Электронный каталог

81
И 41
Икапова, Д. С.
    Күрделі сөздер мен фразеологиялық сөз тіркестері [Текст] / Д. С. Икапова // Профессор Отарәлі Бүркіттің лингвистикалық мұрасы, қазіргі қазақ филологиясының парадигмалары: Қазақстан Республикасы білім беру ісінің Құрметті қызметкері, филология ғылымдарының докторы, профессор Бүркітов Отарәлі Бүркітұлының туғанына 70 жыл толуына арналған халықаралық ғылыми-тәжірибелік конференция материалдары. - Орал, 2024. - 13 желтоқсан. - Б. 73-75.
ББК 81

Рубрики: Языкознание

Кл.слова (ненормированные):
Лингвистикалық зерттеулер -- әдебиет -- күрделі сөздер -- фразеологиялық сөз тіркестер -- Қазақ тілі
Аннотация: Лингвистикалық зерттеулер мен әдебиеттерде және оқу құралдарында күрделі сөздер мен фразеологиялық сөз тіркестерінің арасы әлі де болса ажыратылмай келеді. Әдетте, cөз атаулы құрамына қарай жалаң сөз және күрделі сөз делініп екі топқа бөлініп қарастырылады. Жалаң сөздерге қандай сөздердің жататындығы туралы мәселе-тіл білімінде айқындалған, пікір таласын тудырмайтын мәселе. Ал әр түрлі тілдердегі күрделі сөздердің шегін, олардың түрлерін айқындау, әсіресе күрделі сөздерден фразеологиялық сөз тіркестерін ажырату мәселелері тиянақты шешімін таба алмай келеді.
Держатели документа:
ЗКУ

82
Ж 11
Жүнісқали, Ә. Қ.
    Қазақ фольклорындағы этно-мәдени коннотация [Текст] / Ә. Қ. Жүнісқали // Профессор Отарәлі Бүркіттің лингвистикалық мұрасы, қазіргі қазақ филологиясының парадигмалары: Қазақстан Республикасы білім беру ісінің Құрметті қызметкері, филология ғылымдарының докторы, профессор Бүркітов Отарәлі Бүркітұлының туғанына 70 жыл толуына арналған халықаралық ғылыми-тәжірибелік конференция материалдары. - Орал, 2024. - 13 желтоқсан. - Б. 75-78.
ББК 82

Рубрики: Фольклор

Кл.слова (ненормированные):
Қазақ фольклор -- этно-мәдени коннотация -- Коннотация -- лингвопоэтика -- лингвостилистика
Аннотация: Адамзат жаратылысында тіл айрықша маңызды рөл атқаратыны белгілі. Адам тіл арқылы жай ғана ақпарат алып немесе ақпарат беріп қоймайды. Сонымен қатар әрдайым өзінің қоршаған ортаға, құбылысқа деген көзқарасын, сезімін, субъективті қарым-қатынасын, бағасын тіл арқылы жеткізіп отырады. Тіл бірліктерінің адам эмоциясын жеткізудегі экспрессивтік-бағалауыштық қызметі ғалымдардың назарын көптен аударып келеді. Эмоция мен бағадан тұратын сөз мағынасының үстеме макрокомпонентін ғалымдар эмоциялық, коннотаттық, прагматикалық деп атап жүр
Держатели документа:
ЗКУ

81
М 94
Мырзағалиева, А. С.
    Қазақ және татар тілдеріндегі «Кедейлік» концептісі: лингвомәдени шолу [Текст] / А. С. Мырзағалиева // Профессор Отарәлі Бүркіттің лингвистикалық мұрасы, қазіргі қазақ филологиясының парадигмалары: Қазақстан Республикасы білім беру ісінің Құрметті қызметкері, филология ғылымдарының докторы, профессор Бүркітов Отарәлі Бүркітұлының туғанына 70 жыл толуына арналған халықаралық ғылыми-тәжірибелік конференция материалдары. - Орал, 2024. - 13 желтоқсан. - Б. 78-80.
ББК 81

Рубрики: Языкознание

Кл.слова (ненормированные):
концепт -- концептосфера -- тілдік әлем бейнесі -- лингвистика -- этномәдениет
Аннотация: Тілдің мәдениетпен және халықтың дүниетанымымен өзара байланысы тілде ұлттық мінез бен мәдениеттің, қоршаған әлемді танудың ерекше тәсілінің көрініс табуына ықпал етеді. Бұл құбылыс концепт деп аталатын мәдени бірліктер арқылы тілде бейнеленеді. Осы зерттеуде қазақ және татар тілдеріндегі «кедейлік/ярлылык» («кедейлік») концептосферасына енетін лексемалардың түрлі сөздіктердегі концептуалдық мәндерінің көрініс беру ерекшеліктері қарастырылады. Зерттеудің негізгі мақсаты – туыстас қазақ және татар тілдеріндегі «кедейлік/ярлылык» концептосферасын құрайтын лексемалардың этимологиясы мен түсіндірмесін салыстырмалы- салғастырмалы талдау және осы лексемалардың синонимдік қатарын анықтау. Тақырыптың өзектілігі – қазақ және татар этносоциолексемаларын антропоцентрлік парадигма аясында зерттеу қажеттілігімен байланысты, бұл тілдік бірліктер ұлттық менталитеттің айқын көрсеткіштері болып табылады. Осындай этносоциолексемалар қатарында «кедейлік/ярлылык» концептосферасын құрайтын лексемалар ерекше орын алады. Зерттеудің материалдары ретінде қазақ және татар тіл білімінде жинақталған лексикографиялық деректер алынды, атап айтқанда, этимологиялық және түсіндірме сөздіктер, синонимдер сөздігі, сондай- ақ зерттеліп отырған тілдердің ұлттық корпустарының деректері пайдаланылды. Эмпирикалық, лингвомәдени, салыстырмалы-салғастырмалы, синхрондық және диахрондық талдау әдістері арқылы жүргізілген зерттеу нәтижесінде «кедейлік/ярлылык» концептосферасы қазақ және татар тілдерінің тілдік әлем бейнесінде кеңінен көрініс табатыны анықталды. Алайда, «кедейлік» және «ярлылык» лексемаларының синонимдері қазақ тілінің синонимдер сөздігінде кеңінен қамтылғанымен, татар тілінің синонимдер сөздігінде азырақ берілген. Аталған концептосфера құрылымында адамзаттың базалық концептілерінің қатарына жататын, бағалау әлеуеті жоғары және репрезентацияның кең функционалдық мүмкіндіктеріне ие лексемалар бар. Бұл лексемалар қазақ және татар халықтарының шынайылықты қабылдау ерекшеліктерін бейнелейді және мәдени-тарихи факторлармен, осы тілдік қауымдастықтардың ұлттық ерекшеліктерімен тығыз байланысты.
Держатели документа:
ЗКУ