Электронный каталог

Өтениязов, С.
    XVIII ғасыр ақиқатын меңзеген роман [Текст] / С. Өтениязов // Қазақ әдебиеті . - 2022. - №30. - Б. 10-11
ББК 63

Рубрики: История

Кл.слова (ненормированные):
Бопай -- ғұмыр тарих -- тарихшылар -- Әбілқайыр
Аннотация: Белгілі жазушы Мәди Айымбетовтың жаңа романын қарап шығып, біраз тебірендік. Роман тақырыбы "Бопай ханым" аталғанымен, негізі Әбілқайыр ханға арналған екен. Бұл заңды да, себебі Бопай ананың өмірбаянын Әбілқайырсыз елестету мүмкін емес. 2023 жылдың басында "Ақтабан шұбырынды..." оқиғасына 300 жыл толады. Қазақ елінің басына түскен осы бір трагедияны ерекше атап өтуге тиіспіз.Ал осы тарихи зұлматта қазақ елін ажалдан құтқаруда Әбілқайырдың маңызы бірінші орында тұрады. Олай болса, ел басына түскен аласапыран заманда Бопай ананың да рөлі улкен.
Держатели документа:
М. Өтемісов атындағы БҚУ

63
А 95
Ахметұлы, Д.
    Айбатынан ай жасырынған Қайыр ханға ескерткіш орнатылуы тиіс [Текст] / Д Ахметұлы // Ana tili. - 2022. - №40.- 6-12 қазан. - Б. 11
ББК 63

Рубрики: тарих

Кл.слова (ненормированные):
Қайыр хан -- Отырар жібек жолы -- Шыңғыс хан -- Чингисхан как полководец и его наследие -- Дәнеш Ахметұлы -- Жазушы
Аннотация: Адамзат тарихында аты уақытпен бірге жасап, жыл өткен сайын жасарып, жаңғырып отыратын есімдер болады. Сарғайып барып, өшіп кетпейді, қайта мезгіл озған сайын түлеп, жаңарып отырады, Құрдымға батқандай болып, құрып кетпейді, қайта ел есіне түсіп, адами аңызы жалғаса түседі. Мұндай адамдар атын ата тарих бетінен көптеп кездестіруге болады. Солардың бірі және бірегейі – біздің жыл санауымыздың XIII ғасырында өмір сүрген Қайыр хан. Бұл жаһангер туралы тарихта аз жазылған жоқ. Қазақ тарихшыларынан тартып, күллі шығыс, тіпті батыс жылнамашылары да жазды. Әр тарихшы әртүрлі жазды, бірі оқиғаның оңынан келсе, екіншісі басқа жағынан келіп, болған істі мейлінше толықтыра түсті. Бұл жазбада біз сол бұрыннан елге таныс, айтылған оқиғаны қайталағымыз келмейді. Өзімізше ой айтып, кешегі тарихқа қалам тартқанымыз жөн. Әлқиса, енді аздап шегініс жасайық. Ол кез – мың бояулы Отырар қаласының аты әлемге мәшүр болып, даңқы шыққан кезі еді. Шаһар азиялық мәдениет пен өнердің ошағына айналды. Отырар жібек жолы керуенінің алтын бесігіне айналды. Кереметі сол, дәл сол шақта әлемге аты мәшүр шаһар кітапханасында ұлы Фараби оқыған, білім нәрімен сусындаған сан мыңдаған кітаптар көздің жауын алып, тізіліп тұрушы еді. Бұл мәдениеттің де ғұмыры санаулы екен...
Держатели документа:
БҚУ

78(5каз)
А 13
Абайұлы, Н.
    Ойлы оқырман оқитын кітап [Текст] / Н. Абайұлы // Ana tili. - 2022. - №40.- 6-12 қазан. - Б. 3
ББК 78(5каз)

Рубрики: Кітапхана ісі

Кл.слова (ненормированные):
Ұлттық кітапханада -- Көлн Қазақ мәдени орталығының -- Абдуррахман Жәлелұлы Четин -- Өмір жолымдағы соңғы көш -- кітап тұсаукесері -- Бақыт Жағыпарұлы
Аннотация: Алматыдағы Ұлттық кітапханада «Көлн Қазақ мәдени орталығының» құрметті төрағасы Абдуррахман Жәлелұлы Четиннің «Өмір жолымдағы соңғы көш» кітабының тұсаукесері өтті. Салтанатты шараға Түркияның Қазақстандағы елшілігінің өкілі мен тарихшылар, жазушылар қатысып, авторға ақжарма тілектерін айтып, кітаптың тарихи мәні мен көркемдігі туралы пікірлерін білдірді.
Держатели документа:
БҚУ

63.3
К 59
Қожатүрк, Х
    1.Алаш деген не өзі? [Текст] / Х Қожатүрк // Мәдениет. - 2022. - №8. - Б. 58-62
ББК 63.3

Рубрики: Тарих

Кл.слова (ненормированные):
алаш хандығы,алаша ханның билеуі,хақназар хан,ақсақ темір ұрпақтары
Аннотация: М.Дулатұлы"Қазақ қырғыздың аты,тегі туралы" деген мақаласында;"Қазақтың не себептен Алаш,не себептен қазақ,үш жүз атанғанын баянедайтын ертегілер бар.Тарихшылар мұндай ертегі сөздерді қорыта келе бір дәлелді мағына шығаруға болар деген үмітпен жинап,жазады,бірақ әлі күнге шейін бір нәтиже шығарған жоқ","Не себептен екені белгісіз,қырғыздар да өздерін "алашпыз "дейді."Алаш" қазақ ұраны болып кеткен сөз болса,бұл ұранға қырғыздар қалайша һәм қашаннан бері ортақ болғаны белгісіз"-дейді
Держатели документа:
БҚУ

71
Р 27
Рахметұлы, С.
    Моңғолды мойындатқан Тұрар [Текст] / С. Рахметұлы // Егемен Қазақстан. - 2022. - 1 желтоқсан. - №230. - Б. 12
ББК 71

Рубрики: культура

Кл.слова (ненормированные):
Тұрар Рысқұлов -- Мұхтар Әуезов -- «Қараш-Қараш оқиғасы» -- Ордалы Қоңыратбаев -- Моңғолиядағы қазақ диаспорасы -- Моңғолия
Аннотация: Мемлекет және қоғам қайраткері Тұрар Рысқұлов туралы – Мұхтар Әуезовтің «Қараш-Қараш оқиғасы» хикаяты, Шерхан Мұртазаның «Қызыл жебе» роман-эпопеясы, белгілі тарихшылар Ордалы Қоңыратбаевтың «Әлихан мен Тұрар», Манаш Қозыбаевтың «Ғасыр тауқыметін арқалаған арыстар» атты зерттеуі, Зардыхан Қинаятұлының «Жылаған жылдар шежіресі» монографиясы, Қайдар Алдажұмановтың «Тұрар Рысқұлов: өмірі мен қызметі» және Гүлнәр Қозғанбаеваның «Моңғолиядағы қазақ диаспорасының тарихы: өткені мен бүгіні» сынды жазылған қыруар еңбекті атап өтуге болады. Алайда осы тұлғаның өмір жо­лындағы аса бір күрделі кезең – Коминтерн өкілі ретінде Моңғолияға баруы.
Держатели документа:
БҚУ

63.4
М 36
Махан, Н.
    Созақ - қазақтың алғашқы астанасы [Текст] / Н. Махан // EGEMEN QAZAQSTAN . - 2023. - 19 қаңтар. - №12. - Б. 10.
ББК 63.4

Рубрики: Археология

Кл.слова (ненормированные):
Созақ -- Қазақ хандығы -- тарихының бір парасы -- Мұхаммед-Хайдар Дулати -- жеке мемлекет -- археолог -- сұлтандар
Аннотация: Созақ – Қазақ хандығының алғашқы астанасы деген сөзді бастамас бұрын, Қазақ хандығының өз алдына жеке мемлекет болып, Әбілхайыр хандығынан бөлініп шыққан алғашқы дәуірінен бірер сөз айтуға тура келіп тұр. Себебі орта ғасырлық Созақ қаласы тарихының бір парасы – Қазақ хандығының құрылуының алғашқы дәуірімен тікелей байланысты. Ал Қазақ хандығының алғаш құрылған уақыты жөнінде тарихшылардың пікірі әртүрлі. А.П.Чулошников «Очерки по историй казак-киргизского народа» атты еңбегінде Қазақ хандығы XV-XVI ғасыр шеңберінде құрылды десе, тарихшы-ғалым С.К.Ибрагимов «К историй Казахстана» еңбегінде Қазақ мемлекеті XVI ғасырдың 30-40 жылдарында қалыптасты дейді. Орта ғасырлар тарихының маманы, тарихшы ғалымдар Т.И.Султанов және С.Г.Кляшторный «Казахстан, Летопись трех тысячелетий» еңбегінің «О первом Казахском государстве» бөлімінде: «Қазақ хандығы бір мезгілде жүзеге асатын акты емес», – дей келіп: «Қазақ хандығы XV ғасырдың 70 жылдарында құрылды», дейді. Ал археолог-ғалым Мадияр Елеуов «Шу өңірі: Аңыз бен тарих» (Алматы, «Қазақ университеті», 1996) атты ғылыми еңбегінде: «Қазақ хандығы Шу өңірінде қой жылы құрылды», дейді. Қазақша жыл санаудың 12 жылда 1 рет қайталанып келетінін ескерсек, М.Елеуов жазған қой жылы 1456 жылғы, одан кейін келетін қой жылы 1468 жылға тура келеді екен.
Держатели документа:
БҚУ

63.3
Б 18
Байәділ, Б.
    Қызылдар кесапаты [Текст] / Б. Байәділ // EGEMEN QAZAQSTAN . - 2023. - 18 сәуір. - №72. - Б. 13.
ББК 63.3

Рубрики: Тарих

Кл.слова (ненормированные):
кесапат -- Жаппай ұжымдастыру -- жеті атасы -- Алаш жұрты -- тарихшылар
Аннотация: Уақыт шымылдығы қанша бүркемелесе де, қанға боялған кесапаттың ізін жасыра алмайды екен. Арада қанша уақыт өтсе де.
Держатели документа:
БҚУ

83
К 14
Қазыбек, М.
    Дәубаба-тарихи тұлға [Текст] / М. Қазыбек // EGEMEN QAZAQSTAN. - 2023. - 26 мамыр. - №98. - Б. 10.
ББК 83

Рубрики: Әдебиеттану

Кл.слова (ненормированные):
Шерхан Мұртаза -- Дәубаба -- Түлкібас ауданы -- «Қызыл жебе» ро­ма­­н -- тарихи деректер -- тарихшылар
Аннотация: Жазушы Шерхан Мұртаза «Иірсу – Ақсу-Жабағылы қорығының солтүстік-шығыс қақпасы» деп жазды. Ал Дәубаба болса – осы қорықтың оңтүстік-батыс қақпасы.
Держатели документа:
БҚУ

74
С 32
Серікқызы, Э.
    Ажар Мұхамедиева, тарихшы-ғалымның зайыбы: тирихи әділеттілік жолында еңбектенді [Текст] / Э. Серікқызы // EGEMEN QAZAQSTAN. - 2023. - 28 қараша. - №227. - Б. 11.
ББК 74

Рубрики: Образование

Кл.слова (ненормированные):
профессор Талас Омарбеков -- ұлт тарихының ақтаңдақ беттері -- Ажар Мұхамедиева
Аннотация: Ұлттық ғылым академиясының құрметті мүшесі, тарих ғылымдарының докторы, профессор Талас Омарбеков ұлт тарихының ақтаңдақ беттерін ашуға қатысты қыруар еңбек жазды. Ел тарихын кезеңдеудің теориялық-методологиялық мәселелеріне қатысты зерттеулер жүргізді. Ғалым отандық тарихшылардың алғашқылары қатарында сталиндік тоталитарлық жүйенің тарихи салдарын зерттеді. ХХ ғасырдың 20-30-жылдары байлардың малын тәркілеу, шаруаларды күштеп ұжымдастыру саясатының зардаптарын ашып көрсетіп, жаңа тарихи көзқарас қалыптастырды. Ол Әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университетінде сабақ бере жүріп, Саяси қуғын-сүргін құрбандарын толық ақтау жөніндегі ұлттық комиссияның құрамында ұлт-азаттық сипаттағы көтерілістер мен қозғалыстардың нақты санын тұрақтандыруға атсалысты. Ғалымның зайыбы Ажар апаймен болған әңгімеде Талас Омарбекұлының еліміздегі, шетелдердегі архивтерден жинаған деректерді зерттеу мен жарыққа шығарудағы елеулі еңбегі туралы айтылды.
Держатели документа:
ЗКУ

63.4
К 88
Қуандыққызы, Б.
    Ғұн өркениетінің іздері [Текст] / Б. Қуандыққызы // EGEMEN QAZAQSTAN. - 2023. - 4 желтоқсан. - №229. - Б. 16.
ББК 63.4

Рубрики: археология

Кл.слова (ненормированные):
ғұн археологиясы -- ғылыми-тәжірибелік конферения -- Ә.Марғұлан -- Ғұндар дәуірі -- империя -- тарихи-өлкетану музейі
Аннотация: Ақтөбеде ғұн археологиясы мәселелеріне арналған «Халық­тардың ұлы қоныс аударуы қарсаңындағы далалық тайпалар» атты халықаралық ғылыми-тәжірибелік конферения өтті. Ә.Марғұлан атындағы Археология институты мен Ақтөбе облысының Мәдениет, архивтер және құжаттама басқармасы, облыстық тарихи-өлкетану музейі бірлесе ұйымдастырған жиында ғұн кезеңі талқыланды. Ғұндар дәуірі – Қазақстан тарихының ақтаңдағы, осы кезге дейін тарихшыларымыз сол заманды халықтардың ұлы қоныс аудару кезеңі деп жеткілікті зерттемей келді. Жыл санауымыздың алғашқы бес ғасырында қазақ даласында сақ-сармат тайпаларымен бірлесе күшті одақ құрып, Қара теңіз, Кавказ, Қырымнан асып, Шығыс Еуропаға дейін империя құрған ғұн тайпаларының ескерткіштері қазақ даласының барлық аймағынан табылып жатыр. Соның алдыңғы қатарында Ақтөбе облысы Ойыл ауданындағы Сорлақмола обасы мен Маңғыстау облысындағы ғұндардың Қарақабақ порты және Алтынқазған қоныстары тұр.
Держатели документа:
БҚУ