Электронный каталог

86
С 12
Сабыргалиева, Н. Б.
    Ержан хазіреттің дін және қоғам арасындағы байланысқа қосқан үлесі [Текст] / Н. Б. Сабыргалиева // БҚУ хабаршысы. - 2025. - №2. - Б. 258-263.
ББК 86

Рубрики: Религия

Кл.слова (ненормированные):
хазірет -- дін -- ислам -- мешіт -- медресе -- ишан -- ағартушылық
Аннотация: Ержан хазіреттің дін және қоғам арасындағы байланысқа қосқан үлесі тақырыбы қазіргі кезеңде өте маңызды болып табылады. Бұл мақалада Ержан хазіреттің ислам дінін насихаттаудағы және қоғамдағы рухани құндылықтарды сақтаудағы рөлі талданады. Оның дін мен қоғамның өзара әсерін түсіну және осы екі саладағы байланысты қамтамасыз ету жөніндегі ойлары маңызды әлеуметтік және мәдени мәселелерге қатысты пікір алмасуға негіз бола алады. Ержан хазірет өз заманының діндар тұлғасы ретінде исламның тек қана жеке адам өміріндегі емес, қоғамның рухани өміріндегі де маңызды орнын белгілеу арқылы қоғамдағы рухани бірлікті қалыптастыруда ерекше қызмет атқарған. Мақалада оның діни уағыздары, қоғамның әлеуметтік мәселелеріне қатысты ұстанымдары, сондай-ақ дін мен қоғам арасындағы үйлесімділік пен толеранттылықты сақтау жолындағы күш-жігері қарастырылады
Держатели документа:
ЗКУ

63
Т 11
Тұяқбаев, М. Қ.
    Түркістан өңірінің байырғы жер-су атаулары [Текст] / М. Қ. Тұяқбаев, Ә. Ж. Шоқпаров, Б. С. Сиздиков // БҚУ хабаршысы. - 2025. - №3. - Б. 294-311.
ББК 63

Рубрики: История

Кл.слова (ненормированные):
Түркістан -- Ұлы Жiбек жолы -- топонимика -- тарихи-мәдени мұра -- тарих -- туризм
Аннотация: Тарих қойнауында жатқан, отандық тарихымыздың құндылығы мен маңыздылығын одан әрі арттырған, өз заманында тек отандық тарихта ғана емес, күллі түркі халықтарының тарихында маңызды орынға ие, түркі дүниесінің рухани астанасы Түркістан өңірінің байырғы жер-су атауларын зерттеу, талдау және ғылыми айналымға енгізу қәзіргі таңдағы өзекті мәселелердің бірі болып табылуда. Бұл мақалада Қазақстан Республикасының Президенті Қасым-Жомарт Тоқаев қол қойған «Түркістан қаласының ерекше мәртебесі туралы» заңның маңыздылығы қарастырылады. Түркістан қаласы – қазақ мемлекеттігінің қалыптасуында және дамуы барысында маңызды рөл атқарған тарихи әрі рухани орталық. Оның ежелгі және ортағасырлық Қазақстан тарихындағы алар орны ерекше, себебі қала Ұлы Жібек жолының бойында орналасқан, бұл қаланы экономикалық, саяси-әкімшілік және мәдени орталыққа айналдырды. Мақалада Түркістан өңіріндегі байырғы жер-су атауларының этнонимиялық ерекшеліктері мен олардың тарихи тамырлары зерттеледі. Өңірдегі жер-су атауларының көбін халық, ел, тайпа және ру атауларынан тұратынын атап көрсетілді. Зерттеу барысында сақ, үйсін, ғұн, түркі, оғыз және қыпшақ кезеңдерінен бастау алатын, араб, парсы, қазақ және өзбек тілдеріндегі атаулардың араласуы қарастырылады. Сонымен қатар мақалада Түркістан қаласының тарихи-мәдени мұраларын сақтау мен дамыту жолдары талқыланып, Қазақстанның стратегиялық даму бағыттарының бірі ретінде мәдени туризмді өркендету қажеттілігі атап өтіледі. Зерттеу нәтижелері тарихи-этнонимиялық және топонимикалық материалдардың өңірдің этникалық құрылымын және тарихи көші-қондар жолдарын түсінуге мүмкіндік беретінін көрсетеді. Мақала Түркістан өңірінің тарихи-мәдени мұрасын терең зерттеуде этнонимияның маңызды рөлін айқындайды. Түркістанның ерекше мәртебеге ие болуы – оның тарихи мұрасын сақтауға және оны әлемдік деңгейде танытуға үлкен мүмкіндік береді
Держатели документа:
ЗКУ
Доп.точки доступа:
Шоқпаров, Ә.Ж.
Сиздиков, Б.С.

26.82
Б 82
Боранкулова, Д. М.
    Қалалық қоғамдық кеңістік – қала дамуының маңызды элементі [Текст] / Д. М. Боранкулова, А. Н. Бейкитова, Д. И. Қазақбай // БҚУ хабаршысы. - 2025. - №3. - Б. 342-358.
ББК 26.82

Рубрики: География

Кл.слова (ненормированные):
қалалық аумақ -- қалалық кеңістіктер -- қоғамдық кеңістіктер -- қалалық қоғамдық кеңістіктер -- тұрақты даму тұжырымдамасы -- қоғамдық көлік аялдамалары -- аялдама павильондары -- жұптық аялдамалар -- ақылды қала тұжырымдамасы -- нақты уақыт режиміндегі дисплей
Аннотация: Қазіргі әлемде сапалы қала ортасын қалыптастыру мәселелері ірі мегаполистерде де, шағын қалалар мен қалалық елді мекендерде де өзекті. Урбанизацияның қарқынды дамуы және қала тұрғындары үлесінің артуы жағдайында қоғамдық кеңістіктер қала жоспарлау жүйесінің маңызды құрамдас бөлігі, қала ортасының қалыптасу негізі ретінде қарастырылады. Мақалада отандық және халықаралық тәжірибе мысалдары негізінде қоғамдық қалалық кеңістіктерді құру мен жаңғыртудың проблемалары, тәжірибелері және қазіргі заманғы үрдістеріне теориялық талдау жасалды. Бұл мәселені зерттеу қалалық қоғамдық кеңістіктердің тиімді жұмыс істеуін қамтамасыз ететін жүйені құру, дамытудың негізгі қағидаттары мен талаптарын анықтауға мүмкіндік береді. Қала аумағындағы ашық қоғамдық кеңістіктер – қалалық алаңдар, саябақтар, жағалаулар, табиғи ландшафттар, тұрғын үй кешендерінің аумақтары әлеуметтік-мәдени дамуымен қатар экономикалық дамуына да ықпал етеді. Қоғамдық кеңістік қала дамуының маңызды элементі ретінде қаланың біртұтас әлеуметтік-мәдени құрылымын қалыптастыруда үлкен рөл атқарады және зерттеуіміздің өзектілігін қамтамасыз етеді. Мақалада қалалық қоғамдық кеңістіктердің маңыздылығы талданды, белгілеріне қарай жіктемесі жасалды және қоғамдық аумақтарды жобалаудың басты ерекшеліктері айқындалды. Қалалық қоғамдық кеңістіктердің жіктемесі оның әлеуметтік маңыздылығын көрсетті. Жоғары урбандалған қала ортасындағы әлеуметтік маңызы бар нысан арқылы қоғамдық көлік аялдамаларына жүйелі талдау жүргізілді. Қоғамдық көлік аялдамаларына қаланың өмір сүру процесіне өзгерістер енгізе алатын ашық қоғамдық кеңістіктер ретінде маңызы зор. Бұл оларды құрудың, сақтаудың және оңтайландырудың жаңа тәсілдері мен әдістерін енгізуді қажет етеді
Держатели документа:
ЗКУ
Доп.точки доступа:
Бейкитова, А.Н.
Қазақбай, Д.И.

26.82
Х 69
Ходжанова, Б. Х.
    Литва Республикасының экономикасы: тарихи сабақтастық және қазіргі даму ерекшеліктері [Текст] / Б. Х. Ходжанова, Н. С. Жармаганбетова // БҚУ хабаршысы. - 2025. - №3. - Б. 388-403.
ББК 26.82

Рубрики: География

Кл.слова (ненормированные):
Литва Республикасы -- Алитус -- Вильнюс -- Каунас -- Клайпед -- Паневежск -- Таурагс -- Тельшяйск -- Еуропалық Одақ -- инновация -- экспорт -- энергетика
Аннотация: Бұл мақалада Литва Республикасының шаруашылығының құрылымы және экономикалық даму жағдайын қарастырады. Литва Республикасы — Балтық жағалауында орналасқан шағын, бірақ стратегиялық маңызы бар мемлекеттердің бірі. Кеңес Одағы ыдырағаннан кейін тәуелсіздігін алған Литва қарқынды саяси, экономикалық және әлеуметтік өзгерістерді бастан кешірді. Еуропалық Одақ пен НАТО мүшелігі елдің дамуына жаңа серпін берді. Елдің физикалық географиялық орналасуына жалпы шолу жасай отырып, қазіргі әлеуметтік-экономикалық даму барысына сипаттама беріледі. Литва Республикасы Шығыс Еуропа (Орыс) жазығының батысында орналасқан. Мұздық елдің рельефін қалыптастыруда маңызды рөл атқарды. Солтүстік аудандарды қоспағанда, Литва аумағы бүкіл Балтық жағалауындағы мұздық шөгінділерінің ең қуатты жинақталу аймағында орналасқан. ЖІӨ құрылымындағы өнеркәсіптің үлесі 2019 жыл бойынша 25,2 % құрайды. 1990 жылдан кейін бұл салада Балтық жағалауына тән процестер болды. Шикізат пен технологиялық байланыстардың үзілуі, нарықтар мен мемлекеттік тапсырыстардың жоғалуы өнеркәсіп құрылымының өзгеруіне, көптеген ірі кәсіпорындардың жойылуына әкелді. Отын өнеркәсібі бойынша Кеңес заманында Ресейден Новополоцк - Мажейкай мұнай құбыры арқылы келетін мұнай негізінде Литвада отын-энергетикалық кешен құрылды. Оның құрамына мұнай өңдеу зауыты, мұнай құбыры, Бутингтегі мұнай терминалы кірді. Литва-Балтық жағалауы елдерінің жалғыз өзі мұнай өңдеу болды. Көлік кешені бойынша ел аумағында автомобиль, әуе көлігі, темір жол көлігі жолға қойылған
Держатели документа:
ЗКУ
Доп.точки доступа:
Жармаганбетова, Н.С.

26.82
Г 13

    Гаж-технологияларын қолдану арқылы биологиялық алуантүрлілікті сақтаудағы ерекше қорғалатын табиғи аумақтардың рөлі [Текст] / Э. С. Бөрібай, Б. Х. Тусупова, Н. Н. Карабкина [и др.] // БҚУ хабаршысы. - 2025. - №3. - Б. 419-435.
ББК 26.82

Рубрики: География

Кл.слова (ненормированные):
ерекше қорғалатын табиғи аумақтар -- Солтүстік Қазақстан облысы -- тұрақты даму -- биоалуантүрлілік -- табиғатты Жерді қашықтықтан зондтау -- географиялық ақпараттық жүйелер -- ГАЖ
Аннотация: Табиғи ресурстарды ұтымсыз пайдалану, экологиялық теңгерімнің бұзылуы және ұланғайыр аумақтардағы табиғи экожүйелердің деградациясымен байланысты экологиялық проблемалардың шиеленісуі жағдайында бірегей табиғи аумақтарды сақтау қажеттілігі ерекше өзекті. Мұндай сын-қатерлерге жауап ретінде табиғи кешендерді бастапқы күйінде сақтауға және антропогендік факторлардың әсерінен бұзылған экожүйелерді қалпына келтіруге көмектесетін экологиялық негіз ретінде қызмет ететін ерекше қорғалатын табиғи аумақтарды (ЕҚТА) құру маңызды. Мақалада ГАЖ технологиялары арқылы биоалуантүрлілікті сақтауды біріктіру контексінде Солтүстік Қазақстан облысының ерекше қорғалатын табиғи аумақтардың рөлі қарастырылған. Ерекше қорғалатын табиғи аумақтарды халықтың экологиялық сауаттылығын арттыру, экологиялық жауапкершілікті дамыту және сирек кездесетін, жойылып бара жатқан түрлерді сақтау бағдарламаларын іске асыру платформасы ретінде пайдаланудың заманауи тәсілдері талданған. Өңірдегі қорғауға алынған табиғи аумақтарға шолу жасалып және олардың білім беру, ғылыми зерттеулер мен экологиялық білімді танымал ету мүмкіндіктеріне сипаттама берілген. Табиғатты қорғау іс-қимылының негізгі бағыттары көрсетіліп, өңірдің тұрақты дамуын қамтамасыз етуде ерекше қорғалатын табиғи аумақтардың рөлін күшейту бойынша ұсыныстар белгіленді. Зерттеу жұмысында ЕҚТА сипаттама беруде 1:250 000 масштабтағы Жерді қашықтықтан зондтау деректері негізінде Солтүстік Қазақстан облысының туристік-рекреациялық картасы, Айыртау өңірінің рекреациялық карталары әзірленді. Географиялық ақпараттық жүйелер, жерді қашықтықтан зондтау құралдарын пайдалану туристік және рекреациялық әрекеттерді жоспарлаудың тиімділігін арттырады, экожүйені қорғау шараларын білім беру және халыққа хабардар ету бастамаларымен біріктіруді оңтайландырады. Мұндай технологиялар табиғи нысандарды, ерекше экологиялық статусы бар аймақтарды және әлеуетті рекреациялық ресурстарды нақты картаға түсіруді қамтамасыз етеді, аймақтың неғұрлым тұрақты дамуына ықпал етеді
Держатели документа:
ЗКУ
Доп.точки доступа:
Бөрібай, Э.С.
Тусупова, Б.Х.
Карабкина, Н.Н.
Мурзакулов, Г.Т.
Арыстанов, А.
Арыстанова, Р.

74.58
Е 70
Ержанова, Н.
    Цифрлық зертханалар көмегімен студенттің тәжірибелік дағдыларын дамыту [Текст] / Н. Ержанова // Өркен. - 2025. - 27 тамыз. - №7. - Б. 4.
ББК 74.58

Рубрики: Высшее образование

Кл.слова (ненормированные):
Цифрлық зертханалар -- білім беру -- оқу процесі -- заманауи білім беру технологиялар -- электрондық ресурстар
Аннотация: Қазіргі білім беру кеңістігінде оқу процесінің тиімділігі мен сапасын арттыру – басты басымдықтардың бірі болып табылады. Бұл мақсатқа жетуде заманауи білім беру технологияларын, соның ішінде цифрлық құралдар мен электрондық ресурстарды оқу үдерісіне кеңінен енгізу шешуші рөл атқарады. Əсіресе, жаратылыстану бағытындағы пəндерді, соның ішінде химияның сан алуан бағыттарын оқытуда цифрлық технологиялар білім алушылардың пəнге деген қызығушылығын арттырып қана қоймай, олардың танымдық жəне зерттеушілік дағдыларын дамытуға мүмкіндік береді. Цифрлық білім беру ресурстары мен технологиялары білім алушылардың таным процесін жандандыратын, оқу материалының қолжетімділігі мен көрнекілігін қамтамасыз ететін маңызды құрал ретінде қарастырылады. Олардың көмегімен оқу материалдарын визуализациялау, модельдеу, интерактивті тапсырмалар мен виртуалды зертханалық жұмыстарды ұйымдастыру жүзеге асады. Бұл өз кезегінде білім алушының пəндік мазмұнды терең түсінуіне жəне оқу үдерісіне белсенді қатысуына жағдай жасайды. Оқытушының рөлі де өзгеріске ұшырайды: енді педагог тек білім көзі ғана емес, білім алушының жеке жəне кəсіби дамуына бағыт беретін фасилитатор ретінде көрініс табады. Осыған орай, болашақ химик мамандарды даярлау барысында цифрлық білім беру платформаларымен жұмыс істеу, интерактивті сабақ құра білу, оқытудың аралас жəне қашықтық форматтарын қолдану қабілеті – негізгі кəсіби құзыреттер қатарында болуы тиіс.
Держатели документа:
ЗКУ

74.58
Ж 11
Жұмашева, К.
    Жасанды интеллект құралдарын ғылыми-зерттеу жұмыстарында қолдану: ChatGPT мысалындағы оқыту тәжірибесі [Текст] / К. Жұмашева // Өркен. - 2025. - 27 тамыз. - №7. - Б. 5.
ББК 74.58

Рубрики: Высшее образование

Кл.слова (ненормированные):
ChatGPT -- жасанды интеллект -- Цифрлық трансформация -- Large Language Models
Аннотация: Қазіргі заманда жасанды интеллект (ЖИ) технологиялары ғылыми-зерттеу жұмыстарын жүргізу үдерісінде жаңа серпін беріп отыр. Цифрлық трансформация дəуірінде зерттеушілер мен білім алушылар үшін ақпаратты іздеу, жүйелеу, талдау жəне оны ғылыми форматта ұсыну маңызды міндетке айналды. Осы орайда, жасанды интеллекттің, əсіресе, үлкен тілдік модельдердің (LLM – Large Language Models) мүмкіндіктерін тиімді пайдалану қажеттілігі туындайды. ЖИ негізіндегі құралдар, соның ішінде ChatGPT платформасы – ғылыми мəтіндерді құрастыруда, əдебиетке шолу жасауда, зерттеу құрылымын жоспарлауда жəне мəтіндік редакциялауда таптырмас интеллектуалды көмекшіге айналып отыр. Бұл мақалада «Ғылыми зерттеу жұмысын ұйымдастыру жəне жоспарлау» пəнін оқыту барысында магистранттарға жасанды интеллект құралдарын үйрету, олардың ғылыми мақала жазу барысында ChatGPT мүмкіндіктерін қолдану арқылы нақты нəтижеге қол жеткізгені сипатталады. Оқу процесінде студенттер зерттеудің əр кезеңінде осы технологияларды қолдана отырып, жеке мақалаларын дайындап шықты. Бұл тəжірибе тек пəн мазмұнын меңгеруге ғана емес, олардың зерттеушілік құзіретін дамытудың тиімді жолына айналды.
Держатели документа:
ЗКУ

83
Б 18
Байбулсинова, А. С.
    Абай мұрасы - ұлттық идеологияның негізі (Абай Құнанбайұлының 180 жылдығына арналған) [Текст] / А. С. Байбулсинова // Өркен. - 2025. - 27 тамыз. - №7. - Б. 7.
ББК 83

Рубрики: Литературоведение

Кл.слова (ненормированные):
Абай мұрасы -- Абай Құнанбайұлының -- 180 жыл -- Абайдың шығармашылығы
Аннотация: Қазіргі жаһандану заманында Абай Құнанбайұлының мұрасы қазақ халқы үшін ерекше маңызға ие. ХІХ ғасырдың соңы мен ХХ ғасырдың басында өмір сүрген «бағзы заман» ойшылының қазіргі ХХІ ғасырда яғни, үздіксіз дамып отырған космостық дəуірде қандай маңызы жəне əсер етуші рөлі болу мүмкін деген сұрақ туады жастарда. Сондықтан бұл маңыздылықты бірнеше негізгі аспектіде бөліп көрсету қажет деп ойлаймыз: Абай ұлттық идеологияның ғылыми тұрғыдан негізделген əрі бай əрі күрделі феномені болып табылады. Ғылыми зерт теулерге сүйенсек, Абайдың шығармашылығы қазақ халқының мəдени, əлеуметтік жəне рухани өмірінің қалыптасуында ерекше рөл атқарады. Мемлекеттік басқаруда ҚР Президенті Қасым-Жомарт Кемелұ лы Тоқ аев - Абай дың идеяларын Қазақстанның жаңару, дамуы үшін рухани-мəдени бағдар, ұлттық құндылықтардың өзегі деп бағалайды
Держатели документа:
ЗКУ

83.7
Ж 53
Жеменей, Е.
    Қырғыз еліндегі кітап тұсаукесері [Текст] / Е. Жеменей // Өркен. - 2025. - 27 тамыз. - №7. - Б. 9.
ББК 83.7

Рубрики: Риторика

Кл.слова (ненормированные):
Іскерлік шешендіктану -- Бішкек -- Қырғыз Республикасы -- Қырғызстан Ұлттық Жазушылар одағындағылым докторы -- профессор -- академик -- публицист-журналист -- ғалым -- Абат Сатыбайұлы Қыдыршаев -- Деловая риторика
Аннотация: «Іскерлік шешендіктану» кітабы тұсаукесерінің соңы Бішкек қаласындағы қырғыз халқының ардақты ақыны, драматург, аудармашы Алықұл Осмонов мұражай-үйінде жалғасты... Айыр қалпақты қырғыз бауырлар еліндегі шығармашылық іссапар жорығы Шолпан-Ата қаласында өз жалғасын тауып, осы қаладағы заманамыздың заңғар жазушысы, əлем əдебиетінің классигі Мұхтар Əуезовтің мұра жай -үйіне саяхат жасаумен тəмамдалды
Держатели документа:
ЗКУ

74.58
Т 11

    Түрік тілі мен әдебиеті кабинеті ашылады [Текст] // Өркен. - 2025. - 30 қыркүйек. - №8. - Б. 2.
ББК 74.58

Рубрики: Высшее образование

Кл.слова (ненормированные):
М. Өтемісов атындағы Батыс Қазақстан университеті -- Түрік тілі мен əдебиет аудиториясы -- Түрік тілі -- Жаңа кабинет -- мультимедиялық тақта -- түрік тілін оқуға арналған электронды жəне баспа оқулықтар -- БҚУ ректоры -- Түркия ынтымақтастық жəне үйлестіру агентті -- Фуат Ердогмуш
Аннотация: М. Өтемісов атындағы Батыс Қазақстан университетінде «Түрік тілі мен əдебиеті» аудиториясы қолданысқа берілді. Жаңа кабинет заманауи материалдық- техникалық база, мультимедиялық тақта, түрік тілін оқуға арналған электронды жəне баспа оқулықтарымен жабдықталған. Іс-шараға БҚУ ректоры Н.Х.Сергалиев, Қазақстандағы Түркия ынтымақтастық жəне үйлестіру агенттігінің (TİKA) өкілі Фуат Ердогмуш, сондай-ақ университеттің оқытушылары мен студенттері қатысты
Держатели документа:
ЗКУ