Электронный каталог

86
Ж 79
Жолдасұлы, Т.
    Сыр өңіріндегі ахун-ишандардың рухани мұрасы: советтік кезеңнен бүгінге дейін [Текст] / Т. Жолдасұлы, А. Қ. Сайлау // БҚУ хабаршысы. - 2025. - №3. - Б. 238-255.
ББК 86

Рубрики: Религия

Кл.слова (ненормированные):
Советтік Қазақстан -- Сыр өңірі -- ислам -- қожа -- ишан -- ахун -- атеизм -- рухани мұра -- сирек кітаптар -- құнды жәдігер
Аннотация: Мақалада Сыр өңірінде шамамен ХVІІІ ғасырдың соңы мен ХХ ғасырдың басы аралығында өмір сүрген «қожа», «ишан», «ахун» атанған діни тұлғалардың рухани мұрасының тарихы туралы баяндалады. Олардың советтік кезеңнен аман-есен жеткен сирек кездесетін кітаптары, қолжазбалары мен заттай жәдігерлері арнайы экспедициялар барысында анықталған еді. Сыр өңірінде өмір сүрген дін өкілдерінің өмірі, советтік кезеңнен бізге жеткен олардың рухани мұрасы зерттелмеген тың мәселе. Сондықтан да аталған кезеңде Сыр өңірінде өмір сүрген ахун-ишандардың бізге жеткен рухани мұрасының маңыздылығын ашып көрсету және оларға сипаттама беру зерттеу жұмысының басты мақсатына жатады. Советтік кезеңдегі атеистік шабуылға қарамастан ол мұраларды сақтап, бізге жеткізе білген ахун-ишан ұрпақтарының қолындағы заттай деректерді анықтау зерттеудің міндетіне кіреді. Советтік дәуірде Орталық Азия халықтарының сан ғасырдан бері сақталып келе жатқан діни дәстүрлерін жою жүзеге асырылғаны белгілі. Дінбасылардың әулеттік құнды жәдігерлері мен кітап-қолжазбалар жойылды. Бірақ олардың кейбір дүниелерін ұрпақтары жасырын ұстап, сақтай алды. Совет Одағы тарағаннан кейін Қазақстанда сақталған мұндай рухани мұраға көңіл бөлініп, олар көпшіліктің назарына ұсыныла бастады. Бұл зерттеуде осы мәселе Сыр өңірі мысалында ұсынылады
Держатели документа:
ЗКУ
Доп.точки доступа:
Сайлау, А.Қ.

26.82
Б 82
Боранкулова, Д. М.
    Қалалық қоғамдық кеңістік – қала дамуының маңызды элементі [Текст] / Д. М. Боранкулова, А. Н. Бейкитова, Д. И. Қазақбай // БҚУ хабаршысы. - 2025. - №3. - Б. 342-358.
ББК 26.82

Рубрики: География

Кл.слова (ненормированные):
қалалық аумақ -- қалалық кеңістіктер -- қоғамдық кеңістіктер -- қалалық қоғамдық кеңістіктер -- тұрақты даму тұжырымдамасы -- қоғамдық көлік аялдамалары -- аялдама павильондары -- жұптық аялдамалар -- ақылды қала тұжырымдамасы -- нақты уақыт режиміндегі дисплей
Аннотация: Қазіргі әлемде сапалы қала ортасын қалыптастыру мәселелері ірі мегаполистерде де, шағын қалалар мен қалалық елді мекендерде де өзекті. Урбанизацияның қарқынды дамуы және қала тұрғындары үлесінің артуы жағдайында қоғамдық кеңістіктер қала жоспарлау жүйесінің маңызды құрамдас бөлігі, қала ортасының қалыптасу негізі ретінде қарастырылады. Мақалада отандық және халықаралық тәжірибе мысалдары негізінде қоғамдық қалалық кеңістіктерді құру мен жаңғыртудың проблемалары, тәжірибелері және қазіргі заманғы үрдістеріне теориялық талдау жасалды. Бұл мәселені зерттеу қалалық қоғамдық кеңістіктердің тиімді жұмыс істеуін қамтамасыз ететін жүйені құру, дамытудың негізгі қағидаттары мен талаптарын анықтауға мүмкіндік береді. Қала аумағындағы ашық қоғамдық кеңістіктер – қалалық алаңдар, саябақтар, жағалаулар, табиғи ландшафттар, тұрғын үй кешендерінің аумақтары әлеуметтік-мәдени дамуымен қатар экономикалық дамуына да ықпал етеді. Қоғамдық кеңістік қала дамуының маңызды элементі ретінде қаланың біртұтас әлеуметтік-мәдени құрылымын қалыптастыруда үлкен рөл атқарады және зерттеуіміздің өзектілігін қамтамасыз етеді. Мақалада қалалық қоғамдық кеңістіктердің маңыздылығы талданды, белгілеріне қарай жіктемесі жасалды және қоғамдық аумақтарды жобалаудың басты ерекшеліктері айқындалды. Қалалық қоғамдық кеңістіктердің жіктемесі оның әлеуметтік маңыздылығын көрсетті. Жоғары урбандалған қала ортасындағы әлеуметтік маңызы бар нысан арқылы қоғамдық көлік аялдамаларына жүйелі талдау жүргізілді. Қоғамдық көлік аялдамаларына қаланың өмір сүру процесіне өзгерістер енгізе алатын ашық қоғамдық кеңістіктер ретінде маңызы зор. Бұл оларды құрудың, сақтаудың және оңтайландырудың жаңа тәсілдері мен әдістерін енгізуді қажет етеді
Держатели документа:
ЗКУ
Доп.точки доступа:
Бейкитова, А.Н.
Қазақбай, Д.И.

26.82
Г 13

    Гаж-технологияларын қолдану арқылы биологиялық алуантүрлілікті сақтаудағы ерекше қорғалатын табиғи аумақтардың рөлі [Текст] / Э. С. Бөрібай, Б. Х. Тусупова, Н. Н. Карабкина [и др.] // БҚУ хабаршысы. - 2025. - №3. - Б. 419-435.
ББК 26.82

Рубрики: География

Кл.слова (ненормированные):
ерекше қорғалатын табиғи аумақтар -- Солтүстік Қазақстан облысы -- тұрақты даму -- биоалуантүрлілік -- табиғатты Жерді қашықтықтан зондтау -- географиялық ақпараттық жүйелер -- ГАЖ
Аннотация: Табиғи ресурстарды ұтымсыз пайдалану, экологиялық теңгерімнің бұзылуы және ұланғайыр аумақтардағы табиғи экожүйелердің деградациясымен байланысты экологиялық проблемалардың шиеленісуі жағдайында бірегей табиғи аумақтарды сақтау қажеттілігі ерекше өзекті. Мұндай сын-қатерлерге жауап ретінде табиғи кешендерді бастапқы күйінде сақтауға және антропогендік факторлардың әсерінен бұзылған экожүйелерді қалпына келтіруге көмектесетін экологиялық негіз ретінде қызмет ететін ерекше қорғалатын табиғи аумақтарды (ЕҚТА) құру маңызды. Мақалада ГАЖ технологиялары арқылы биоалуантүрлілікті сақтауды біріктіру контексінде Солтүстік Қазақстан облысының ерекше қорғалатын табиғи аумақтардың рөлі қарастырылған. Ерекше қорғалатын табиғи аумақтарды халықтың экологиялық сауаттылығын арттыру, экологиялық жауапкершілікті дамыту және сирек кездесетін, жойылып бара жатқан түрлерді сақтау бағдарламаларын іске асыру платформасы ретінде пайдаланудың заманауи тәсілдері талданған. Өңірдегі қорғауға алынған табиғи аумақтарға шолу жасалып және олардың білім беру, ғылыми зерттеулер мен экологиялық білімді танымал ету мүмкіндіктеріне сипаттама берілген. Табиғатты қорғау іс-қимылының негізгі бағыттары көрсетіліп, өңірдің тұрақты дамуын қамтамасыз етуде ерекше қорғалатын табиғи аумақтардың рөлін күшейту бойынша ұсыныстар белгіленді. Зерттеу жұмысында ЕҚТА сипаттама беруде 1:250 000 масштабтағы Жерді қашықтықтан зондтау деректері негізінде Солтүстік Қазақстан облысының туристік-рекреациялық картасы, Айыртау өңірінің рекреациялық карталары әзірленді. Географиялық ақпараттық жүйелер, жерді қашықтықтан зондтау құралдарын пайдалану туристік және рекреациялық әрекеттерді жоспарлаудың тиімділігін арттырады, экожүйені қорғау шараларын білім беру және халыққа хабардар ету бастамаларымен біріктіруді оңтайландырады. Мұндай технологиялар табиғи нысандарды, ерекше экологиялық статусы бар аймақтарды және әлеуетті рекреациялық ресурстарды нақты картаға түсіруді қамтамасыз етеді, аймақтың неғұрлым тұрақты дамуына ықпал етеді
Держатели документа:
ЗКУ
Доп.точки доступа:
Бөрібай, Э.С.
Тусупова, Б.Х.
Карабкина, Н.Н.
Мурзакулов, Г.Т.
Арыстанов, А.
Арыстанова, Р.

20.1
Б 49
Берлигужин, М. Т.
    Барбастау өзенінің экологиялық жағдайы және геохимиялық ерекшеліктері [Текст] / М. Т. Берлигужин, Г. С. Кайсагалиева // БҚУ хабаршысы. - 2025. - №3. - Б. 503-516.
ББК 20.1

Рубрики: География

Кл.слова (ненормированные):
кіші өзен -- экологиялық жағдай -- Барбастау өзені -- су ресурстары -- антропогендік фактор -- химиялық талдау -- ауыр металдар -- гидрология -- геоморфология
Аннотация: Ғылыми мақалада Барбастау өзенінің экологиялық жағдайын, геохимиялық ерекшеліктерін анықтау мақсатында су сапасын зерттеу жұмыстарының нәтижелері қарастырылды. Зерттеу 2024 жылдың күз мезгілінде және 2025 жылдың көктем мезгілінде далалық жағдайда жүргізіліп, камералдық кезеңі М.Өтемісов атындағы Батыс Қазақстан yниверситетінің экология және биогеохимиялық сынақ зертханасында өткізілді. Барбастау өзенінің экологиялық-химиялық жағдайын бағалау үшін гидрологиялық, геоморфологиялық және су сынамаларына физико-химиялық зерттеулері жүргізілді. Зерттеу барысында өзеннің су құрамындағы негізгі иондар мен микроэлементтер анықталды. Судың экологиялық жағдайын толық бағалау үшін алынған мәліметтер ГОСТ әдістеріне сәйкес өңделді. Алынған нәтижелері бойынша кесте, диаграмма құрылып, қорытындыланып, экологиялық жағдайы анықталды. Қорытынды нәтижелер Барбастау өзенінің экологиялық жағдайын жақсарту мақсатында болашақта қажет шараларды айқындауға мүмкіндік береді
Держатели документа:
ЗКУ
Доп.точки доступа:
Кайсагалиева, Г.С.

74.58
Е 28

    Егде жастағыларға арналған курс сәтті өтті [Текст] // Өркен. - 2025. - 27 тамыз. - №7. - Б. 2.
ББК 74.58

Рубрики: Высшее образование

Кл.слова (ненормированные):
М.Өтемісов атындағы Батыс Қазақстан университеті -- Күміс университеті -- педагогика факультетінің деканы -- педагогика ғылымдарының кандидаты -- Г.А. Ерғалиева -- Н.Е. Мұқанова
Аннотация: М.Өтемісов атындағы Батыс Қазақстан университеті жанындағы «Күміс университеті» бағдарламасы аясында егде жастағы азаматтарға арналған оқу курстары жүйелі түрде ұйымдастырылып келеді. Жуырда өткен «Сапалы ұзақ өмір сүру стратегиясы» атты курс өз жұмысын табысты аяқтады. Курсты педагогика факультетінің деканы, педагогика ғылымдарының кандидаты, доцент Г.А. Ерғалиева жəне аға оқытушы, магистр Н.Е. Мұқанова жүргізді
Держатели документа:
ЗКУ

74.58
Е 70
Ержанова, Н.
    Цифрлық зертханалар көмегімен студенттің тәжірибелік дағдыларын дамыту [Текст] / Н. Ержанова // Өркен. - 2025. - 27 тамыз. - №7. - Б. 4.
ББК 74.58

Рубрики: Высшее образование

Кл.слова (ненормированные):
Цифрлық зертханалар -- білім беру -- оқу процесі -- заманауи білім беру технологиялар -- электрондық ресурстар
Аннотация: Қазіргі білім беру кеңістігінде оқу процесінің тиімділігі мен сапасын арттыру – басты басымдықтардың бірі болып табылады. Бұл мақсатқа жетуде заманауи білім беру технологияларын, соның ішінде цифрлық құралдар мен электрондық ресурстарды оқу үдерісіне кеңінен енгізу шешуші рөл атқарады. Əсіресе, жаратылыстану бағытындағы пəндерді, соның ішінде химияның сан алуан бағыттарын оқытуда цифрлық технологиялар білім алушылардың пəнге деген қызығушылығын арттырып қана қоймай, олардың танымдық жəне зерттеушілік дағдыларын дамытуға мүмкіндік береді. Цифрлық білім беру ресурстары мен технологиялары білім алушылардың таным процесін жандандыратын, оқу материалының қолжетімділігі мен көрнекілігін қамтамасыз ететін маңызды құрал ретінде қарастырылады. Олардың көмегімен оқу материалдарын визуализациялау, модельдеу, интерактивті тапсырмалар мен виртуалды зертханалық жұмыстарды ұйымдастыру жүзеге асады. Бұл өз кезегінде білім алушының пəндік мазмұнды терең түсінуіне жəне оқу үдерісіне белсенді қатысуына жағдай жасайды. Оқытушының рөлі де өзгеріске ұшырайды: енді педагог тек білім көзі ғана емес, білім алушының жеке жəне кəсіби дамуына бағыт беретін фасилитатор ретінде көрініс табады. Осыған орай, болашақ химик мамандарды даярлау барысында цифрлық білім беру платформаларымен жұмыс істеу, интерактивті сабақ құра білу, оқытудың аралас жəне қашықтық форматтарын қолдану қабілеті – негізгі кəсіби құзыреттер қатарында болуы тиіс.
Держатели документа:
ЗКУ

74.58
Ж 11
Жұмашева, К.
    Жасанды интеллект құралдарын ғылыми-зерттеу жұмыстарында қолдану: ChatGPT мысалындағы оқыту тәжірибесі [Текст] / К. Жұмашева // Өркен. - 2025. - 27 тамыз. - №7. - Б. 5.
ББК 74.58

Рубрики: Высшее образование

Кл.слова (ненормированные):
ChatGPT -- жасанды интеллект -- Цифрлық трансформация -- Large Language Models
Аннотация: Қазіргі заманда жасанды интеллект (ЖИ) технологиялары ғылыми-зерттеу жұмыстарын жүргізу үдерісінде жаңа серпін беріп отыр. Цифрлық трансформация дəуірінде зерттеушілер мен білім алушылар үшін ақпаратты іздеу, жүйелеу, талдау жəне оны ғылыми форматта ұсыну маңызды міндетке айналды. Осы орайда, жасанды интеллекттің, əсіресе, үлкен тілдік модельдердің (LLM – Large Language Models) мүмкіндіктерін тиімді пайдалану қажеттілігі туындайды. ЖИ негізіндегі құралдар, соның ішінде ChatGPT платформасы – ғылыми мəтіндерді құрастыруда, əдебиетке шолу жасауда, зерттеу құрылымын жоспарлауда жəне мəтіндік редакциялауда таптырмас интеллектуалды көмекшіге айналып отыр. Бұл мақалада «Ғылыми зерттеу жұмысын ұйымдастыру жəне жоспарлау» пəнін оқыту барысында магистранттарға жасанды интеллект құралдарын үйрету, олардың ғылыми мақала жазу барысында ChatGPT мүмкіндіктерін қолдану арқылы нақты нəтижеге қол жеткізгені сипатталады. Оқу процесінде студенттер зерттеудің əр кезеңінде осы технологияларды қолдана отырып, жеке мақалаларын дайындап шықты. Бұл тəжірибе тек пəн мазмұнын меңгеруге ғана емес, олардың зерттеушілік құзіретін дамытудың тиімді жолына айналды.
Держатели документа:
ЗКУ

75
Н 34
Наурзбаев, Н. Н.
    Волейбол ойынының техникасы мен әдістемесі тактикасы [Текст] / Н. Н. Наурзбаев // Өркен. - 2025. - 30 қыркүйек. - №8. - Б. 10.
ББК 75

Рубрики: Спорт

Кл.слова (ненормированные):
Волейбол -- спорт -- спортшылар -- Волейбол техникасы
Аннотация: Спорт - бұл өмір! Спорт əлемнің түкпір- түкпіріндегі адамдардың көпшілігінің ажырамас бөлігіне айналды! Біз бəріміз əртүрліміз жəне əртүрлі спортпен айналыс амыз. Əрқ айс ымыз түсінеміз сүйікті ісіңнің қыр-сырын, кейде бүкіл өміріңді соған арнау. Əсіресе, өз жұмысын жақсартқысы келетіндер, жаңалықтарды қадағалайтындар немесе əртүрлі нəрселерді ойлап табатындар физикалық деректеріңізді жақсартуға арналған жаттығулар. Волейбол да ерекшелік емес. Кəсіби спортшылар да жаттығуларға уақыт бөледі, өз білімдерін шыңдайды шеберлік, кемелдікке жетуге тырысу. Өйткені, жақсы ойын ойыншының талантына ғана емес, оның техникасына да байланысты. Волейбол техникасы күрделі қабылдаулар, пастар, шабуыл соққылары, пастар жəне т.б. Жақсы техникасыз команда жеңіске келмейді, бұл бір жерде бірдеңе жетіспейді немесе түзетілмейді дегенді білдіреді. Бұған жол бермеу үшін ойын жаттығуларына қатысу керек, өйткені ойын сіздің өнімділігіңізді жақсартуға көмектесіп қана қоймайды, сонымен қатар ойында қолдануға болатын дұрыс құрастырылған жаттығулар жиынтығы. Волейбол ойнау техникасы алаңда болып жатқан барлық нəрсенің негізі болып табылады. Команданың жеңіске жету-жеңбеу сіздің дайындығыңызға жəне жаттығуыңызға байланысты.
Держатели документа:
ЗКУ

81
G29
Gazezova, K. M.
    Professor Otarali Berkut is a scientist who occupies a special place in kazakh linguistics [Текст] / K. M. Gazezova // Профессор Отарәлі Бүркіттің лингвистикалық мұрасы, қазіргі қазақ филологиясының парадигмалары: Қазақстан Республикасы білім беру ісінің Құрметті қызметкері, филология ғылымдарының докторы, профессор Бүркітов Отарәлі Бүркітұлының туғанына 70 жыл толуына арналған халықаралық ғылыми-тәжірибелік конференция материалдары. - Орал, 2024. - 13 желтоқсан. - Р. 35-38.
ББК 81

Рубрики: Языкознание

Кл.слова (ненормированные):
Отарәлі Бүркіт -- тіл білімі -- қазақ тіл білімінің дамуы -- синтаксис -- лексикология -- диалектология
Аннотация: Бұл баяндамада қазақ тіл білімінің көрнекті өкілі, ғалым Отарәлі Бүркіттың лингвистикалық мұрасы және оның қазақ тілінің ғылыми дамуына қосқан үлесі туралы айтылады. Отарали Беркуттың ғылыми-зерттеу жұмыстары синтаксисті, лексикологияны, диалектологияны және тілдің басқа салаларын терең талдаумен ерекшеленеді. Қазақ тілінің құрылымдық ерекшеліктерін, сөз тіркестерінің мағыналық байланыстарын зерттей отырып, ғалым қазақ тілінің қалыптасуы мен даму тарихына назар аударды. Оның еңбектері қазақ тілінің лексикалық Қазынасы мен грамматикалық жүйесін толық түсінуге көмектесті, тілдің әлеуметтік аспектілерін қарастыратын ғылыми жаңалықтармен таныстырды. Баяндамада сонымен қатар ғалымның ғылыми көзқарастары, әдістері мен педагогикалық қызметі зерттеліп, оның қазақ тіл білімінің дамуына қосқан елеулі үлесі атап көрсетілген
Держатели документа:
ЗКУ