Электронный каталог

2
Т 86
Тургумбаев, А. А.
    Батыс Қазақстан облысы маңындағы Жайық өзенінің аңғарындағы халықтың қоныстануы [Текст] / А.А. Тургумбаев, Қ. Атагазиева, П. Құдайбергенова // Ұлы Отан соғысының ардагері, география кафедрасының аға оқытушысы Қ.Т. Тұрашевтың туғанына 90-жыл толуына орай, «Қоғамдық өмірдегі білімнің рөлі» атты облыстық ғылыми-тәжірибелік конференцияның ғылыми мақалалар жинағы, 6 сәуір. - Орал, 2017. - Б. 117-118
ББК 2

Рубрики: Жаратылыстану ғылымдар

Кл.слова (ненормированные):
Батыс Қазақстан облысы -- Жайық өзені -- Батыс Қазақстан облысының халық саны -- халықтың қоныстануы
Аннотация: Жайық өзені бойындағы қонысардың толық тізімін П.И. Рычковтың «Орынбор тарихы» еңбегінде көрсетілген. Бұл еңбегінде ол 1734 жылы құрылған мақсаты «Орынбор губерниясына кірген қырғыз-қайсақ, қарақалпақ және башқұрт ұлт өкілдерін басқармаға қызметтеу және шекараның қорғаныстығы» болған, Орынбор шекарасы туралы айып өтеді. Орынбор шекарасына «Яик өзенінің сағасынан бастауына дейінгі» қоныстар кірген. Небәрі 54 қоныс болған.
Держатели документа:
БҚМУ
Доп.точки доступа:
Атагазиева, Қ.
Құдайбергенова, П.

63.3(5 Каз)
С 12
Сагидуллаев, Д. З.
    Патша үкіметіне қарсы башқұрт көтерілісіндегі кіші жүз қазақтары [Текст] / Д.З. Сагидуллаев // "Қазақстан тарихы мәселелері және академик Т.З.Рысбековтың ғылыми мектебі" атты халықаралық ғылыми-тәжірибелік конференция материалдары, 29 қыркүйек. - Орал : М. Өтемісов атындағы БҚМУ РБО, 2017. - Б. 93-95
ББК 63.3(5 Каз)

Рубрики: Қазақстан тарихы

Кл.слова (ненормированные):
Қазақ хандығы -- Патша үкіметі -- башқұрт көтерілісі -- кіші жүз қазақтары
Аннотация: XVIII ғасырдың басында Башқұртстанды басқару жүйесіне шағын өзгерістер енгізілді. Бұл Ресейдегі экономикалық және әлеуметтік алға басумен, өкіметтің ішкі және сыртқы саяси міндеттерімен, сонымен қатар аймақтағы барлық тұрғындардың құрамындағы өзгерістермен және орналастырулармен байланысты болды. 1700 жылы Петр І жарлығымен Уфа, Мензелинск, Бирск, Заинск, Табынск қалалары уездік басқармадан бөлініп, уездік дуанбасылық билікке бағынышты жеке әкімшілік орындары құрылды. 1708 жылы орыс мемлекетін Петр І 8 губернияға бөлген кезде, Уфа қаласы уездбен қоса Қазан губерниясына қарасты провинция ретінде тіркелді [1, б. 93]. Башқұрт жерлері Қазан губерниясының төрт даруғаға: Қазандық, Осалық, Ноғайлық және Сібірлікке бөлінді. Закамдық шептің қорғанысы Башқұртстанның ішінде орналаса отырып, оны солтүстік (Уса даруғасы) және батыс аудандарының бөлігін (Қазан даруғасының бөлігі) башқұрт тайпаларының қалған қоныстану аймағынан (Қазан даруғасының бөлігі, Ноғай және Сібір даруғалары) бөлді. Қазақтардың Кіші және Орта жүз қоныстарымен башқұрттардың Оңтүстік
Держатели документа:
БҚМУ

63.4
К 11
Көмеков, Б.
    К. М. Байпақовтың "Қазақстанның ежелгі және орта ғасырлардағы урбанизациясы" зерттеулері хақында [Текст] / Б. Көмеков, Е. Ақымбек // Қоғам & Дәуір. - 2020. - №4. - б. 84-103
ББК 63.4

Рубрики: Археология

Кл.слова (ненормированные):
археологиялық зерттеулер -- протоурбанизация кезеңі -- урбанизация -- археологтар -- зерттеушілер -- қазақстан
Аннотация: Қазақстанның ежелгі және орта ғасырлардағы урбанизациясының тарихи үдерісін қайта жасаудың негізгі отырықшы қоныстар мен қалаларды кең көлемде зерттеумен байланысты археологиялық зерттеулер болып табылады.
Держатели документа:
М. Өтемісов атындағы БҚУ
Доп.точки доступа:
Ақымбек, Е.

28.6
К 21
Карагойшин, Ж. М.
    Қазақстан аумағында қазақстан аумағында құндыздың (Castor Fiber) қазіргі кездегі таралуы мен саны [Текст] / Ж. М. Карагойшин, Р. Қ. Анатолий // «Иванов оқулары – 2024» республикалық ғылыми-тәжірибелік конференциясы материалдары жинағы . - Орал, 2024. - 10-11 қазан. - Б. 6-8.
ББК 28.6

Рубрики: Зоология

Кл.слова (ненормированные):
құндыз -- Шағын өзендер -- Жайық өзені -- Батыс Қазақстан облысы
Аннотация: Құндыз-жартылай суда тіршілік етуге бейімделген кеміргіш. Олардың мекендейтін қоныстарының типтері мен жүйесі Хопер қорығында [1], Коми АССР-да [2], Жоғары Печеро бассейнінде [3], Белоруссияда [4] жан-жақты зерттелген. Жайық өзені жағдайында алғаш рет 1997-2000 жылдары жан-жақты зерттеліп, нәтижелері баспа беттерінде жарық көрген. Құндызлардың бір жерде ұзақ тіршілік етуі су режимі мен азық қорына байланысты. Жағасы жайпақ, суы тайыз, қорегі аз мекендерді олар қоныстана бермейді. Көктемгі су тасуы кезінде өзеннің жайылмасындағы ескі арналар мен көлдер суға толған кезде олар уақытша мекендерін орман ішіндегі немесе биіктеу жердегі суларға қоныстанған ауыстырады. Су көп болған жылдары құндызды әртүрлі сулы ойпаттан, тіпті далалық жерлердегі көздерден де кездестіруге болады. Мәселен, Жылбасы селосы маңындағы ескі арна толып, қоныстары тарылған кезде кәмшат ауыл маңындағы үйілген шөп үстіне келіп қоныстанған (қорықшалардың ауызша мәліметі). Алысқа ұзап таралу уақыты да осы көктемгі су тасу уақытына сәйкес келеді. Жазда су тартылған мезгілде құндыз бұрынғы қоныстарына қайтып оралады немесе жаңа қолайлы жерлерде қалып қояды. Мысалы, Қарашығанақ газ кешені маңындағы Тұңғыш елді-мекеніндегі Қоншыбай сайын (Березовка өзенінің саласы) құндыз 1993 жылдан қоныстана бастаған. Су деңгейі өте төмен, әрі Елек өзенінен (40 шақырым) алыста орналасқан. Қазір бұл жерде құндыздың бір қонысы ғана бар. Сол жердегі тұрғындардың айтуы бойынша, бұрын болмаған, тек 1993-94 жылдары су тасуы кезінде келіп қоныстанған. Бұл жерде құндыздың қоректері-терек, ақтал, ақ терек, бұталы талдардың түрлері және шөптесін өсімдіктер мол. Кирсанов қорықшасындағы құндыз мекендері жағалауы ін қазуға өте ыңғайлы жайылма көлдер, өзен салалары және ескі арналар бойы.
Держатели документа:
ЗКУ
Доп.точки доступа:
Анатолий, Р.Қ.

63
Ш 12
Шақшақов, Қ. Ғ.
    Ботай мәдениетінің ескерткіштеріндегі кешенді зерттеулер [Текст] / Қ. Ғ. Шақшақов, М. З. Утегенов // БҚУ хабаршысы. - 2025. - №1. - Б. 172-182.
ББК 63

Рубрики: История

Кл.слова (ненормированные):
Тарих -- археология -- ескерткіш -- Солтүстік Қазақстан -- мәдениет -- Ботай
Аннотация: Мақалада Ботай мәденитетіндегі соңғы археологиялық зерттеулердің нәтижелері ұсынылған. Солтүстік Қазақстан археологиялық экспедициясы көрнекті ғалым В.Ф. Зайберттің жетекшілігімен 1980 жылы Ботай энеолиттік қонысы ашылды, кейінгі зерттеулер Солтүстік Қазақстан, Көкшетау және Ботай халықаралық экспедициясының ал кейінгі жылдары Ботай қонысына ұқсас болып келген бірқатар ескерткіштер – оның ішіндегі Рощинское, Сергеевка, Красный Яр, Васильковка, Баландино қоныстары ашылды. Солтүстік Қазақстан мен далалық белдеудің энеолиттік ескерткіштеріне қатысты материалдарды талдай келіп, біз мынадай бір заңдылықты байқадық. Ботай мәдениетінің археологиялық нысандар Орал-Ертіс аралығында көп жағдайда классикалық далалық экожүйеде, ал шекаралық аймақтарда – солтүстүгінде орманды-далалық, оңтүстігінде жартылай шөлді өңірлік орналасқан. Ботай мәдениетінің ескерткіштерінің зерттеу жаратылыстану ғылымдары саласындағы отандық, батыстық және ресейлік сарапшылардың зерттеулерінде Ботай қонысының артефактілері және мәдени қабаттарын жан-жақты талдау зерттеу нәтижесінде көптеген автордың жасаған ғылыми жаңалықтарын растайды. Сондай-ақ Ботай мәдениетінің басқа қоныстары. ерте жылқы шаруашылығының құрылымы мен технологиясы Ботай мәдениеті Еуразия және Қазақстан тарихында ерекше орын алады. Ботай мәдениеті тарихы ескерткіштері ғылыми және жалпы ғылыми әдебиеттерде үнемі талқылануда
Держатели документа:
ЗКУ
Доп.точки доступа:
Утегенов, М.З.

28.6
К 21
Карагойшин, Ж. М.
    Қазақстан аумағында Қазақстан аумағында құндыздың (Castor Fiber) қазіргі кездегі таралуы мен саны [Текст] / Ж. М. Карагойшин, Р. Қ. Анатолий // «Иванов оқулары – 2024» республикалық ғылыми-тәжірибелік конференциясы материалдары . - Орал, 2024. - 10-11 қазан. - Б. 6-8.
ББК 28.6

Рубрики: Зоология

Кл.слова (ненормированные):
Зоология -- құндыз -- су режимі -- Өзен құндызы
Аннотация: Құндыз-жартылай суда тіршілік етуге бейімделген кеміргіш. Олардың мекендейтін қоныстарының типтері мен жүйесі Хопер қорығында [1], Коми АССР-да [2], Жоғары Печеро бассейнінде [3], Белоруссияда [4] жан-жақты зерттелген. Жайық өзені жағдайында алғаш рет 1997-2000 жылдары жан-жақты зерттеліп, нәтижелері баспа беттерінде жарық көрген. Құндызлардың бір жерде ұзақ тіршілік етуі су режимі мен азық қорына байланысты. Жағасы жайпақ, суы тайыз, қорегі аз мекендерді олар қоныстана бермейді. Көктемгі су тасуы кезінде өзеннің жайылмасындағы ескі арналар мен көлдер суға толған кезде олар уақытша мекендерін орман ішіндегі немесе биіктеу жердегі суларға қоныстанған ауыстырады. Су көп болған жылдары құндызды әртүрлі сулы ойпаттан, тіпті далалық жерлердегі көздерден де кездестіруге болады. Мәселен, Жылбасы селосы маңындағы ескі арна толып, қоныстары тарылған кезде кәмшат ауыл маңындағы үйілген шөп үстіне келіп қоныстанған (қорықшалардың ауызша мәліметі). Алысқа ұзап таралу уақыты да осы көктемгі су тасу уақытына сәйкес келеді. Жазда су тартылған мезгілде құндыз бұрынғы қоныстарына қайтып оралады немесе жаңа қолайлы жерлерде қалып қояды. Мысалы, Қарашығанақ газ кешені маңындағы Тұңғыш елді-мекеніндегі Қоншыбай сайын (Березовка өзенінің саласы) құндыз 1993 жылдан қоныстана бастаған. Су деңгейі өте төмен, әрі Елек өзенінен (40 шақырым) алыста орналасқан. Қазір бұл жерде құндыздың бір қонысы ғана бар. Сол жердегі тұрғындардың айтуы бойынша, бұрын болмаған, тек 1993-94 жылдары су тасуы кезінде келіп қоныстанған. Бұл жерде құндыздың қоректері-терек, ақтал, ақ терек, бұталы талдардың түрлері және шөптесін өсімдіктер мол. Кирсанов қорықшасындағы құндыз мекендері жағалауы ін қазуға өте ыңғайлы жайылма көлдер, өзен салалары және ескі арналар бойы
Держатели документа:
ЗКУ
Доп.точки доступа:
Анатолий, Р.Қ.