Электронный каталог

83
С 11
Сұлтанғалиева, Р. Б.
    Жазушы Б.Тілегеновтың «Сексен алтыншы жыл» романындағы полифониялық әдістер [Текст] / Р. Б. Сұлтанғалиева, Жемиле Кынажы Баран, Ж. А. Жубанаева // БҚУ хабаршысы. - 2024. - №4. - Б. 94-105.
ББК 83

Рубрики: Литературоведение

Кл.слова (ненормированные):
роман -- полифония -- диалог -- қатар сюжеттер -- контрапункт -- көпдауыстылық -- стиль -- монолог
Аннотация: Зерттеудің мақсаты – тәуелсіздік кезеңіндегі тарихи оқиғаларды оқырманға жеткізудегі полифониялық шығармалардың рөлін, көркемдік күш-қуатын анықтау, белгілі шығармаларды түсінудің жаңа мүмкіндіктерін ұсыну, қазіргі таңда өзекті болып отырған интеграцияның полифониялық принципін зерттеушілік қызметте қолдану және әдебиеттің музыкамен ішкі байланысының тереңірек екенін көрсету. Мақалада Б.Тілегеновтың «Сексен алтыншы жыл» атты полифониялық романы талданады. Автор романда бірнеше оқиғаларға қатар тоқталып, олардың әрқайсысына сөйлеу мен баяндаудың өзіндік ерекшеліктерін береді. Мақалада осындай сипатты белгілерге мысалдар келтіріліп, автордың баяндау полифониясына жүгінуінің себебі көрсетіледі. Полифониялық шығармаларға тән диалог, монолог ішіндегі диалог, контрапункт секілді көркемдік ерекшеліктер талданып, шығармадан мысалдар, нақты дәлелдер келтіріледі. Әдебиеттегі, музыкадағы полифония туралы зерттеулер жинақталып, шолу жасалады. Шетел авторларының полифониялық әдістері мен жазушы Б.Тілегенов қолданған әдістер салыстырылады. Адам психологиясын түсінудегі диалогтың маңызы, соның ішінде «өзгенің дауысымен» жүретін диалогтар маңызы талданады. Зерттеу нысанына алынған «Сексен алтыншы жыл» шығармасындағы контрапункттың көрініс табу әдістерін анықтау зерттеудің ғылыми құндылығын арттыра түседі. Қатар суреттелген оқиғалардың арасындағы үндестік те анықталады. Зерттеу жұмысының практикалық маңыздылығы: әдебиеттану ғылымын зерттеуші студенттерге, магистранттарға, докторанттарға пайдалы зерттеу бағыты бола алады. Осы салада оқылатын дәрістерде пайдалануға болады. Зерттеу жұмысы полифониялық шығармаларды терең түсінуге, талдауға көмектеседі. Мақалада полифонияға тән ерекшеліктерді жүйелеу, баяндау, талдау, салыстыру секілді әдістер пайдаланылады.
Держатели документа:
ЗКУ
Доп.точки доступа:
Жемиле Кынажы Баран
Жубанаева, Ж.А.

86
С 12
Сабыргалиева, Н. Б.
    Ержан хазіреттің дін және қоғам арасындағы байланысқа қосқан үлесі [Текст] / Н. Б. Сабыргалиева // БҚУ хабаршысы. - 2025. - №2. - Б. 258-263.
ББК 86

Рубрики: Религия

Кл.слова (ненормированные):
хазірет -- дін -- ислам -- мешіт -- медресе -- ишан -- ағартушылық
Аннотация: Ержан хазіреттің дін және қоғам арасындағы байланысқа қосқан үлесі тақырыбы қазіргі кезеңде өте маңызды болып табылады. Бұл мақалада Ержан хазіреттің ислам дінін насихаттаудағы және қоғамдағы рухани құндылықтарды сақтаудағы рөлі талданады. Оның дін мен қоғамның өзара әсерін түсіну және осы екі саладағы байланысты қамтамасыз ету жөніндегі ойлары маңызды әлеуметтік және мәдени мәселелерге қатысты пікір алмасуға негіз бола алады. Ержан хазірет өз заманының діндар тұлғасы ретінде исламның тек қана жеке адам өміріндегі емес, қоғамның рухани өміріндегі де маңызды орнын белгілеу арқылы қоғамдағы рухани бірлікті қалыптастыруда ерекше қызмет атқарған. Мақалада оның діни уағыздары, қоғамның әлеуметтік мәселелеріне қатысты ұстанымдары, сондай-ақ дін мен қоғам арасындағы үйлесімділік пен толеранттылықты сақтау жолындағы күш-жігері қарастырылады
Держатели документа:
ЗКУ

86
Ж 79
Жолдасұлы, Т.
    Сыр өңіріндегі ахун-ишандардың рухани мұрасы: советтік кезеңнен бүгінге дейін [Текст] / Т. Жолдасұлы, А. Қ. Сайлау // БҚУ хабаршысы. - 2025. - №3. - Б. 238-255.
ББК 86

Рубрики: Религия

Кл.слова (ненормированные):
Советтік Қазақстан -- Сыр өңірі -- ислам -- қожа -- ишан -- ахун -- атеизм -- рухани мұра -- сирек кітаптар -- құнды жәдігер
Аннотация: Мақалада Сыр өңірінде шамамен ХVІІІ ғасырдың соңы мен ХХ ғасырдың басы аралығында өмір сүрген «қожа», «ишан», «ахун» атанған діни тұлғалардың рухани мұрасының тарихы туралы баяндалады. Олардың советтік кезеңнен аман-есен жеткен сирек кездесетін кітаптары, қолжазбалары мен заттай жәдігерлері арнайы экспедициялар барысында анықталған еді. Сыр өңірінде өмір сүрген дін өкілдерінің өмірі, советтік кезеңнен бізге жеткен олардың рухани мұрасы зерттелмеген тың мәселе. Сондықтан да аталған кезеңде Сыр өңірінде өмір сүрген ахун-ишандардың бізге жеткен рухани мұрасының маңыздылығын ашып көрсету және оларға сипаттама беру зерттеу жұмысының басты мақсатына жатады. Советтік кезеңдегі атеистік шабуылға қарамастан ол мұраларды сақтап, бізге жеткізе білген ахун-ишан ұрпақтарының қолындағы заттай деректерді анықтау зерттеудің міндетіне кіреді. Советтік дәуірде Орталық Азия халықтарының сан ғасырдан бері сақталып келе жатқан діни дәстүрлерін жою жүзеге асырылғаны белгілі. Дінбасылардың әулеттік құнды жәдігерлері мен кітап-қолжазбалар жойылды. Бірақ олардың кейбір дүниелерін ұрпақтары жасырын ұстап, сақтай алды. Совет Одағы тарағаннан кейін Қазақстанда сақталған мұндай рухани мұраға көңіл бөлініп, олар көпшіліктің назарына ұсыныла бастады. Бұл зерттеуде осы мәселе Сыр өңірі мысалында ұсынылады
Держатели документа:
ЗКУ
Доп.точки доступа:
Сайлау, А.Қ.

63
Т 11
Тұяқбаев, М. Қ.
    Түркістан өңірінің байырғы жер-су атаулары [Текст] / М. Қ. Тұяқбаев, Ә. Ж. Шоқпаров, Б. С. Сиздиков // БҚУ хабаршысы. - 2025. - №3. - Б. 294-311.
ББК 63

Рубрики: История

Кл.слова (ненормированные):
Түркістан -- Ұлы Жiбек жолы -- топонимика -- тарихи-мәдени мұра -- тарих -- туризм
Аннотация: Тарих қойнауында жатқан, отандық тарихымыздың құндылығы мен маңыздылығын одан әрі арттырған, өз заманында тек отандық тарихта ғана емес, күллі түркі халықтарының тарихында маңызды орынға ие, түркі дүниесінің рухани астанасы Түркістан өңірінің байырғы жер-су атауларын зерттеу, талдау және ғылыми айналымға енгізу қәзіргі таңдағы өзекті мәселелердің бірі болып табылуда. Бұл мақалада Қазақстан Республикасының Президенті Қасым-Жомарт Тоқаев қол қойған «Түркістан қаласының ерекше мәртебесі туралы» заңның маңыздылығы қарастырылады. Түркістан қаласы – қазақ мемлекеттігінің қалыптасуында және дамуы барысында маңызды рөл атқарған тарихи әрі рухани орталық. Оның ежелгі және ортағасырлық Қазақстан тарихындағы алар орны ерекше, себебі қала Ұлы Жібек жолының бойында орналасқан, бұл қаланы экономикалық, саяси-әкімшілік және мәдени орталыққа айналдырды. Мақалада Түркістан өңіріндегі байырғы жер-су атауларының этнонимиялық ерекшеліктері мен олардың тарихи тамырлары зерттеледі. Өңірдегі жер-су атауларының көбін халық, ел, тайпа және ру атауларынан тұратынын атап көрсетілді. Зерттеу барысында сақ, үйсін, ғұн, түркі, оғыз және қыпшақ кезеңдерінен бастау алатын, араб, парсы, қазақ және өзбек тілдеріндегі атаулардың араласуы қарастырылады. Сонымен қатар мақалада Түркістан қаласының тарихи-мәдени мұраларын сақтау мен дамыту жолдары талқыланып, Қазақстанның стратегиялық даму бағыттарының бірі ретінде мәдени туризмді өркендету қажеттілігі атап өтіледі. Зерттеу нәтижелері тарихи-этнонимиялық және топонимикалық материалдардың өңірдің этникалық құрылымын және тарихи көші-қондар жолдарын түсінуге мүмкіндік беретінін көрсетеді. Мақала Түркістан өңірінің тарихи-мәдени мұрасын терең зерттеуде этнонимияның маңызды рөлін айқындайды. Түркістанның ерекше мәртебеге ие болуы – оның тарихи мұрасын сақтауға және оны әлемдік деңгейде танытуға үлкен мүмкіндік береді
Держатели документа:
ЗКУ
Доп.точки доступа:
Шоқпаров, Ә.Ж.
Сиздиков, Б.С.

83
М 36
Махутова, Д.
    Абай мұрасы - тағылымды парасат көзі [Текст] / Д. Махутова // Өркен. - 2025. - 27 тамыз. - №7. - Б. 2.
ББК 83

Рубрики: Литературоведение

Кл.слова (ненормированные):
М.Өтемісов атындағы Батыс Қазақстан университеті -- Абай ескерткіші -- Абай мұрасы – адамзаттық құндылықтар өзегі -- Абай
Аннотация: Осы жылғы тамыз айының 8-інде М.Өтемісов атындағы Батыс Қазақстан университетінің Бас ғимараты алдында Абай ескерткіші жанында уақыт пен рух үндескен тағылымды сəт орын алды. Зиялы қауым мен студент жастар «Абай мұрасы – адамзаттық құндылықтар өзегі» атты парасат сұхбаты жиынында бас қосты. Шара мақсаты – Абай сынды Ұлы Дала ойшылының рухани мұрасы арқылы адамзаттық құндылықтарға бойлау, бүгінгі адами ұлттық құндылықтар туралы ойлау, тереңінен толғау.
Держатели документа:
ЗКУ

83
Б 18
Байбулсинова, А. С.
    Абай мұрасы - ұлттық идеологияның негізі (Абай Құнанбайұлының 180 жылдығына арналған) [Текст] / А. С. Байбулсинова // Өркен. - 2025. - 27 тамыз. - №7. - Б. 7.
ББК 83

Рубрики: Литературоведение

Кл.слова (ненормированные):
Абай мұрасы -- Абай Құнанбайұлының -- 180 жыл -- Абайдың шығармашылығы
Аннотация: Қазіргі жаһандану заманында Абай Құнанбайұлының мұрасы қазақ халқы үшін ерекше маңызға ие. ХІХ ғасырдың соңы мен ХХ ғасырдың басында өмір сүрген «бағзы заман» ойшылының қазіргі ХХІ ғасырда яғни, үздіксіз дамып отырған космостық дəуірде қандай маңызы жəне əсер етуші рөлі болу мүмкін деген сұрақ туады жастарда. Сондықтан бұл маңыздылықты бірнеше негізгі аспектіде бөліп көрсету қажет деп ойлаймыз: Абай ұлттық идеологияның ғылыми тұрғыдан негізделген əрі бай əрі күрделі феномені болып табылады. Ғылыми зерт теулерге сүйенсек, Абайдың шығармашылығы қазақ халқының мəдени, əлеуметтік жəне рухани өмірінің қалыптасуында ерекше рөл атқарады. Мемлекеттік басқаруда ҚР Президенті Қасым-Жомарт Кемелұ лы Тоқ аев - Абай дың идеяларын Қазақстанның жаңару, дамуы үшін рухани-мəдени бағдар, ұлттық құндылықтардың өзегі деп бағалайды
Держатели документа:
ЗКУ

83.7
К 11
Қыдыршаев, А. С.
    Абай сөзі - ұлт бойтұмары [Текст] / А. С. Қыдыршаев // Өркен. - 2025. - 27 тамыз. - №7. - Б. 15.
ББК 83.7

Рубрики: Риторика

Кл.слова (ненормированные):
риторика -- Абай -- Абай Құнанбайұлы -- Абай мұрасы -- Абай ілімі
Аннотация: Өз тұсында Қазақстан Республикасы Президенті Қасым- Жомарт Тоқаев “Абай жəне XXI ғасырдағы Қазақстан” атты мақаласында халқымыздың біртуар ұлы перзенті Абай Құнанбайұлының мерейтойын лайықты атап өтудің той тойлау үшін емес, ой-өрісімізді кеңейтіп, рухани тұрғыдан дамуымыз үшін аса қажеттілігін баса айтқанды. Мемлекет басшысы Абайға құрметті бүгінгі жаңа ұрпақты тəрбиелеудің тиімді тəсілі тұрғысында таниды. Абай мұрасы, Абай ілімі, Абайдың өзіндік болмысы, Абайдың сана-сезімі, Абайдың имандылық сырлары туралы тереңнен ой толғау оңай шаруа болып па? Жайдақ қалыпта үстірт айта салуға болар. Онда қайталауға ұрынарың анық. Ақиқаты, Абай тағылымы терең. Əркімнің өз Абайы бар десек те, Абай əлемін тұтас кейіпте, біртұтас дүние қалпында тану оңай олжа емес. Абай сыры тереңде, Абай құпиясы таңғажайып. Анығы, көзіміздің жеткені - Абайдың рухани əлемі тылсым, тұңғиық. Бүгінгі ұлттық құндылықтарды саралау тұсында Абай сынды ойшылдың рухани əлеміне кең тұрғыда үңілу қажет-ақ. Баршаға түсінікті тілмен жеңілдеп айтсақ, Абайдың бізге жеткен рухани мұрасы, яғни, өлеңдері мен қара сөздері көкірегі сезімді, тілі орамды жастарға үлгі, өнеге бермек үшін жазылған. Бұл ретте Абайдың рухани əлемі – жаңа ұрпаққа айқын да басым бағдаршам, бағдар-бағыт сілтеуші. Ойлантатыны - бүгінгі жаңа ұрпақтың сұрағының көптігі, сауалының сансыздығы. Сананың рухани жаңғыруы дейміз, қалай рухани жаңғыруға болады? Нені, нендей қағидаларды басшылыққа алуымыз керек? Жастар жағы философиядан гөрі көбіне нақтылықты қалайды. Ал үлкендер қауымы нақтылықтан гөрі жалпылылыққа, философияға түсіп кеткендерін байқамай қалады. Жасыратыны жоқ, жігерлі жастардың жоғарғыдай нақтылы сауалдарына «өйту керек, бүйту керек, түйе үстінде сирақ үйту керек» деп жатады. Шынында да, алақандарына салып бермесек те, нақты не айтуға болады? Кімді, нендей іс-əрекетті өнеге етуге болар еді? Біздің ұсынбағымыз - Абай болмысы, Абай тағылымы, Абайдың рухани өнегесі.
Держатели документа:
ЗКУ

74.58
А 95
Аханова, А.
    Оқушыларды тәрбиелеуде ұлттық құндылықтарды қолдану [Текст] / А. Аханова // Өркен. - 2025. - 27 тамыз. - №7. - Б. 16.
ББК 74.58

Рубрики: Высшее образование

Кл.слова (ненормированные):
Оқушылар -- тәрбиелеу -- ұлттық құндылықтар -- білім беру жүйесі -- Кітапханалық- педагогикалық қызмет
Аннотация: Қазақ халқының ғасырлар бойы қалыптасқан салт-дəстүрлері мен əдет- ғұрыптары ұрпақ тəрбиесінің негізі болып табылады. Ұлттық құндылықтар – халықтың болмысын айқындайтын, рухани байлығын сақтайтын жəне жас ұрпақтың бойына ізгілік пен адамгершілікті сіңіретін өмірлік бағдар. Бүгінгі таңда білім беру жүйесінде оқушыларды тек ғылымға, білімге үйретіп қана қоймай, олардың ұлттық сана-сезімін қалыптастыру басты міндеттердің бірі болып отыр. Өйткені, ұлттық болмысынан аж ыраған жас ұрпақ тамырынан қол үзген ағаш тəрізді, болашақта қоғамға да, өзіне де пайдасы шамалы болуы мүмкін. Университетімізде жаңаданашылған «Кітапханалық- педагогикалық қызмет» білім беру бағдарламасындағы «Оқушыларды тəрбиелеуде ұлттық құндылықтарды қолдану əдістемесі» атты пəнді өткізу - білім алушыларға ұлттық құндылықтарды əр хaлықтың ғасырлар бoйы жинақтаған рухани жəне мəдени құндылықтарын дəріптеп жеткізу болып табыла ды. Ұлтымыздың тұнып тұрғaн асыл мұра, рухани байлығын оқыту үдерісінe енгізу арқылы қазaқ хaлқының құнды ойларын, даналық пəлсaпаcын, өмірлік тəжірибeсін халық игілігі үшін қолдaна алaтын жан- жақты дамыған, білімді, өзіндік көзқaрасы бaр жеке тұлғаны қaлыптастырaмыз. Бұл пəннің мақсаты: - ұлттық құндылықтардың мазмұны мен түрлерін саралау; - қазақ халқының салт-дəстүрлері мен тəрбиелік мұрасын білім беру жүйесіне ендіру жолдарын қарастыру; - тəрбие үрдісінде ұлттық құндылықтарды қолданудың əдістері мен тəсілдерін меңгеру.
Держатели документа:
ЗКУ

66
И 50
Иманбаева, А.
    Атазаң - елдігіміздің берік негізі [Текст] / А. Иманбаева // Өркен. - 2025. - 30 қыркүйек. - №8. - Б. 15.
ББК 66

Рубрики: Политика

Кл.слова (ненормированные):
Атазаң -- тəуелсіз Қазақстан -- Конституция -- саясат -- Құқықтық мемлекет
Аннотация: 2025 жыл – тəуелсіз Қазақстан тарихындағы айтулы бе- лес. Биыл еліміздің басты құжаты – Конституциямызға 30 жыл. Атазаңымыздың 30 жылдығы барша қазақстандықтар үшін үлкен маңызға ие. Атазаңымыз – елдіктің айнасы, тəуелсіздіктің тірегі, мемлекетіміздің саяси-құқықтық іргетасы. Қазақстан Республикасы Президенті Қасым- Жомарт Кемелұлы Тоқаев: “Біз заң үстемдігі, əділдік жəне жалпыға бірдей мүмкіндік қағидаттарын ұстанып, Жаңа Қазақстанды құруға кірістік. Еліміздің əрбір жауапты азаматының реформаларды іске асыруға белсене қатысып, мемлекетіміздің дамуына үлес қосатын кезі келді. Конституцияда белгіленген демократия құндылықтары, азаматтардың құқықтары мен бостандықтарының кепілдіктері Қазақстан Республикасы дамуының нақты стратегиялық бағдарын айқындайды.
Держатели документа:
ЗКУ

83.7
Ж 53
Жеменей, Е.
    Адал еңбек иесінің марапаты [Текст] / Е. Жеменей, А. Мұратханқызы // Өркен. - 2025. - 29 қазан. - №9. - Б. 16.
ББК 83.7

Рубрики: Риторика

Кл.слова (ненормированные):
Халел Досмұхамедов атындағы Атырау университеті -- мерейтой -- Қоғамдық даму департаментінің директоры -- педагогика ғылымдарының докторы -- профессор -- Ерен еңбегі үшін медалінің иегері -- Қазақстан Педагогикалық ғылымдар академиясының академигі -- Қазақстан Ұлттық құндылықтар академиясының академигі -- Қазақстан Журналистер одағының мүшесі -- Абат Сатыбайұлы Қыдыршаев -- Досмұхамедов оқулары – 2025 -- ритор-педагог
Аннотация: 2025 жылғы қазан айының 16-17-сі күндері Халел Досмұхамедов атындағы Атырау университетінің 85 жылдығына орай халықаралық жəне республикалық көлемдегі кешенді іс-шаралар ұйымдастырылды. Аталған университеттің мерейтойлық шарасына Қоғамдық даму департаментінің директоры, педагогика ғылымдарының докторы, профессор, «Ерен еңбегі үшін» медалінің иегері, Қазақстан Педагогикалық ғылымдар академиясының академигі, Қазақстан Ұлттық құндылықтар академиясының академигі, Қазақстан Журналистер одағының мүшесі Абат Сатыбайұлы Қыдыршаев қатысты. Профессор Абат Сатыбайұлы тарапынан іссапар барысында «Досмұхамедов оқулары – 2025: Ғылым мен білімнің дамуындағы заманауи инновациялар жəне жасанды интеллект» тақырыбындағы Халықаралық ғылыми-тəжірибелік конференциясының секциялық мəжілісінде «Халел Досмұхамедов жəне жоғары оқу орнында ритор-педагог тұлғасын қалыптастыру мəселесі» тақырыбында ғылыми баяндама жасалды.
Держатели документа:
ЗКУ
Доп.точки доступа:
Мұратханқызы, А.