Электронный каталог

81.2-8
А 13
Əбділəшімұлы , Д.
    Уәли Хан хаттарының тілдік сипаты [Текст] / Д. Əбділəшімұлы , Д. Нода // Вестник Казахского национального университета имени Аль-Фараби=Әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университетi. - Алматы, 2018. - №4. - Б. 12-20. - (Серия филологическая=Филология сериясы)
ББК 81.2-8

Рубрики: История письма

Кл.слова (ненормированные):
Уәли хан -- саяси өмірі -- хаттар -- дерекнамалық-лингвистикалық талдау -- тілдік сипаты -- лингвистикалық талдау -- филологиялық талдау -- тарихи талдау -- Тарихи мәтіндер -- құжаттар -- Қазақ мұрағат құжаттары -- Транскрипциясы -- филология -- тіл білімі
Аннотация: Мақалада қазақ ханы Уәлидің жасаған дәуірі, саяси өмірі, дипломатиялық қатынасы туралы сөз болады, 1780 жылдары Ресейдің жергілікті әкімшілігіне жазған хаттары деректану, лингвистика тұрғысынан сарапталады. Хаттың ескі жазба тілдегі аударма нұсқасы мен оған қатысты жазылған манжуша, қытайша мәлімдемелерге тарихи деректемелік сараптама жасау арқылы тарихи астары, тілдік ерекшелігі көрсетіледі. Қазақтың хан, сұлтандарына қатысты жазылған тарихи кітаптар, ескі қазақ жазба тіліндегі мұрағат құжаттары мен дереккөздер негізінде мәтіндер лингвопрагматикалық тұрғыдан талданады. Тарихи мәтіндер ұлттық мәдениеттің бөлігі, жекелеген тарихи тұлғалардың өмірінен дерек беретін ақпарат көзі ретінде сипатталады. Хаттардың түпнұсқасы сол тұстағы орысша аудармасымен салыстырылып, онда кеткен кейбір ағаттықтар көрсетіледі. Одан да маңыздысы алғаш рет хаттардың түпнұсқасы латын графикасымен транскрипцияланып, қазіргі қазақ тіліне аударылады
Держатели документа:
БҚМУ
Доп.точки доступа:
Нода , Д.

63.3(5Қаз)
Т 11
Тұрсынхан, Қ.
    Қазыбек Сәменбетұлы және оның заманы [Текст] / Қ. Тұрсынхан // Қазақ тарихы. - 2021. - №5. - б. 5-12
ББК 63.3(5Қаз)

Рубрики: Тарих

Кл.слова (ненормированные):
Сәменбеттің сары үкісі -- сарысу өзені -- Қазыбек Сәменбетұлы -- ойраттар -- еділ қалмақтары -- ақтабан шұбырынды -- манжуша -- қытайша деректер -- жылқы саудасы -- үрімжі -- қашқар -- абылай ханның мөр-жүзігі -- қазыбектің қабірі
Аннотация: Мақалада 1758 жылдан кейін Жоңғарияға қоныс аударған қазақтардың тарихына қатысты тұлғалардың бірі Қазыбек Сәменбетұлы және оның жасаған дәуірі зерттелген. Ол үшін Г. Н. Потанин секілді ғалымдардың назарына іліккен "Сәменбеттің Сары Үкісі" туралы аңыздан бастап, Қазыбектің өскен ортасы, ата тек шежіресі, Жоңғар шапқыншылығы кезіндегі ауылының көшіп-қонған жерлері, оның қазақ батырларымен, Абылай ханмен қарым-қатынасы, Ман-Цин империясының Үрімжі және Қашқардағы ұлықтарымен сауда жасасуы, т.б. жағдайлар талданған. Шежіре мен тарихи деректерге сүйеніп Қ. Сәменбетұлының туған және қайтыс болған жылына талдау жасалады. Омскі әскери-топографиялық картасына негізделіп, оның қабірінің Шығыс Қазақстан облысы, Көкпекті ауданындағы Көкпекті өзенінің бойында жатқандығы дәлелденеді. Сондай-ақ, мақалада Қазыбек Сәменбетұлының зергерлік және ұсталық қырына да тоқталып, оның жолын қуған саясаткер, би және өнерлі ұрпақтары туралы бірнеше дерек ұсынылады.
Держатели документа:
М. Өтемісов атындағы БҚУ