Электронный каталог

63
З-12
Заңәділұлы, Н.
    Алтын орданың мемлекеттік идеологиясы ретінде ясауи ілімі (Қытай зерттеулері негізінде) [Текст] / Н. Заңәділұлы, Б. Сайфунов // БҚУ хабаршысы. - 2025. - №1. - Б. 285-302.

ББК 63

Рубрики: История

Кл.слова (ненормированные):
Алтын Орда -- Ислам діні -- Берке хан -- Өзбек хан -- Кубравийа тариқаты -- Ясауи тариқаты -- Ұлы жосық (Ұлы заң)
Аннотация: Алтын Орда - Жошы ұлысы негізінде құрылған мемлекет. Алтын Орда мемлекетінің хандарынан алғашқы болып Берке хан Ислам дінін қабылдады. Өзбек хан тұсында Ислам діні мемлекеттік дінге айналды. Тарихи тұрғыдан қарасақ, Алтын Орда мемлекетінің исламдану үдерісі мемлекеттік деңгейде өте жүйелі түрде жүзеге асырылды. Бұл үдерісте сопылық бағытты ұстанатын Хорезм мұсылмандарының рөлі ерекше болған. Алайда Қожа Ахмет Ясауи (1041-1166) [1; 2; 3] негізін қалаған Ясауи тариқаты маңызды рөл атқарды. Алтын Орда хандары Ислам дінін мемлекеттік дін етіп, Ясауи мектебінің ұстанымдарын мемлекеттік идеологияға айналдыру арқылы тұтас Жошы ұлысының бірлігін қамтамасыз ете алды. Ясауи ілімін ұстану арқылы көшпелі тұрмыс-салт Исламмен үндесіп ұлыстың негізін құрайтын моңғол-қыпшақ руларының қолдауына ие болды. Алтын Орда мемлекетінің ұзақ уақыт өмір сүруінің және Жошы әулеті билігінің Алтын Ордадан тарған хандықтарда да Ясауи ілімі сәулесін шашып тұрды. Көркейген ислам мәдениетімен Ясауи жолын ұстануының арқасында Алтын Орда мемлекеті парсы, орыс және тағы басқа мәдениеттерге жұтылмай түркілік реңін сақтап қалды. Мақалада Берке хан мен Өзбек хан дәуіріндегі тарихи үдерістер кеңінен қарастырылып, олардың билігі тұсында қалыптасқан саяси, діни және мәдени жетістіктерге назар аударылады. Әсіресе, Ясауи ілімін ұстану Алтын Орда мемлекетінің дамуына тигізген ықпалы ерекше атап өтіледі. Мақалада тақырыбымызға қатысты қытай зерттеулеріне айрықша мән беріліп, осы тақырыпқа қатысты қытай тарихшыларының еңбектері егжей-тегжейлі талданған. Сонымен қатар, салыстырмалы талдау әдісі қолданылып, Берке хан мен Өзбек хан дәуіріндегі исламның таралуы, құқықтық жүйенің өзгеруі және мәдени алмасу үдерістері салыстырылып сипатталады. Бұл тәсіл тарихи деректердің объективтілігін қамтамасыз етіп, Алтын Орда тарихын тереңірек түсінуде жаңа ғылыми көзқарас қалыптастыруға мүмкіндік береді.
Держатели документа:
ЗКУ
Доп.точки доступа:
Сайфунов, Б.

63
С 22
Сахи, Ж.
    Дәстүрлі мәдениет тұжырымдарына қатысты көзқарас [Текст] / Ж. Сахи, А. А. Айдымбаева // БҚУ хабаршысы. - 2025. - №1. - Б. 320-332.

ББК 63

Рубрики: История

Кл.слова (ненормированные):
қазақ -- тарих -- дәстүрлі мәдениет -- дәстүрлі қоғам -- мәдени мұра -- трансформация
Аннотация: Қазіргі зерттеулерде дәстүрлі мәдениетке деген қызығушылық айтарлықтай артты. Оның себебі жаһандану мен ақпараттандыру жағдайында дәстүр тарихи жадымен байланыстырушы түйінге айналды және ұлттық-мәдени бірегейлікті сақтауға мүмкіндік береді. Алайда, «дәстүрлі мәдениет» ұғымының өзіне арнайы әдебиеттерде әртүрлі түсіндірмелер беріледі. Демек, «дәстүрлі», «архаикалық», «индустрияға дейінгі», «аграрлық», «шаруа», «жазбаша», «тұрмыстық», «күнделікті», «мамандандырылмаған» (мәдениет) сынды түрлі терминдерде қоланылады. Технологиялардың қарқынды өсуі, қоғамдағы заманауй өзгерістер, инновациялар «дәстүрлі мәдениет» болмысына өзгеріс әкелмей қоймайды. Инновация, модернизация үдерістері, трансформациялану дәстүрлі мәдениет үлгілерінің барлық қырынан көрініс табады. Дәстүрлі мәдениеттің сақталуы мен заманға сай бейімделуіне әртүрлі тұжырымдардың қалыптасуы «дәстүрлі мәдениет» ұғымының қай кезеңде де ғылыми ортада өзекті екенін айғақтайды. Мақала қазіргі тарихнамадағы дәстүрлі мәдениетті зерттеудің маңыздылығы мен негізгі бағыттарын талдауға арналған. Дәстүрлі мәдениеттің қазіргі зерттеулердегі орны, оның әлеуметтік-мәдени, тарихи және рухани аспектілері қарастырылады. Сонымен қатар, дәстүрлі мәдениетті зерттеудің методологиялық тәсілдері, дереккөздердің түрлері және оларды талдау әдістеріне тоқталады. Мақаланың негізгі мақсаты – қазіргі зерттеулердегі дәстүрлі мәдениетті зерттеудің өзектілігін көрсету, оның ғылыми танымның маңызды бөлігі екенін дәлелдеу. Сондай-ақ, аталмыш мақалада дәстүрлі мәдениеттің қазіргі қоғамдағы рөлі мен маңызына, ұлттық бірегейлікті сақтаудағы және қазақ халқының рухани мұрасын жаңғыртудағы орнына баса назар аударылды.
Держатели документа:
ЗКУ
Доп.точки доступа:
Айдымбаева, А.А.

28.1
М 92
Мухамбетқалиева, Э. К.
    Пастухов ізімен экспедициясы [Текст] / Э. К. Мухамбетқалиева, Е. К. Тілекқабылов // «Иванов оқулары – 2024» республикалық ғылыми-тәжірибелік конференциясы материалдары жинағы. - Орал, 2024. - 10-11 қазан. - Б. 196-200.

ББК 28.1

Рубрики: Палеонтология

Кл.слова (ненормированные):
Палеонтология -- Палеонтология музейі -- Пастухов ізімен -- палеонтологиялық экспедициясы -- Өлкетанушы -- зоологиялық экспозиция -- Белемниттер -- Теңіз кірпілері -- Қосжақтаулы ұлулар -- Острея тегі -- Экзогира -- Құрттар -- Маржандар -- Теңіз лаласы (морская лилия) -- Бауырымен жорғалаушылардың -- Акулалар -- тарихи геология -- Омыртқасыздар зоологиясы
Аннотация: Атырау облысы Мәдениет және тілдерді дамыту басқармасының қолдауымен Атырау облыстық тарихи - өлкетану музейі және Палеонтология музейі бірлесіп, облыс аумағына, Иманқара, Ақкерегешың және Ақтолағай бор үстірттеріне, Шөлқара, Қойқара таулы үстірттеріне «Пастухов ізімен» атты палеонтологиялық экспедициясын өткізді. Экспедиция жетекшісі география ғылымдарының кандидаты, профессор Қажымұрат Ахмеденов және экспедицияның құрамында палеонтолог Джамиля Якупова және музейдің ғылыми хатшысы Ерлан Тілекқабылов, палеонтология музейінің меңгерушісі Эльбина Мухамбетқалиева, жұртшылықпен байланыс жөніндегі менеджері Камшәт Тасмұханова болды
Держатели документа:
ЗКУ
Доп.точки доступа:
Тілекқабылов, Е.К.

20.1
Б 42
Бекмуханова, А. Б.
    Батыс Қазақстанның қосымша білім беру жүйесіндегі экологиялық туризмнің дамуы [Текст] / А. Б. Бекмуханова // «Иванов оқулары – 2024» республикалық ғылыми-тәжірибелік конференциясы материалдары жинағы. - Орал, 2024. - 10-11 қазан. - Б. 265-268.

ББК 20.1

Рубрики: Экология

Кл.слова (ненормированные):
Батыс Қазақстан -- білім беру жүйесі -- экологиялық туризм -- Экологиялық сана -- табиғат -- экология -- биологиялық пәндер -- Экологиялық білім беру -- Көл бақа -- Батпақ тасбақасы -- Епті кесіртке -- Дала жыланы -- Свистун гора -- Подстепное ауыл маңы -- Туристер -- Герпинг
Аннотация: Әр студент экологиялық ұғымдардың мағынасын білуі керек. Ұғымдарды түсіну оқушының табиғатқа деген көзқарасын қалыптастырады, экологияны зерттеуге жол ашады, оның тақырыпқа деген көзқарасын қалыптастырады және оған деген қызығушылығын арттырады. Экологиялық сана — бұл адамның табиғатқа деген қарым-қатынасының, білімінің, сенімі мен дағдыларының жиынтығы, ал экологиялық ойлау-табиғаттағы өзгерістерді ғылыми бағалау, олардың себептерін ашу және терең түсіну. Экологиялық сауаттылық экологиялық білімді игеру арқылы табиғи ресурстарды тиімді пайдалануға жол ашады, ал экологиялық этика адамның бойында өзін-өзі ұстауды және үйде және табиғатта өзін-өзі ұстау дағдыларын қатаң сақтауды қалыптастырады. Қосымша білім беруде жетекші рөл экологиялық мәдениетті қалыптастыру мен дамытуда, оқушылардың кешенді экологиялық білімі мен қоршаған ортаны қорғаудың ғылыми негіздерін ашуда биологиялық пәндерге тиесілі. Белгіленген тұжырымдамалар негізінде қосымша білім беруде экотуризм бағытын дамыту басталады
Держатели документа:
ЗКУ