, Мемлекеттік Әнұран мәтінінің ауторы Жұмекен Нәжімеденовтің 90 жылдығына арналған "Менің Қазақстаным!" республикалық ақындар айтысында Жансая Мусина топ жарып, бас жүлдеге ие болды.
Держатели документа:
БҚУ

81
Г 94
Гумарова, Н. К.
    Тілдік құзыреттілікті қалыптастырудың лингвистикалық негіздері [Текст] / Н. К. Гумарова // Профессор Отарәлі Бүркіттің лингвистикалық мұрасы, қазіргі қазақ филологиясының парадигмалары: Қазақстан Республикасы білім беру ісінің Құрметті қызметкері, филология ғылымдарының докторы, профессор Бүркітов Отарәлі Бүркітұлының туғанына 70 жыл толуына арналған халықаралық ғылыми-тәжірибелік конференция материалдары. - Орал, 2024. - 13 желтоқсан. - Б. 121-124.
ББК 81

Рубрики: Языкознание

Кл.слова (ненормированные):
фонема -- дыбыс -- сөз тіркесі -- Құзыреттілік -- лингвистика -- Тілдік құзіреттілік -- Лингводидактикалық энциклопедиялық сөздікте -- фонетика -- морфема -- лексика
Аннотация: Білім беру саласындағы жағдайға әсер ететін қоғамдағы негізгі өзгеріс-қоғамның даму қарқынын жеделдету. Еңбек нарығындағы бәсекеге қабілеттілік көбінесе адамның өмірлік жағдайларға байланысты қолданылуы немесе өзгеруі мүмкін Дағдылар мен құзыреттерді игеру және дамыту қабілетіне байланысты. Тиісінше, білім беру мақсаттары да өзгереді. Отандық мектеп жүйесі мемлекеттік білім беру стандарттарының екінші буынында ұсынылған оқытудағы құзыреттілік тәсілге ерекше назар аударуды талап етеді
Держатели документа:
ЗКУ