Choice of metadata Статьи
Page 1, Results: 22
Report on unfulfilled requests: 0
1.

Подробнее
81
А 13
Әбдіқалық, К.
Сөз өнердің сардары [Текст] : / К. Әбдіқалық // Қазақ әдебиеті. - 2014. - №14.- 4 сәуір. - Б. 6
ББК 81
Рубрики: тіл білімі
Кл.слова (ненормированные):
Рәбиға Сыздық -- Сыздық Рәбиға -- текстология -- сөз өнері
Аннотация: Мақала Қазақстан Республикасының еңбек сіңірген ғылым қайраткері, Ұлттық ғылым академиясының академигі, көрнекті тілші ғалым Рәбиға Сыздық туралы.
Держатели документа:
БҚМУ
А 13
Әбдіқалық, К.
Сөз өнердің сардары [Текст] : / К. Әбдіқалық // Қазақ әдебиеті. - 2014. - №14.- 4 сәуір. - Б. 6
Рубрики: тіл білімі
Кл.слова (ненормированные):
Рәбиға Сыздық -- Сыздық Рәбиға -- текстология -- сөз өнері
Аннотация: Мақала Қазақстан Республикасының еңбек сіңірген ғылым қайраткері, Ұлттық ғылым академиясының академигі, көрнекті тілші ғалым Рәбиға Сыздық туралы.
Держатели документа:
БҚМУ
2.

Подробнее
83
К 94
Құсманова, Қ. Ә.
Айтыс өлеңдерінің текстологиялық зерттелуі [Текст] / Қ. Ә. Құсманова, А. Б. Абилмажинова // ӘЛ-ФАРАБИ атындағы ҚАЗАҚ ҰЛТТЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ ҚазҰУ Хабаршысы Филология сериясы. КАЗАХСКИЙ НАЦИОНАЛЬНЫЙ УНИВЕРСИТЕТ имени АЛЬ-ФАРАБИ ВЕСТНИК КазНУ Серия филологическая. AL-FARABI KAZAKH NATIONAL UNIVERSITY KazNU BULLETIN Philology series. - 2014. - №3. - Б. 31-34. - Библиогр. в конце ст.34
ББК 83
Рубрики: Әдебиеттану
Кл.слова (ненормированные):
айтыс -- өлең -- текстология -- стилистика -- лексикология -- нұсқа -- экспромт -- өнер
Аннотация: Мақалада 1898, 1899 жылдары жарық көрген "Біржан-Сара" айтысының екі нұсқасына текстологиялық салыстырулар жасалған.
Держатели документа:
М.Өтемісов атындағы БҚМУ
Доп.точки доступа:
Абилмажинова, А.Б.
К 94
Құсманова, Қ. Ә.
Айтыс өлеңдерінің текстологиялық зерттелуі [Текст] / Қ. Ә. Құсманова, А. Б. Абилмажинова // ӘЛ-ФАРАБИ атындағы ҚАЗАҚ ҰЛТТЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ ҚазҰУ Хабаршысы Филология сериясы. КАЗАХСКИЙ НАЦИОНАЛЬНЫЙ УНИВЕРСИТЕТ имени АЛЬ-ФАРАБИ ВЕСТНИК КазНУ Серия филологическая. AL-FARABI KAZAKH NATIONAL UNIVERSITY KazNU BULLETIN Philology series. - 2014. - №3. - Б. 31-34. - Библиогр. в конце ст.34
Рубрики: Әдебиеттану
Кл.слова (ненормированные):
айтыс -- өлең -- текстология -- стилистика -- лексикология -- нұсқа -- экспромт -- өнер
Аннотация: Мақалада 1898, 1899 жылдары жарық көрген "Біржан-Сара" айтысының екі нұсқасына текстологиялық салыстырулар жасалған.
Держатели документа:
М.Өтемісов атындағы БҚМУ
Доп.точки доступа:
Абилмажинова, А.Б.
3.

Подробнее
83
Л 81
Лощинская, Н. В.
Зачеркнутое как осуществленное. Семантика идеограмм (из опыта академического издания лирики А.А.Блока) [Текст] / Н. В. Лощинская // Филологические науки. - 2014. - №6. - С. 60-71
ББК 83
Рубрики: Литературоведение
Кл.слова (ненормированные):
зачеркнутое -- осуществленное -- семантика -- идеограмма -- академическое издание -- лирика -- блок -- текстология
Аннотация: В статье рассматривается особая функция зачеркиваний в рукописях Блока в связи с семантикой идеограмм в его стихотворных тетрадях.
Держатели документа:
ЗКГУ им.М.Утемисова
Л 81
Лощинская, Н. В.
Зачеркнутое как осуществленное. Семантика идеограмм (из опыта академического издания лирики А.А.Блока) [Текст] / Н. В. Лощинская // Филологические науки. - 2014. - №6. - С. 60-71
Рубрики: Литературоведение
Кл.слова (ненормированные):
зачеркнутое -- осуществленное -- семантика -- идеограмма -- академическое издание -- лирика -- блок -- текстология
Аннотация: В статье рассматривается особая функция зачеркиваний в рукописях Блока в связи с семантикой идеограмм в его стихотворных тетрадях.
Держатели документа:
ЗКГУ им.М.Утемисова
4.

Подробнее
83
Б 95
Быстрова, О. В.
Международные Шмелевские чтения: "Проблемы исторической памяти и творчество И.С.Шмелева" [К 65 -летию со дня смерти писателя (Москва, ИМЛИ РАН, 5-6 октября 2015г.)] / О. В. Быстрова // Филологические науки. - 2016. - №5. - С. 108-116
ББК 83
Рубрики: Литературоведение
Кл.слова (ненормированные):
И.С.Шмелев -- Шмелевские чтения -- текстология -- интерпретация -- историческая память -- творческая манера
Аннотация: Статья посвящена Международным Шмелевским чтениям по теме "Проблемы исторической памыти и творчество И.С.Шмелева", приуроченным к 65-летию со дня смерти писателя. Научная конференция проводилась в ИМЛИ имени А.М.Горького РАН 5-6 октября 2015г. В работе конференции приняли участие 28 человек из Москвы, С.-Петербурга, Н.-Новгорода, Дубны, Владимира, Калининграда, Череповцова, Тбилиси и др. городов. В статье представлены в краткой форме основные положения прозвучавших на конференции докладов.
Б 95
Быстрова, О. В.
Международные Шмелевские чтения: "Проблемы исторической памяти и творчество И.С.Шмелева" [К 65 -летию со дня смерти писателя (Москва, ИМЛИ РАН, 5-6 октября 2015г.)] / О. В. Быстрова // Филологические науки. - 2016. - №5. - С. 108-116
Рубрики: Литературоведение
Кл.слова (ненормированные):
И.С.Шмелев -- Шмелевские чтения -- текстология -- интерпретация -- историческая память -- творческая манера
Аннотация: Статья посвящена Международным Шмелевским чтениям по теме "Проблемы исторической памыти и творчество И.С.Шмелева", приуроченным к 65-летию со дня смерти писателя. Научная конференция проводилась в ИМЛИ имени А.М.Горького РАН 5-6 октября 2015г. В работе конференции приняли участие 28 человек из Москвы, С.-Петербурга, Н.-Новгорода, Дубны, Владимира, Калининграда, Череповцова, Тбилиси и др. городов. В статье представлены в краткой форме основные положения прозвучавших на конференции докладов.
5.

Подробнее
81
М 74
Момынова, Б.
Мәтінтану көне мұрамызды жаңғыртады [Текст] / Б. Момынова // Ана тілі. - 2016. - №49, 8-14 желтоқсан. - Б. 4
ББК 81
Рубрики: языкознание
Кл.слова (ненормированные):
тілі білімі -- мәтінтану -- текстология -- көне мәтіндер -- мәтін лингвистикасы
Аннотация: Мақалада автор тіл білімінің маңызды саласы мәтінтану туралы жазған.
Держатели документа:
БҚМУ
М 74
Момынова, Б.
Мәтінтану көне мұрамызды жаңғыртады [Текст] / Б. Момынова // Ана тілі. - 2016. - №49, 8-14 желтоқсан. - Б. 4
Рубрики: языкознание
Кл.слова (ненормированные):
тілі білімі -- мәтінтану -- текстология -- көне мәтіндер -- мәтін лингвистикасы
Аннотация: Мақалада автор тіл білімінің маңызды саласы мәтінтану туралы жазған.
Держатели документа:
БҚМУ
6.

Подробнее
81
Б 42
Бекжан, О.
Күлтегін жазбасы-көне мұра [Текст] : күлтегін ескерткішінің текстологиялық түзелімі, транскрипциясы мен аудармасы туралы / О. Бекжан // Ана тілі. - 2017. - №3. - Б. 4-5.
ББК 81
Рубрики: языкознание
Кл.слова (ненормированные):
Күлтегін жазбасы -- күлтегін ескерткіші -- күлтегін жазуының транскрипциясы -- күлтегін аудармасы
Аннотация: Мақала Күлтегін ескерткішіндегі жазуы туралы жазылған.
Держатели документа:
М. Өтемісоа атындағы БҚМУ
Б 42
Бекжан, О.
Күлтегін жазбасы-көне мұра [Текст] : күлтегін ескерткішінің текстологиялық түзелімі, транскрипциясы мен аудармасы туралы / О. Бекжан // Ана тілі. - 2017. - №3. - Б. 4-5.
Рубрики: языкознание
Кл.слова (ненормированные):
Күлтегін жазбасы -- күлтегін ескерткіші -- күлтегін жазуының транскрипциясы -- күлтегін аудармасы
Аннотация: Мақала Күлтегін ескерткішіндегі жазуы туралы жазылған.
Держатели документа:
М. Өтемісоа атындағы БҚМУ
7.

Подробнее
80
Т 19
Тарасова, Н. А.
Цифровой архив Достоевскиого: проблемы публикации рукописного текста в электронном издании [Текст] / Н. А. Тарасова // Филологические науки. - 2019. - №2. - С. 81-91
ББК 80
Рубрики: Филологические науки в целом
Кл.слова (ненормированные):
Достоевский -- текстология -- рукописный текст -- информационные технологии в гуманитарных науках
Аннотация: Рассмотрена актуальная в наши дни проблема электронной публикации художественного текста. Материал исследования - записные тетради Ф.М. Достоевского, которые содержат художественные и публицистические замыслы автора и являются неизменным объектом внимания исследователей. В работе сделан акцент на вопросах, связанных с созданием цифрового архива писателя: концепция электронного издания, принципы использования информационных технологий при подготовке рукописей Достоевского к публикации, проблема транскрипционного отражения рукописного текста, принципы языкового анализа и редактирования публикуемого материала. Концепция цифрового архива предполагает многофункциональность, благодаря которой читатели получают возможность ознакомления с высококачественными цифровыми копиями рукописей Достоевского, текстологическими исследовательскими расшифровками этих рукописей, комментариями к тексту и другими научными публикациями. Применение информационных технологий при подготовке цифрового архива позволяет предоставить читателям максимум информации о публикуемом материале и сделать пользование этой информацией в сети Интернет удобным и функциональным...
Держатели документа:
ЗКГУ
Т 19
Тарасова, Н. А.
Цифровой архив Достоевскиого: проблемы публикации рукописного текста в электронном издании [Текст] / Н. А. Тарасова // Филологические науки. - 2019. - №2. - С. 81-91
Рубрики: Филологические науки в целом
Кл.слова (ненормированные):
Достоевский -- текстология -- рукописный текст -- информационные технологии в гуманитарных науках
Аннотация: Рассмотрена актуальная в наши дни проблема электронной публикации художественного текста. Материал исследования - записные тетради Ф.М. Достоевского, которые содержат художественные и публицистические замыслы автора и являются неизменным объектом внимания исследователей. В работе сделан акцент на вопросах, связанных с созданием цифрового архива писателя: концепция электронного издания, принципы использования информационных технологий при подготовке рукописей Достоевского к публикации, проблема транскрипционного отражения рукописного текста, принципы языкового анализа и редактирования публикуемого материала. Концепция цифрового архива предполагает многофункциональность, благодаря которой читатели получают возможность ознакомления с высококачественными цифровыми копиями рукописей Достоевского, текстологическими исследовательскими расшифровками этих рукописей, комментариями к тексту и другими научными публикациями. Применение информационных технологий при подготовке цифрового архива позволяет предоставить читателям максимум информации о публикуемом материале и сделать пользование этой информацией в сети Интернет удобным и функциональным...
Держатели документа:
ЗКГУ
8.

Подробнее
80/84
П 32
Пильд, Л. Л.
"Умственные переломы" в мемуарах о Н.С.Лескове [Текст] / Л. Л. Пильд // Филологические науки. - 2019. - №2. - С. 112-116
ББК 80/84
Рубрики: Филологические науки. Художественная литература
Кл.слова (ненормированные):
Н.С. Лесков -- А.Н. Лесков -- И.И. Ясинский -- А.М. Ранчин -- Л.И. Соболев -- советский миф -- комментарий -- текстология -- мемуары -- научная биография -- литературная полемика
Аннотация: В рецензии на первое собрание воспоминаний о Н.С. Лескове отмечено высокое качество комментария и текстологической подготовки издания (так, все воспроизводимые в мемуарах и ранее печатавшиеся письма Лескова заново сверены по рукописи, что во многих случаях позволило исправить ошибки первой публикации). Как подчеркивается в предисловии А.М. Ранчина к предлагаемой книге, в русской культуре не сложилось целостного «мифа о Лескове» (подобно мифам о Пушкине, Гоголе и др.). Для рецензента, однако, очевидно, что тексты, собранные Л.И. Соболевым, все же объединяют определенные темы, повторяющиеся если не во всех, то во многих воспоминаниях; пишущие вольно или невольно вступают в диалог друг с другом, часто полемизируют (в качестве характерных примеров в рецензии обсуждается описание кабинета и похорон Лескова). Высказывается предположение, что полемическое начало в воспоминаниях о писателе было усилено после выхода в 1904 г. книги А. Фаресова «Против течений», совмещающей в себе мемуарное начало и биографическое повествование...
Держатели документа:
ЗКГУ
П 32
Пильд, Л. Л.
"Умственные переломы" в мемуарах о Н.С.Лескове [Текст] / Л. Л. Пильд // Филологические науки. - 2019. - №2. - С. 112-116
Рубрики: Филологические науки. Художественная литература
Кл.слова (ненормированные):
Н.С. Лесков -- А.Н. Лесков -- И.И. Ясинский -- А.М. Ранчин -- Л.И. Соболев -- советский миф -- комментарий -- текстология -- мемуары -- научная биография -- литературная полемика
Аннотация: В рецензии на первое собрание воспоминаний о Н.С. Лескове отмечено высокое качество комментария и текстологической подготовки издания (так, все воспроизводимые в мемуарах и ранее печатавшиеся письма Лескова заново сверены по рукописи, что во многих случаях позволило исправить ошибки первой публикации). Как подчеркивается в предисловии А.М. Ранчина к предлагаемой книге, в русской культуре не сложилось целостного «мифа о Лескове» (подобно мифам о Пушкине, Гоголе и др.). Для рецензента, однако, очевидно, что тексты, собранные Л.И. Соболевым, все же объединяют определенные темы, повторяющиеся если не во всех, то во многих воспоминаниях; пишущие вольно или невольно вступают в диалог друг с другом, часто полемизируют (в качестве характерных примеров в рецензии обсуждается описание кабинета и похорон Лескова). Высказывается предположение, что полемическое начало в воспоминаниях о писателе было усилено после выхода в 1904 г. книги А. Фаресова «Против течений», совмещающей в себе мемуарное начало и биографическое повествование...
Держатели документа:
ЗКГУ
9.

Подробнее
83(5каз)
Ж 11
Жұртбай , Т.
"Қазақтың өзге жұрттан сөзі ұзын..." [Текст] / Т. Жұртбай // Жас Алаш. - 2020. - 6 ақпан. - №8. - Б. . 5
ББК 83(5каз)
Рубрики: Литературоведение
Кл.слова (ненормированные):
Абай Құнанбайұлы-175 жыл -- Абайдың туған жылы мен күні туралы пайымдау -- Абайтану -- М.Әуезов -- Абай жолы -- Абай мұрасы
Аннотация: Абайтанудың бүйіріне тікендей қадалып жүрген, тіпті қалың қауымды орынды-орынсыз күйінді етіп, жанбайтын тамыздықпен түтің сап отырған алаөкпе мәселесінің бірі - Абайдың туған жылы мен туған күні туралы жорамал бопсалар. "Бұл бес күннің жөні жоқ аптығарға", - деп Абай айтқандай, осы ұшқарылықтың Абайдың жеке басына, жалпы, қазақ руханиятына әкелетін еш пайда-зияны да жоқ. Бұл бір кездері М.Әуезов: "Абайтанудың проблемалық мәселелері ретінде мен мыналарды атау жөн ғой деп ойлаймын: 1)Абай мұрасына байланысты жәдігертану және текстологиялық редакция жұмыстары мәселелері. 2)Абайдың ғылыми өмірбаяны..."деген.
Держатели документа:
БҚМУ
Ж 11
Жұртбай , Т.
"Қазақтың өзге жұрттан сөзі ұзын..." [Текст] / Т. Жұртбай // Жас Алаш. - 2020. - 6 ақпан. - №8. - Б. . 5
Рубрики: Литературоведение
Кл.слова (ненормированные):
Абай Құнанбайұлы-175 жыл -- Абайдың туған жылы мен күні туралы пайымдау -- Абайтану -- М.Әуезов -- Абай жолы -- Абай мұрасы
Аннотация: Абайтанудың бүйіріне тікендей қадалып жүрген, тіпті қалың қауымды орынды-орынсыз күйінді етіп, жанбайтын тамыздықпен түтің сап отырған алаөкпе мәселесінің бірі - Абайдың туған жылы мен туған күні туралы жорамал бопсалар. "Бұл бес күннің жөні жоқ аптығарға", - деп Абай айтқандай, осы ұшқарылықтың Абайдың жеке басына, жалпы, қазақ руханиятына әкелетін еш пайда-зияны да жоқ. Бұл бір кездері М.Әуезов: "Абайтанудың проблемалық мәселелері ретінде мен мыналарды атау жөн ғой деп ойлаймын: 1)Абай мұрасына байланысты жәдігертану және текстологиялық редакция жұмыстары мәселелері. 2)Абайдың ғылыми өмірбаяны..."деген.
Держатели документа:
БҚМУ
10.

Подробнее
87
О-53
Олжабай , С.
Құнанбай ұрпағы көрген қысастықтар [Текст] / С. Олжабай // Жалын . - 2020. - №2. - Б. 37-49
ББК 87
Рубрики: Философия
Кл.слова (ненормированные):
Абай Құнанбайұлы-175 жыл -- Абайтану -- Абай мұрасы -- Шымкент қаласы -- Абай саябағы -- Халықаралық Абай клубы -- Нұрғали Әшімов -- Анарбек Орман -- Роллан Сейсенбаев -- мәңгілік мұра -- Тұрағұл -- М.Әуезоа -- Кәкітай Ысқақұлы -- Семей аспаны
Аннотация: 2007 жылдың қыркүйек айында Шымкент қаласындағы Абай саябағы ішінде «Халықаралық Абай клубының» облыстық филиалы ашалды. Филиал екі қабатты үйге орналасқан еді. Оның ашылу салтанатына сол кездегі облыс әкімі Нұрғали Әшімов пен Шымкент қаласының әкімі Анарбек Орман келді. Нұрғали Әшімов Абайдың бір өлеңін жатқа оқып, жиналғандарды риза етті. «Халықаралық Абай клубының» президенті, танымал жазушы Роллан Сейсенбаев сөйлеп, ақын мұралары мәңгілік екендігі туралы тұщымды ой-пікір айтты. Осы шаңырақта республикалық «Абай» ұлттық мәдени-әдеби апталығы дүниеге келді, ұлы ақынға арналған бөлме ашылды. Роллан Сейсенбаев ғимараттан сәл ілгері, күре жолдың бойына Тұрағұл Абайұлына арнап тұғыртас орнатты. Неге? Міне, бұл сол кезде айтылған әңгіме. Тұрағұл Абайдың Әйгерімнен туған баласы. 1876 жылы дүниеге келген ол жас кезінде ауыл молдасынан оқып, сауатын ашады. Кейін әкесіне еліктеп, өлең жаза бастаған. Аудармамен айналысқан. Кейіннен өздігінен ізденіп, орысша, арабша оқып, білімін жетілдіре түседі. 1904 жылы Кішік-Тобықты еліне болыс болып сайланады. Жастайынан әкесінің тәрбиесінде өскен ол Абай өлеңдерінің қай кезде, қандай жағдайда жазылғанын жақсы білген. 1909 жылы ағасы Кәкітай Ысқақұлымен бірге Абай өлеңдерін жинастырып, Санкт-Петербургте жеке кітап етіп бастырады. Ол сондай-ақ ақын шығармашылығының текстологиялық тұпнұсқасын қалпына келтіруге атсалысады. Мұхтар Әуезовтің өтініші бойынша «Әкем Абай туралы» деген естелік жазып береді. Мұның өзі ұлы жазушының ұлы еңбегінің жазылуына көмек болғаны анық. Семей аспанын сұр бұлт торлап тұрған еді. 1922 жылы осында Әлихан Бөкейхан мен Міржақып Дулатов тұтқынға алынады. Олармен аралас-құраластығы бар Тұрағұл да төрт ай түрме дәмін татады. Бірақ, бұл дауыл алдындағы өлі тыныштық еді. 1927 жылы ол қайта тұтқындалып, 1928 жылдың көктеміне дейін сонда жатады. Түрмеден босатқанмен, империя шеңгелі оны уысында ұстаған еді. Тұлпардың тұяғын Шымкентке жер аударады. Жер аударылған жанның жетіскен жері жоқ. Аш-жалаңаш жүреді. 1933 жылы Мұхтар Әуезовпен ретін тауып кездесіп, жұмыс тауып беруін өтінген екен. Ол Совнарком бастығы Ораз Исаевқа жолықтырған. Алайда, алай-дүлей заманның қитұрқылары қалтарыстарында Исаев оған көмек көрсете алмаған. Шымкентке қайтып келген Тұрағұл 1934 жылғы 6 наурыз күні 59 жасында жамбасы жерге тиеді. Оны сол кездегі Шымкент қаласындағы мұсылмандар зиратына жерлейді. Өкініштісі сол, бұл жерге кейіннен зауыт (қазіргі «Санто» дәрі-дәрмек шығару кәсіпорны) салынып кеткен. Осылайша Тұрағұлдың ұлы Ақыш пен қызы Мәкен аңырап қала берген. Сталиндік заманның зобалаңы мұны-мен де бітпейді. Тұрағұлдың Сақыпжамал деген әйелінен туған Жебрайыл (Жебеш) деген баласы әкесінің соңынан Шымкентке келеді. Ол Ташкентте оқитын еді. 1930 жылы ауыр науқастан қайтыс болады. Жебеш те сталиндік саяси науқанның құрбаны. Оны Тобықтының шолақ белсенділері Томск қаласында оқып жүрген жерінде үстінен арыз жазып, институттан шығартады. Н.Ежов, Ф.Голощекин тобының теп-кісі мұнымен де тоқтамаған. Абайдың немересі Құзайыр Мекайылұлы бай тұқымы ретінде жер аударылып, Фрунзе қаласына жіберіледі. Мұнда ол қара жұмысқа жегіледі. Осы қаладан соғысқа алынып, майданда қаза табады. Інісі Қалышер (екеуінің де шешесі Дәмежан) де ағасының кебін киген. Сірә, екеуі де Бішкектен әскерге алынса керек. Тұрағұлдың Зұбайыр деген 1907 жылы туған ұлы да «бай-феодалдың» баласы ретінде отбасымен жер аударылады. Әуелі Жамбыл облысының Мерке ауданында, сосын Шымкентте тұрады. Ташкентке бас сауғалап барады. 1933 жылы күзде Бішкекте қайтыс болады. Абайдың Ысқақ деген інісі болғаны белгілі. Сол Ысқақтың немересі Әрхам Кәкітайұлы да күншілдердің жаласымен қамалып, кейіннен Ташкент облысының «Қызыл партизан» колхозында жасы-рынып жүреді. Абайдың немересі Әубәкір Ақылбайұлы да өнерден құралақан болмапты. Ол да өлең жазған, ән шығарған. Майдақоңыр дауысты әнші де екен. Әубәкірді Абайдың інісі Оспан тәрбиелеген. Ұлы ақын осы немересін ерекше жақсы көрген деседі. Немересіне бағыт-бағдар, жөн-жосықты көп үйретіпті. Әйткенмен, Тұрағұл қамалған соң Әубәкірдің де басына қара бұлт төнеді. Оқырманға Шәкәрімнің тағдыры белгілі. Оны қайталап жатқымыз жоқ. Бірақ оның баласы Ғафурды түрмеде біреулер бауыздап өлтіргені жүрек шаншытады.
Держатели документа:
БҚУ
О-53
Олжабай , С.
Құнанбай ұрпағы көрген қысастықтар [Текст] / С. Олжабай // Жалын . - 2020. - №2. - Б. 37-49
Рубрики: Философия
Кл.слова (ненормированные):
Абай Құнанбайұлы-175 жыл -- Абайтану -- Абай мұрасы -- Шымкент қаласы -- Абай саябағы -- Халықаралық Абай клубы -- Нұрғали Әшімов -- Анарбек Орман -- Роллан Сейсенбаев -- мәңгілік мұра -- Тұрағұл -- М.Әуезоа -- Кәкітай Ысқақұлы -- Семей аспаны
Аннотация: 2007 жылдың қыркүйек айында Шымкент қаласындағы Абай саябағы ішінде «Халықаралық Абай клубының» облыстық филиалы ашалды. Филиал екі қабатты үйге орналасқан еді. Оның ашылу салтанатына сол кездегі облыс әкімі Нұрғали Әшімов пен Шымкент қаласының әкімі Анарбек Орман келді. Нұрғали Әшімов Абайдың бір өлеңін жатқа оқып, жиналғандарды риза етті. «Халықаралық Абай клубының» президенті, танымал жазушы Роллан Сейсенбаев сөйлеп, ақын мұралары мәңгілік екендігі туралы тұщымды ой-пікір айтты. Осы шаңырақта республикалық «Абай» ұлттық мәдени-әдеби апталығы дүниеге келді, ұлы ақынға арналған бөлме ашылды. Роллан Сейсенбаев ғимараттан сәл ілгері, күре жолдың бойына Тұрағұл Абайұлына арнап тұғыртас орнатты. Неге? Міне, бұл сол кезде айтылған әңгіме. Тұрағұл Абайдың Әйгерімнен туған баласы. 1876 жылы дүниеге келген ол жас кезінде ауыл молдасынан оқып, сауатын ашады. Кейін әкесіне еліктеп, өлең жаза бастаған. Аудармамен айналысқан. Кейіннен өздігінен ізденіп, орысша, арабша оқып, білімін жетілдіре түседі. 1904 жылы Кішік-Тобықты еліне болыс болып сайланады. Жастайынан әкесінің тәрбиесінде өскен ол Абай өлеңдерінің қай кезде, қандай жағдайда жазылғанын жақсы білген. 1909 жылы ағасы Кәкітай Ысқақұлымен бірге Абай өлеңдерін жинастырып, Санкт-Петербургте жеке кітап етіп бастырады. Ол сондай-ақ ақын шығармашылығының текстологиялық тұпнұсқасын қалпына келтіруге атсалысады. Мұхтар Әуезовтің өтініші бойынша «Әкем Абай туралы» деген естелік жазып береді. Мұның өзі ұлы жазушының ұлы еңбегінің жазылуына көмек болғаны анық. Семей аспанын сұр бұлт торлап тұрған еді. 1922 жылы осында Әлихан Бөкейхан мен Міржақып Дулатов тұтқынға алынады. Олармен аралас-құраластығы бар Тұрағұл да төрт ай түрме дәмін татады. Бірақ, бұл дауыл алдындағы өлі тыныштық еді. 1927 жылы ол қайта тұтқындалып, 1928 жылдың көктеміне дейін сонда жатады. Түрмеден босатқанмен, империя шеңгелі оны уысында ұстаған еді. Тұлпардың тұяғын Шымкентке жер аударады. Жер аударылған жанның жетіскен жері жоқ. Аш-жалаңаш жүреді. 1933 жылы Мұхтар Әуезовпен ретін тауып кездесіп, жұмыс тауып беруін өтінген екен. Ол Совнарком бастығы Ораз Исаевқа жолықтырған. Алайда, алай-дүлей заманның қитұрқылары қалтарыстарында Исаев оған көмек көрсете алмаған. Шымкентке қайтып келген Тұрағұл 1934 жылғы 6 наурыз күні 59 жасында жамбасы жерге тиеді. Оны сол кездегі Шымкент қаласындағы мұсылмандар зиратына жерлейді. Өкініштісі сол, бұл жерге кейіннен зауыт (қазіргі «Санто» дәрі-дәрмек шығару кәсіпорны) салынып кеткен. Осылайша Тұрағұлдың ұлы Ақыш пен қызы Мәкен аңырап қала берген. Сталиндік заманның зобалаңы мұны-мен де бітпейді. Тұрағұлдың Сақыпжамал деген әйелінен туған Жебрайыл (Жебеш) деген баласы әкесінің соңынан Шымкентке келеді. Ол Ташкентте оқитын еді. 1930 жылы ауыр науқастан қайтыс болады. Жебеш те сталиндік саяси науқанның құрбаны. Оны Тобықтының шолақ белсенділері Томск қаласында оқып жүрген жерінде үстінен арыз жазып, институттан шығартады. Н.Ежов, Ф.Голощекин тобының теп-кісі мұнымен де тоқтамаған. Абайдың немересі Құзайыр Мекайылұлы бай тұқымы ретінде жер аударылып, Фрунзе қаласына жіберіледі. Мұнда ол қара жұмысқа жегіледі. Осы қаладан соғысқа алынып, майданда қаза табады. Інісі Қалышер (екеуінің де шешесі Дәмежан) де ағасының кебін киген. Сірә, екеуі де Бішкектен әскерге алынса керек. Тұрағұлдың Зұбайыр деген 1907 жылы туған ұлы да «бай-феодалдың» баласы ретінде отбасымен жер аударылады. Әуелі Жамбыл облысының Мерке ауданында, сосын Шымкентте тұрады. Ташкентке бас сауғалап барады. 1933 жылы күзде Бішкекте қайтыс болады. Абайдың Ысқақ деген інісі болғаны белгілі. Сол Ысқақтың немересі Әрхам Кәкітайұлы да күншілдердің жаласымен қамалып, кейіннен Ташкент облысының «Қызыл партизан» колхозында жасы-рынып жүреді. Абайдың немересі Әубәкір Ақылбайұлы да өнерден құралақан болмапты. Ол да өлең жазған, ән шығарған. Майдақоңыр дауысты әнші де екен. Әубәкірді Абайдың інісі Оспан тәрбиелеген. Ұлы ақын осы немересін ерекше жақсы көрген деседі. Немересіне бағыт-бағдар, жөн-жосықты көп үйретіпті. Әйткенмен, Тұрағұл қамалған соң Әубәкірдің де басына қара бұлт төнеді. Оқырманға Шәкәрімнің тағдыры белгілі. Оны қайталап жатқымыз жоқ. Бірақ оның баласы Ғафурды түрмеде біреулер бауыздап өлтіргені жүрек шаншытады.
Держатели документа:
БҚУ
Page 1, Results: 22