Электронный каталог

78
Г 11

    Ғылыми кітапхана қоры жаңа әдебиеттермен толықты [Текст] // Өркен. - 2025. - 30 сәуір. - №4. - Б. 2.
ББК 78

Рубрики: Библиотечное дело

Кл.слова (ненормированные):
М. Өтемісов атындағы Батыс Қазақстан университеті -- ғылыми кітапхана -- қазақ əдебиеті -- Марфуға Бектемирова -- өлеңдер жинақтары -- Ақын -- ұлттық əдебиеті
Аннотация: М. Өтемісов атындағы Батыс Қазақстан университетінің ғылыми кітапханасы қазақ əдебиетінің көрнекті өкілі, халқымыздың аяулы ақыны Марфуға Бектемированың өлеңдер жинақтарымен толықты. Ақынның терең тебіреніс пен шынайы сезімге толы жырлары – ұлттық əдебиетіміздің асыл мұрасы. Жаңадан түскен бұл жинақтар – поэзия сүйер қауым үшін рухани байлықтың қайнар көзі
Держатели документа:
ЗКУ

83
М 91
Мутиев, З. Ж.
    Темір Мыңжас – көп қырлы қаламгер: ақын, жазушы, журналшы [Текст] / З. Ж. Мутиев, Ж. Ө. Мұханбетова, Қ. А. Галимова // БҚУ хабаршысы. - 2024. - №3. - Б. 110-118.
ББК 83

Рубрики: Литературоведение

Кл.слова (ненормированные):
ақын -- жазушы -- журналист -- өңір әдебиеті -- кейіпкерлер әлемі -- новелла -- әңгімелер мен мақалалар -- туған жер -- дархан дала -- Темір Мыңжас
Аннотация: Мақалада Жайық-Каспий өңірі әдебиетінің көрнекті өкілі, ақын, жазушы, журналист Темір Мыңжастың шығармашылық әлеміне шолу жүргізілген. Бірнеше прозалық кітаптар мен поэзиялық жыр жинақтарының авторы Темір Мыңжастың қазақ әдебиетінің дамуына қаншалықты үлес қосқанын зерттеу авторлары әр қырынан алып, жан-жақты қарастырады. Жазушы шығармаларының кейіпкерлері негізінен оның өзі өмір сүріп отырған дәуірдің адамдары, нақты айтқанда күндіз-түні дамылсыз еңбек етіп, тәуелсіз еліміздің гүлденіп, көркеюіне, қоғамның дамуына өз үлестерін қосып жүрген еңбекші тап өкілдері. Сонымен бірге қилы тіршіліктің, қарбалас өмірдің өтінде жүрген қарапайым ауыл адамдарының аңғал мінездері сол қалпында алынып, суреттеледі. Еңбек авторлары Темір Мыңжастың журналистік қабілетіне, публицистикалық шеберлігіне назар аударып, қыр-сырына үңіледі. Сондай-ақ оның өлең-жырларының көркемдік, тақырыптық-идеялық ерекшеліктеріне талдаулар жүргізеді. Ақынның ұлттық құндылықтар мен қазақтың басынан кешкен ақтаңдақтар тарихын жырлаудағы ізденістерін атап көрсетеді.
Держатели документа:
ЗКУ
Доп.точки доступа:
Мұханбетова, Ж.Ө.
Галимова, Қ.А.

83
С 11
Сұлтанғалиева, Р. Б.
    Жазушы Б.Тілегеновтың «Сексен алтыншы жыл» романындағы полифониялық әдістер [Текст] / Р. Б. Сұлтанғалиева, Жемиле Кынажы Баран, Ж. А. Жубанаева // БҚУ хабаршысы. - 2024. - №4. - Б. 94-105.
ББК 83

Рубрики: Литературоведение

Кл.слова (ненормированные):
роман -- полифония -- диалог -- қатар сюжеттер -- контрапункт -- көпдауыстылық -- стиль -- монолог
Аннотация: Зерттеудің мақсаты – тәуелсіздік кезеңіндегі тарихи оқиғаларды оқырманға жеткізудегі полифониялық шығармалардың рөлін, көркемдік күш-қуатын анықтау, белгілі шығармаларды түсінудің жаңа мүмкіндіктерін ұсыну, қазіргі таңда өзекті болып отырған интеграцияның полифониялық принципін зерттеушілік қызметте қолдану және әдебиеттің музыкамен ішкі байланысының тереңірек екенін көрсету. Мақалада Б.Тілегеновтың «Сексен алтыншы жыл» атты полифониялық романы талданады. Автор романда бірнеше оқиғаларға қатар тоқталып, олардың әрқайсысына сөйлеу мен баяндаудың өзіндік ерекшеліктерін береді. Мақалада осындай сипатты белгілерге мысалдар келтіріліп, автордың баяндау полифониясына жүгінуінің себебі көрсетіледі. Полифониялық шығармаларға тән диалог, монолог ішіндегі диалог, контрапункт секілді көркемдік ерекшеліктер талданып, шығармадан мысалдар, нақты дәлелдер келтіріледі. Әдебиеттегі, музыкадағы полифония туралы зерттеулер жинақталып, шолу жасалады. Шетел авторларының полифониялық әдістері мен жазушы Б.Тілегенов қолданған әдістер салыстырылады. Адам психологиясын түсінудегі диалогтың маңызы, соның ішінде «өзгенің дауысымен» жүретін диалогтар маңызы талданады. Зерттеу нысанына алынған «Сексен алтыншы жыл» шығармасындағы контрапункттың көрініс табу әдістерін анықтау зерттеудің ғылыми құндылығын арттыра түседі. Қатар суреттелген оқиғалардың арасындағы үндестік те анықталады. Зерттеу жұмысының практикалық маңыздылығы: әдебиеттану ғылымын зерттеуші студенттерге, магистранттарға, докторанттарға пайдалы зерттеу бағыты бола алады. Осы салада оқылатын дәрістерде пайдалануға болады. Зерттеу жұмысы полифониялық шығармаларды терең түсінуге, талдауға көмектеседі. Мақалада полифонияға тән ерекшеліктерді жүйелеу, баяндау, талдау, салыстыру секілді әдістер пайдаланылады.
Держатели документа:
ЗКУ
Доп.точки доступа:
Жемиле Кынажы Баран
Жубанаева, Ж.А.

74.262.21
К 35
Кенжебаева, М.
    Математикалық білім беру мазмұнын теорияландыру негізінде жоғары оқу орны мен орта мектеп арасындағы математиканы оқытудың сабақтастығы [Текст] / М. Кенжебаева // БҚУ хабаршысы. - 2025. - №2. - Б. 97-104.
ББК 74.262.21

Рубрики: Методика преподавания математики

Кл.слова (ненормированные):
математикалық білім беруді теорияландыру -- математикалық білім берудің сабақтастығы -- мұғалімдер мен оқытушылардың және студенттердің пікірлері
Аннотация: Бұл зерттеудің мақсаты математикалық білім беру мазмұнын теорияландыруға негізделген жоғары оқу орны мен орта мектеп арасында математиканы оқытудың сабақтастығын жүзеге асыру мақсатында мұғалімдер мен оқытушылардың пікірлерін талдау болып табылады. Бұл зерттеуде сапалы зерттеу әдісі қолданылды. Зерттеу тобы Қазақстанның түрлі жоғары оқу орындары мен орта мектептерінде сабақ беретін 40 математика мұғалімдері мен 12 оқытушыдан құралды. Зерттеу деректері алдын ала әзірлеген сұхбаттың жартылай құрылымдалған түрі арқылы жинақталды. Зерттеу деректері мазмұнды талдау әдісін қолдану арқылы бағаланды. Зерттеу нәтижесінде зерттеуге қатысқан математика мұғалімдерінің көпшілігі математика мазмұнын теорияландырудың қосымша тақырыптарында жеткілікті түрде құзыреттілік деңгейлерінің жоғары емес екенін көрсетті. Математика мұғалімдерінің басым көпшілігі жаңа тақырыптарға қатысты математикалық есептер шығаруда өз құзыреттіліктерінің өте жеткіліксіз екенін айтты. Жоғары оқу орны мен орта мектеп арасындағы математиканы оқытудың сабақтастығын жүзеге асыру бойынша зерттеуге қатысатын математика мұғалімдерінің көпшілігінің ұсыныстары жоғары оқу орнының оқытушылары мен мұғалімдер арасындағы әдістемелік жұмысты жандандыруға, озық тәжірибені таратуға, жаңа тақырыптарды қорытуға, сондай-ақ әдістемелік орталық құруға, жоғары оқу орны мен орта мектеп арасындағы математиканы оқытудың сабақтастығын қалыптастыру қажеттіліктеріне талдау жүргізуге негізделген және мұғалімдер үшін өндірістен қол үзбей қосымша оқытуды өткізу сұралды
Держатели документа:
ЗКУ

63
К 17
Калиева, Б. Т.
    Орыс шенеуніктерінің қазақ даласында тұтқында болған кезіндегі жазбаларынан (ХVIII ғ.аяғы мен XIX ғ. басы, архив құжаттары негізінде) [Текст] / Б. Т. Калиева, Ж. У. Калелова // БҚУ хабаршысы. - 2025. - №3. - Б. 140-148.
ББК 63

Рубрики: История

Кл.слова (ненормированные):
қазақ даласы -- шаруашылық -- тұтқын -- орыс шенеуніктер -- жазба -- тұрмыс -- архив -- халық -- зерттеуші -- дерек
Аннотация: Мақалада қазақ даласында тұтқында болған кезіндегі орыс шенеуніктерінің жазбалары, қазақ өлкесіне қатысты қалдырған күнделікті өмір сүру дағдысына байланысты ақпараттары туралы. Берілген мәліметтер негізінде салыстырмалы талдау жасап, сараланды. ХVІІІ ғасырдың аяғы мен ХІХ ғасырдың бас кезіндегі қазақ халқы туралы жазылған көптеген еңбектер, жазбалар, естеліктер, күнделіктер бір сарында жазылды десе де болады. Орыс зерттеушілерінің күнделіктері мен естеліктеріндегі қазақ халқына берген сипатының мазмұны қаншалықты шынайы екендігіне көзімізді жеткізуіміз үшін оларды жан-жақты зерттеп, талданды. Зерттеу жұмысында орыс шенеуніктерінің қазақ даласында тұтқында болған кезеңіне қатысты жазбалар архивтік құжаттар негізінде қарастырылып, қазақ халқының тұтқынға түскен адамдарға деген көзқарасы мен қарым-қатынасы осы деректер арқылы талданады. Бұл бағытта экспедициялық есептер, саяхатшылардың күнделіктері мен естеліктері маңызды дереккөз ретінде пайдаланылды. Қазақ халқының тұрмыс-тіршілігіне қатысты мәліметтер сол жазбаларда кеңінен сипатталған. Аталған материалдар ғылыми жұмыс барысында әртүрлі архивтер мен сирек қорлардан зерттеу арқылы жинақталды. Сол құжаттардың бірі — орыс шенеуніктерінің қазақтар туралы қалдырған жазбалары. Әсіресе, қазақ даласына алғашқылардың бірі болып келіп, қазақтар тарапынан тұтқынға алынған дәрігер әрі орыс офицері Савва Большойдың жазбалары ерекше назарға алынған. Оның жазбаларында сол кезеңдегі қазақ қоғамының тыныс-тіршілігі, әлеуметтік қарым-қатынастары мен адамгершілік ұстанымдары жан-жақты сипатталады
Держатели документа:
ЗКУ
Доп.точки доступа:
Калелова, Ж.У.

26.82
Х 69
Ходжанова, Б. Х.
    Литва Республикасының экономикасы: тарихи сабақтастық және қазіргі даму ерекшеліктері [Текст] / Б. Х. Ходжанова, Н. С. Жармаганбетова // БҚУ хабаршысы. - 2025. - №3. - Б. 388-403.
ББК 26.82

Рубрики: География

Кл.слова (ненормированные):
Литва Республикасы -- Алитус -- Вильнюс -- Каунас -- Клайпед -- Паневежск -- Таурагс -- Тельшяйск -- Еуропалық Одақ -- инновация -- экспорт -- энергетика
Аннотация: Бұл мақалада Литва Республикасының шаруашылығының құрылымы және экономикалық даму жағдайын қарастырады. Литва Республикасы — Балтық жағалауында орналасқан шағын, бірақ стратегиялық маңызы бар мемлекеттердің бірі. Кеңес Одағы ыдырағаннан кейін тәуелсіздігін алған Литва қарқынды саяси, экономикалық және әлеуметтік өзгерістерді бастан кешірді. Еуропалық Одақ пен НАТО мүшелігі елдің дамуына жаңа серпін берді. Елдің физикалық географиялық орналасуына жалпы шолу жасай отырып, қазіргі әлеуметтік-экономикалық даму барысына сипаттама беріледі. Литва Республикасы Шығыс Еуропа (Орыс) жазығының батысында орналасқан. Мұздық елдің рельефін қалыптастыруда маңызды рөл атқарды. Солтүстік аудандарды қоспағанда, Литва аумағы бүкіл Балтық жағалауындағы мұздық шөгінділерінің ең қуатты жинақталу аймағында орналасқан. ЖІӨ құрылымындағы өнеркәсіптің үлесі 2019 жыл бойынша 25,2 % құрайды. 1990 жылдан кейін бұл салада Балтық жағалауына тән процестер болды. Шикізат пен технологиялық байланыстардың үзілуі, нарықтар мен мемлекеттік тапсырыстардың жоғалуы өнеркәсіп құрылымының өзгеруіне, көптеген ірі кәсіпорындардың жойылуына әкелді. Отын өнеркәсібі бойынша Кеңес заманында Ресейден Новополоцк - Мажейкай мұнай құбыры арқылы келетін мұнай негізінде Литвада отын-энергетикалық кешен құрылды. Оның құрамына мұнай өңдеу зауыты, мұнай құбыры, Бутингтегі мұнай терминалы кірді. Литва-Балтық жағалауы елдерінің жалғыз өзі мұнай өңдеу болды. Көлік кешені бойынша ел аумағында автомобиль, әуе көлігі, темір жол көлігі жолға қойылған
Держатели документа:
ЗКУ
Доп.точки доступа:
Жармаганбетова, Н.С.

74.58
А 95
Аханова, А.
    Оқушыларды тәрбиелеуде ұлттық құндылықтарды қолдану [Текст] / А. Аханова // Өркен. - 2025. - 27 тамыз. - №7. - Б. 16.
ББК 74.58

Рубрики: Высшее образование

Кл.слова (ненормированные):
Оқушылар -- тәрбиелеу -- ұлттық құндылықтар -- білім беру жүйесі -- Кітапханалық- педагогикалық қызмет
Аннотация: Қазақ халқының ғасырлар бойы қалыптасқан салт-дəстүрлері мен əдет- ғұрыптары ұрпақ тəрбиесінің негізі болып табылады. Ұлттық құндылықтар – халықтың болмысын айқындайтын, рухани байлығын сақтайтын жəне жас ұрпақтың бойына ізгілік пен адамгершілікті сіңіретін өмірлік бағдар. Бүгінгі таңда білім беру жүйесінде оқушыларды тек ғылымға, білімге үйретіп қана қоймай, олардың ұлттық сана-сезімін қалыптастыру басты міндеттердің бірі болып отыр. Өйткені, ұлттық болмысынан аж ыраған жас ұрпақ тамырынан қол үзген ағаш тəрізді, болашақта қоғамға да, өзіне де пайдасы шамалы болуы мүмкін. Университетімізде жаңаданашылған «Кітапханалық- педагогикалық қызмет» білім беру бағдарламасындағы «Оқушыларды тəрбиелеуде ұлттық құндылықтарды қолдану əдістемесі» атты пəнді өткізу - білім алушыларға ұлттық құндылықтарды əр хaлықтың ғасырлар бoйы жинақтаған рухани жəне мəдени құндылықтарын дəріптеп жеткізу болып табыла ды. Ұлтымыздың тұнып тұрғaн асыл мұра, рухани байлығын оқыту үдерісінe енгізу арқылы қазaқ хaлқының құнды ойларын, даналық пəлсaпаcын, өмірлік тəжірибeсін халық игілігі үшін қолдaна алaтын жан- жақты дамыған, білімді, өзіндік көзқaрасы бaр жеке тұлғаны қaлыптастырaмыз. Бұл пəннің мақсаты: - ұлттық құндылықтардың мазмұны мен түрлерін саралау; - қазақ халқының салт-дəстүрлері мен тəрбиелік мұрасын білім беру жүйесіне ендіру жолдарын қарастыру; - тəрбие үрдісінде ұлттық құндылықтарды қолданудың əдістері мен тəсілдерін меңгеру.
Держатели документа:
ЗКУ

83
Ж 53
Жеменей, Е.
    "Ахмет Байтұрсынұлы" төсбелгісі табысталды [Текст] / Е. Жеменей, А. Қыдырсихова // Өркен. - 2025. - 30 қыркүйек. - №8. - Б. 9.
ББК 83

Рубрики: Литературоведение

Кл.слова (ненормированные):
Ахмет Байтұрсынұлы -- ахметтану -- Абат Қыдыршаев -- Шешендіктану -- Профессор -- қазақ филология
Аннотация: мыған, гүлденген тұсы – өткен ғасырдың алғашқы отыз-қырық жылының үлесіне тиері даусыз. Бұл кезең «Байтұрсынов дəуірі», «Байтұрсынов ғасыры» делініп те жүр. Бұлай делінуінің басты себебі – Ахмет Байтұрсынұлының ұлт ғылымының көшбасшысы болуы. Осыған орай кезінде Елдес Омаров «первый светоч науки» деп баға берген. Сондай-ақ Ахаң «ұлттың ар-намысы бола білген» (С. Сейфуллин) «қазақ жұртының көсемі» (М. Əуезов) де. Бұл ретте белгілі лингвист ғалым Рабиға Сəтіғалиқызы Сыздықованың: «Ахмет Байтұрсынұлы мен оның замандас-пікірлестері жайындағы қазіргі жүргізіліп жатқан ізденіс-зерттеулерімізді жинақы бір атаумен «ахметтану» деп айтар едім.
Держатели документа:
ЗКУ
Доп.точки доступа:
Қыдырсихова, А.

81
М 94
Мырзағалиева, А. С.
    Қазақ және татар тілдеріндегі «Кедейлік» концептісі: лингвомәдени шолу [Текст] / А. С. Мырзағалиева // Профессор Отарәлі Бүркіттің лингвистикалық мұрасы, қазіргі қазақ филологиясының парадигмалары: Қазақстан Республикасы білім беру ісінің Құрметті қызметкері, филология ғылымдарының докторы, профессор Бүркітов Отарәлі Бүркітұлының туғанына 70 жыл толуына арналған халықаралық ғылыми-тәжірибелік конференция материалдары. - Орал, 2024. - 13 желтоқсан. - Б. 78-80.
ББК 81

Рубрики: Языкознание

Кл.слова (ненормированные):
концепт -- концептосфера -- тілдік әлем бейнесі -- лингвистика -- этномәдениет
Аннотация: Тілдің мәдениетпен және халықтың дүниетанымымен өзара байланысы тілде ұлттық мінез бен мәдениеттің, қоршаған әлемді танудың ерекше тәсілінің көрініс табуына ықпал етеді. Бұл құбылыс концепт деп аталатын мәдени бірліктер арқылы тілде бейнеленеді. Осы зерттеуде қазақ және татар тілдеріндегі «кедейлік/ярлылык» («кедейлік») концептосферасына енетін лексемалардың түрлі сөздіктердегі концептуалдық мәндерінің көрініс беру ерекшеліктері қарастырылады. Зерттеудің негізгі мақсаты – туыстас қазақ және татар тілдеріндегі «кедейлік/ярлылык» концептосферасын құрайтын лексемалардың этимологиясы мен түсіндірмесін салыстырмалы- салғастырмалы талдау және осы лексемалардың синонимдік қатарын анықтау. Тақырыптың өзектілігі – қазақ және татар этносоциолексемаларын антропоцентрлік парадигма аясында зерттеу қажеттілігімен байланысты, бұл тілдік бірліктер ұлттық менталитеттің айқын көрсеткіштері болып табылады. Осындай этносоциолексемалар қатарында «кедейлік/ярлылык» концептосферасын құрайтын лексемалар ерекше орын алады. Зерттеудің материалдары ретінде қазақ және татар тіл білімінде жинақталған лексикографиялық деректер алынды, атап айтқанда, этимологиялық және түсіндірме сөздіктер, синонимдер сөздігі, сондай- ақ зерттеліп отырған тілдердің ұлттық корпустарының деректері пайдаланылды. Эмпирикалық, лингвомәдени, салыстырмалы-салғастырмалы, синхрондық және диахрондық талдау әдістері арқылы жүргізілген зерттеу нәтижесінде «кедейлік/ярлылык» концептосферасы қазақ және татар тілдерінің тілдік әлем бейнесінде кеңінен көрініс табатыны анықталды. Алайда, «кедейлік» және «ярлылык» лексемаларының синонимдері қазақ тілінің синонимдер сөздігінде кеңінен қамтылғанымен, татар тілінің синонимдер сөздігінде азырақ берілген. Аталған концептосфера құрылымында адамзаттың базалық концептілерінің қатарына жататын, бағалау әлеуеті жоғары және репрезентацияның кең функционалдық мүмкіндіктеріне ие лексемалар бар. Бұл лексемалар қазақ және татар халықтарының шынайылықты қабылдау ерекшеліктерін бейнелейді және мәдени-тарихи факторлармен, осы тілдік қауымдастықтардың ұлттық ерекшеліктерімен тығыз байланысты.
Держатели документа:
ЗКУ

83
М 91
Мүтитегі, З.
    Азаматтығы бір төбе, Ақындығы бір төбе [Текст] / З. Мүтитегі // Орал өңірі. - 2025. - №87.- 2 қазан. - Б. 7.
ББК 83

Рубрики: Әдебиеттану

Кл.слова (ненормированные):
ақын, журналист айсұлу қадырбаева 75 жаста -- қаратөбе ауданы -- қоскөл ауылы -- алматы қаласы -- абай атындағы -- қазақ педагогикалық институт -- филология факультеті -- азат қозғалысы -- алғашқы жинақ -- айсұлу ханым -- иманға жүгін, ей пенде! -- парыз -- барып қайт, балам ауылға
Аннотация: Мақалада ақын, журналист Айсұлу Қадырбаева туралы айтылған. Ақынның өлеңдері Қазақстан мен Түркия баспаларында жарық көрді. Ақынның өлеңдері поэзия әлеміне өзгеше бір рең алып келді.