Электронный каталог

83
Б 28
Батырхан , Т.
    "Абай академиясы" - елдік жоба [Текст] / Т. Батырхан // EGEMEN QAZAQSTAN. - 2020. - №173.- 11 қыркүйек. - Б. 14
ББК 83

Рубрики: Әдебиеттану

Кл.слова (ненормированные):
Абай Құнанбаев -- 175 жыл -- Елдік жоба -- Абайтану -- Абайдың ақындық әлемі -- Шәкәрім және Алашорда -- Абайтанушы ғалымдар -- Абай және қазақ социумы -- Ерлан Сыдықов -- Сұхбат
Аннотация: Мақалада Ерлан Бәтташұлы, Президент Қасым - Жомарт Тоқаев биылғы халыққа Жолдауында жаңа іс - қимыл кезеңіндегі қабілетті мемлекет, зияткер ұлт, жаңғыру бағытындағы қоғам мәселесін ерекше атап өтіп, Абай даналығын тағы да еске алды.
Держатели документа:
БҚУ

87
К 18
Қамзина , Л.
    Абайдың қарасөздері - халқымыздың рухани жаңғыруына жол көрсететін нақты бағдар [Текст] / Л. Қамзина // Қазақстан мектебі . - 2020. – наурыз. - №3. - Б. 26-29
ББК 87

Рубрики: Философия

Кл.слова (ненормированные):
Абай Құнанбайұлы - 175 жыл -- ойшылар -- зиялылар -- ХІХ ғасыр -- Абайтану -- дана Абай -- М.Әуезов -- Елбасы бағдарламалық мақаласы -- рухани жаңғыру -- қарасөздері
Аннотация: Заңғар жазушы М.Әуезов; "Абай өскенде, ортасынан асқанда осы сияқты тарихтық, қоғамдық қайшылықтарды терең аңғарып танып барып өседі... барлық ақыл-ойын мынау ортаны мінеп, шенеп, нәрсіздік, құнсыздығын ашуға жұмсайды" деген. Олай болса, ұлы Абай өз кезеңінің толғандырған мәңгілік мәселесін көтерді. Ендеше екі тарихи шығарманың өзектес, сипаттас, үндес тұстары жоқ емес.
Держатели документа:
БҚУ

87
Р 27
Рахымбекова , Г.
    Абай және кемелдену арналары [Текст] / Г. Рахымбекова // Қазақстан мектебі . - 2020. – наурыз. - №3. - Б. 46-48
ББК 87

Рубрики: Философия

Кл.слова (ненормированные):
Абай Құнанбайұлы - 175 жыл -- Абайтану -- Халықтың Абайы -- қоғам -- Рухани жаңғыру -- Мәңгілік ел -- Ұлы дала -- Ұлттық сана
Аннотация: Қай халықтың болсын ұлттық ерекшелігі рухани және материалдық мәдениетінің деігейімен өлшенбек. Қоғамның мың сан көріністеріндегі парқы мен нарқының, әлеуметтік санасының түпкі айғағы ретінде адам болмысы сынға түседі. Рухани жаңғыру - Мәңгілік ел болудың кепілі, елдің болашаққа бағдар жасап өзгеруі, бұрыннан қалыптасқан қазақ халқының тілі, діні, салт-дәстүрі, әдебиеті мен мәдениеті саласын жаңа арнаға бұру. Ұлы Дала елінің асқақ арманы жүзеге асуы үшін ата-бабаларымыз әспеттеген адами қасиеттеріміз бен ұлттық құндылықтарымызды қадірлеуіміз керек.
Держатели документа:
БҚУ

74
С 21
Сатбекова, А.
    Қазақ елі барда Абай есімі асқақтай береді! [Текст] / А. Сатбекова // Қазақстан мектебі . - 2020. – сәуір. - №4. - Б. 3-6
ББК 74

Рубрики: Педагогика

Кл.слова (ненормированные):
Елбасы Н.Ә.Назарбаев -- Абай Құнанбайұлы - 175 жыл -- Абайтану -- Президент Қ.К.Тоқаев -- Интеллектуалды ұлт -- Абай мұрасы
Аннотация: Елбасы Н.Ә.Назарбаевтың: "Абай сөзі - қазақтардың бойтұмары! Абайдың мұрасы - қазақтың ең қасиетті қазынасы. Заманалар ауысып, дүние дидары өзгерсе де халқымыздың Абайға көңілі айнымайды, қайта уақыт өткен сайын оның ұлылығының тың қырларын ашып, жаңа сырларына қаныға түседі." ҚР Президенті Қ.К.Тоқаевтың "Егемен Қазақстан" газетінде жарияланған "Абай және ХХІ ғасырдағы Қазақстан" атты мақаласында: "Абайды тану - адамның өзін-өзі тануы. Адамның өзін-өзі тануы және үнемі дамып отыруы, ғылымға, білімге басымдық беруі - кемелдіктің көрінісі. Интеллектуалды ұлт дегеніміз де - осы. Осыған орай, Абай сөзі ұрпақтың бағыт алатын темірқазығына айналуы қажет", - деп орынды айтылған.
Держатели документа:
БҚУ
Доп.точки доступа:
Дөкенова, Г.

83
К 43
Қырғызбаев, Ө.
    Ұлы ойшыл әлемін Тәкенше пайымдау. [Текст] / Ө. Қырғызбаев // Егемен Қазақстан. - 2020. - №165. - Б. 7
ББК 83

Рубрики: Әдебиеттану

Кл.слова (ненормированные):
Ұыл Абай -- Тәкен Әлімқұлов -- өлеңдер -- Абай мұрасы -- "Жұмбақ жан" кітабы -- Абайтану
Аннотация: Абайтануға көп жылын арнап, жазушы Тәкен Әлімқұлов "Жұмбақ жан" атты сын кітабын шығарған еді. Бұл құнды еңбек 1993 жылы Абайдың 150 жылдығына орай қайта басылды. Мақала Абайдың 175 жылдығына арналады.
Держатели документа:
БҚУ

74
С 20
Саржанова , Б.
    Абай әлеміне саяхат - сүйікті тақырыбым [Текст] / Б. Саржанова // Қазақстан мектебі . - 2020. – шілде. - №7. - Б. 22-26
ББК 74

Рубрики: Образование

Кл.слова (ненормированные):
педагогикалық қызмет -- М.Әуезов -- шәкірт -- ұстаз -- Р.Мұратханқызы -- мектеп -- Д.К.Мендалиева -- Абайтану -- Абай Құнанбайұлы-175 жыл -- мерейтой
Аннотация: Осы мақалада бірнеше жылдық тәжірибемді қысқаша беруге тырыстым. Ғалым-зерттеушілердің, озық педагогтардың еңбектерін тиімді пайдаланып, сабақты қызықты өткізуге, ең бастысы оқушыларды романды оқуға жаппай жұмылдырғанымды сағынышпен еске аламын.
Держатели документа:
БҚУ

87
Т 23
Тасқынбаева, Т.
    "Абайды оқы, таңырқа" [Текст] / Т. Тасқынбаева // Қазақстан мектебі . - 2020. – шілде. - №7. - Б. 26-32
ББК 87

Рубрики: Философия

Кл.слова (ненормированные):
Абай Құнанбайұлы-175 жыл -- мерейтой -- Абайтану -- ақын жолы -- Абайдың мұрасы
Аннотация: Ақын жолы халық жолымен, тарих жолымен қабыса табысқан шақта оның өзіне өлім жоқ, сөзіне заман-дәурен шегі жоқ. Біздің дәуірімізге әрі бұрынғы, әрі бүгінгі Абай болып, келешек заман үшін де тарих аспанындағы бір тұрақты нұры болып шырқау бармақ.
Держатели документа:
БҚУ

87
Ж 11
Жұмабекова , Г.
    Абай шығармаларының Шығыс классиктерімен үндестігі [Текст] / Г. Жұмабекова // Қазақстан мектебі . - 2020. – шілде. - №7. - Б. 32-35
ББК 87

Рубрики: Философия

Кл.слова (ненормированные):
Абай Құнанбайұлы-175 жыл -- Шығыс классиктері -- әдеби-шығармашылық -- Абайтану -- Абай шығармалары -- М.Әуезов -- Шығыс мәдениеті -- мерейтой
Аннотация: Абай және шығыс классиктерінің әдеби-шығармашылық байланысын сөз еткенде нақты зерттеу нысанына алынбай келе жатқан күрделі де өзекті тақырыптың бірі - шығыстың белгі нәзирагөйлік. Бұл жайлы алғашқы рет абайтану тарихында, М.Әуезов зерттеулерінде, айтылады. Сонымен қатар ақын поэмалары жайлы зерттеушілер арасында көптеген дау-дамайлар кездесті. Абайды зерттеуші кейбір ғалымдар "Әзім әңгімесі" поэмасының Абайдың қолымен жазылғандығына күмәнданады. Осыларды ескерек келе, бұл поэма туралы біраз сөз айтуға болады.
Держатели документа:
БҚУ

87
О-57
Омаров , Д.
    Абай тойын дұрыс өткізе білейік [Текст] / Д. Омаров // Жалын . - 2020. - №2. - Б. 14-36
ББК 87

Рубрики: Философия

Кл.слова (ненормированные):
Абай Құнанбайұлы-175 жыл -- Абайтану -- Абай мұрасы -- Абай және ХХІ ғасырдағы Қазақстан -- Президент Қ.К.Тоқаев -- кеңес одағы Абай ілімі аясында -- КСРО
Аннотация: Президентіміз Қасым-Жомарт Тоқаев өзінің «Егемен Қазақстан» газетінде 09.01.2020 жылы жарияланған «Абай және ХХІ ғасырдағы Қазақстан» атты мақаласында «Биыл Абай Құнанбаевтың туғанына 175 жыл толады. Халқымыздың ұлы перзентінің мерейтойын лайықты атап өту үшін арнайы құрылған комиссия дайындық жұмыстарын бастап кетті. Мемлекет көлемінде және халықаралық деңгейде ауқымды іс-шаралар ұйымдастыру жоспарланып отыр. Бірақ мұның бәрі той тойлау үшін емес, ой-өрісімізді кеңейтіп, рухани тұрғыдан дамуымыз үшін өткізілмек… Абайдың ойынан да, тойынан да тағылым алуға тиіспіз» деп жазды. Бұл тың ой. Бұрын мұндай дәрежедегі лауазымды адам айтпаған ой. Себебі, шынтуайтына келетін болсақ, бұрынғы тойлардың көпшілігі «той тойлау үшін» өткізіліп келді. Бұрынғы көшпенділік өмір қалыптастырған ұлттық дәстүр әлсіреп, табиғатпен байланыс үзіле бастаған біздің дәуірде мерейтойлардың «той тойлау үшін» өтуі, әрине, таң қаларлық жағдай емес. Осылай бұл тойлар қанша көп қаражат шығарылып, ауқымды іс-шаралар ұйымдастырылғанымен, келешек үшін тиімділігі әлсіз боды. Мұндай ойды бұрын өткен Абайдың 150 жылдық мерейтойы ғана емес, сонан кейінгі Шәкәрім, М.Әуезов мерейтойлары туралы да айтуға болады. Оларға арналған қанша қаражат пен ауқымды іс-шаралар осылай өздерінің лайықты нәтижесін бермей, халықтың рухани дәрежесіне көп ықпалы болмады. Мұның себебін білу үлкен мерейтойлар ғана емес, күнделікті тіршілік үшін де керек. Қытай данышпаны Конфуций «Ата-бабалар аруағына құрбандық шалуды олар әлі тірі жүргендей жасау керек» деген екен. Аруақтарды өлі адамдар емес, әлі тірі, өзіміздің ортамызда жүргендер деп қабылдайтын болсақ, сонда біз олардан бөлінбей, үнемі есте ұстап, байланыста боламыз. Бірақ атеистік коммунистік дәуір бізге аруақтың нағыз болмысын ұмыттырды. Біз аруақтардың өзімізге, қоғамға келтіретін маңызды әсерін білмей, сондықтан ескермейтін болдық. Бүгінгі күндері адам қайтыс болған соң жетісінде, қырқында, жылында құрбандық шалу, жылдар өткен соң тасаттық беру тәрізді шаралар көбейіп, оларға жұрт көп жиналады. Үйлену тойы мен адамды о дүниеге шығарып салу шарлары кейде бірдей салтанатпен өтіп, үлкен шығын жұмсалатын болды. Ел осыған үйрене бастады. Кейбір жағдайларда бұл іс-шаралардың тіпті түпкі мақсаты ұмытылып, аруақтар үшін емес, жасаған адамның абыройын көтеру, немесе «елден қалмау» үшін жасалатын болды. Ал барған адамның негізгі мақсаты – сойылған малдың етін жеп, әңгіме-дүкен құру. Дінімізге де, салт-дәстүрімізге де келмейтін мұндай қарекеттер бүгінгі тапшылық заманда рәсуашылық тудырып, халықтың жағдайын одан сайын төмендетіп барады. Алдымыздағы үлкен мерейтойды өз дәрежесінде дұрыс өткізу үшін президентіміздің айтқан салиқалы ойын кеңінен талдап, мағынасын тереңірек түсінуге ұмтылайық. Себебі, бұл ойдан маңызды сұрақ туады. Жасалып жатқан ауқымды іс-шаралардың нәтижесін толық көріп, рухани тұрғыдан дамый алуымыз үшін мерейтойды қалай өткізуіміз керек? Мерейтой алдында көпшілігіміз үшін бұл өте маңызды сұрақ. Абайтанушы және теолог ретінде бұл өзекті мәселе төңірегінде қысқаша болса да өзімнің ойымды бөлісуді жөн көрдім.
Держатели документа:
БҚУ

87
О-53
Олжабай , С.
    Құнанбай ұрпағы көрген қысастықтар [Текст] / С. Олжабай // Жалын . - 2020. - №2. - Б. 37-49
ББК 87

Рубрики: Философия

Кл.слова (ненормированные):
Абай Құнанбайұлы-175 жыл -- Абайтану -- Абай мұрасы -- Шымкент қаласы -- Абай саябағы -- Халықаралық Абай клубы -- Нұрғали Әшімов -- Анарбек Орман -- Роллан Сейсенбаев -- мәңгілік мұра -- Тұрағұл -- М.Әуезоа -- Кәкітай Ысқақұлы -- Семей аспаны
Аннотация: 2007 жылдың қыркүйек айында Шымкент қаласындағы Абай саябағы ішінде «Халықаралық Абай клубының» облыстық филиалы ашалды. Филиал екі қабатты үйге орналасқан еді. Оның ашылу салтанатына сол кездегі облыс әкімі Нұрғали Әшімов пен Шымкент қаласының әкімі Анарбек Орман келді. Нұрғали Әшімов Абайдың бір өлеңін жатқа оқып, жиналғандарды риза етті. «Халықаралық Абай клубының» президенті, танымал жазушы Роллан Сейсенбаев сөйлеп, ақын мұралары мәңгілік екендігі туралы тұщымды ой-пікір айтты. Осы шаңырақта республикалық «Абай» ұлттық мәдени-әдеби апталығы дүниеге келді, ұлы ақынға арналған бөлме ашылды. Роллан Сейсенбаев ғимараттан сәл ілгері, күре жолдың бойына Тұрағұл Абайұлына арнап тұғыртас орнатты. Неге? Міне, бұл сол кезде айтылған әңгіме. Тұрағұл Абайдың Әйгерімнен туған баласы. 1876 жылы дүниеге келген ол жас кезінде ауыл молдасынан оқып, сауатын ашады. Кейін әкесіне еліктеп, өлең жаза бастаған. Аудармамен айналысқан. Кейіннен өздігінен ізденіп, орысша, арабша оқып, білімін жетілдіре түседі. 1904 жылы Кішік-Тобықты еліне болыс болып сайланады. Жастайынан әкесінің тәрбиесінде өскен ол Абай өлеңдерінің қай кезде, қандай жағдайда жазылғанын жақсы білген. 1909 жылы ағасы Кәкітай Ысқақұлымен бірге Абай өлеңдерін жинастырып, Санкт-Петербургте жеке кітап етіп бастырады. Ол сондай-ақ ақын шығармашылығының текстологиялық тұпнұсқасын қалпына келтіруге атсалысады. Мұхтар Әуезовтің өтініші бойынша «Әкем Абай туралы» деген естелік жазып береді. Мұның өзі ұлы жазушының ұлы еңбегінің жазылуына көмек болғаны анық. Семей аспанын сұр бұлт торлап тұрған еді. 1922 жылы осында Әлихан Бөкейхан мен Міржақып Дулатов тұтқынға алынады. Олармен аралас-құраластығы бар Тұрағұл да төрт ай түрме дәмін татады. Бірақ, бұл дауыл алдындағы өлі тыныштық еді. 1927 жылы ол қайта тұтқындалып, 1928 жылдың көктеміне дейін сонда жатады. Түрмеден босатқанмен, империя шеңгелі оны уысында ұстаған еді. Тұлпардың тұяғын Шымкентке жер аударады. Жер аударылған жанның жетіскен жері жоқ. Аш-жалаңаш жүреді. 1933 жылы Мұхтар Әуезовпен ретін тауып кездесіп, жұмыс тауып беруін өтінген екен. Ол Совнарком бастығы Ораз Исаевқа жолықтырған. Алайда, алай-дүлей заманның қитұрқылары қалтарыстарында Исаев оған көмек көрсете алмаған. Шымкентке қайтып келген Тұрағұл 1934 жылғы 6 наурыз күні 59 жасында жамбасы жерге тиеді. Оны сол кездегі Шымкент қаласындағы мұсылмандар зиратына жерлейді. Өкініштісі сол, бұл жерге кейіннен зауыт (қазіргі «Санто» дәрі-дәрмек шығару кәсіпорны) салынып кеткен. Осылайша Тұрағұлдың ұлы Ақыш пен қызы Мәкен аңырап қала берген. Сталиндік заманның зобалаңы мұны-мен де бітпейді. Тұрағұлдың Сақыпжамал деген әйелінен туған Жебрайыл (Жебеш) деген баласы әкесінің соңынан Шымкентке келеді. Ол Ташкентте оқитын еді. 1930 жылы ауыр науқастан қайтыс болады. Жебеш те сталиндік саяси науқанның құрбаны. Оны Тобықтының шолақ белсенділері Томск қаласында оқып жүрген жерінде үстінен арыз жазып, институттан шығартады. Н.Ежов, Ф.Голощекин тобының теп-кісі мұнымен де тоқтамаған. Абайдың немересі Құзайыр Мекайылұлы бай тұқымы ретінде жер аударылып, Фрунзе қаласына жіберіледі. Мұнда ол қара жұмысқа жегіледі. Осы қаладан соғысқа алынып, майданда қаза табады. Інісі Қалышер (екеуінің де шешесі Дәмежан) де ағасының кебін киген. Сірә, екеуі де Бішкектен әскерге алынса керек. Тұрағұлдың Зұбайыр деген 1907 жылы туған ұлы да «бай-феодалдың» баласы ретінде отбасымен жер аударылады. Әуелі Жамбыл облысының Мерке ауданында, сосын Шымкентте тұрады. Ташкентке бас сауғалап барады. 1933 жылы күзде Бішкекте қайтыс болады. Абайдың Ысқақ деген інісі болғаны белгілі. Сол Ысқақтың немересі Әрхам Кәкітайұлы да күншілдердің жаласымен қамалып, кейіннен Ташкент облысының «Қызыл партизан» колхозында жасы-рынып жүреді. Абайдың немересі Әубәкір Ақылбайұлы да өнерден құралақан болмапты. Ол да өлең жазған, ән шығарған. Майдақоңыр дауысты әнші де екен. Әубәкірді Абайдың інісі Оспан тәрбиелеген. Ұлы ақын осы немересін ерекше жақсы көрген деседі. Немересіне бағыт-бағдар, жөн-жосықты көп үйретіпті. Әйткенмен, Тұрағұл қамалған соң Әубәкірдің де басына қара бұлт төнеді. Оқырманға Шәкәрімнің тағдыры белгілі. Оны қайталап жатқымыз жоқ. Бірақ оның баласы Ғафурды түрмеде біреулер бауыздап өлтіргені жүрек шаншытады.
Держатели документа:
БҚУ