Электронный каталог

85.31
М 92
Мухамбетжанова, А. А.
    Мұхит Мералыұлының әншілік стилі [Текст] / А. А. Мухамбетжанова // «Педагогтің кәсіби шеберлігі» Қазақстан Республикасының білім беру ұйымдарының арасында өткізілген республикалық байқаудың жинағы. - Орал, 2024. - Б. 169-173.
ББК 85.31

Рубрики: Музыка

Кл.слова (ненормированные):
Ренессансын әкелді -- Мұхит (Мұхамбеткерей) Мералыұлы -- «айдай» әндер -- «миксолидийлік» лад -- диапазоны ундецима -- мажорлық гексахорд -- регистр -- өлеңді-аспаптық стиль -- аймақтық стиль -- эпикалық серпініс -- қолдың ритмикалық әдісі -- төкпе күй қағидасы -- орама қағыс -- қара қағыс -- түйдек қағыс -- айдай қағыс -- ілме қағыс -- алма кезек қағыс -- теріс қағыс -- суырып салма негізгі -- ауызша-кәсіби мектеп
Аннотация: Қазіргі заман уақыты дәстүрлі орындаушы ұлттық қазақтың музыкасын қаз-қалпында бұзбай, өз бойына дәстүрлі музыка мәдениетінің рухани және эстетикалық құндылықтарды сіңірумен қатар нота мен еуропалық классикалық музыкасының мүмкіндіктерін білетін маман болуын және де оның қазіргі заманауи мәдениетінің әр түрлі қызмет формаларына бейімделуін қажет етеді. Мәдениеттің әр түрлі саласында өздерін көрсете алатын кәсіби тұлға тәрбиеленуі тиіс. Қазақ халқының діні мен тілі, салт-дәстүрі бір бола тұра, ұлттық музыка өнерінде рухани мұрасының байлығын дәлелдей түсетін бірнеше аймақтық орындаушылық дәстүрлер бар екені белгілі. Ғасырлар бойы сабақтастығын жоймай келген мазмұны мен формасы жалпыхалықтық, жалпы қазаққа тән, бірақ бір-бірінен орындаушылық стилі, мәнері өзгеше болып қалыптасып, Жетісу, Арқа, Батыс Қазақстан әншілік мектептеріне бөлінеді. Қазақ ән өнерінің «алтын ғасыры» болып саналатын 19-ғасырда шырқау шыңына жеткен ауызша-кәсіби мәдениетімізде бастауын тереңнен алатын дәстүрлі ән өнерінің бірі - Мұхит сал есімімен байланысты. Мұхит әншілік стилін үйреніп саралауда өте қарапайымнан күрделілікке бірте- бірте ауысу. Әншілік мектептегі домбыра сүйемелі мен қағыс қостау түрлерінің ерекшелігін ескеру. Дем қолдану әдістерімен дауыс ерекшеліктерінің өлшемі жайлы мағлұмат беру. Шәкірттің есту, есте сақтау қабілеттерін дамыту және әншілік өнерге құштарлығын, ынтасын арттыруға ықпал ету
Держатели документа:
ЗКУ

63
Ш 12
Шақшақов, Қ. Ғ.
    Ботай мәдениетінің ескерткіштеріндегі кешенді зерттеулер [Текст] / Қ. Ғ. Шақшақов, М. З. Утегенов // БҚУ хабаршысы. - 2025. - №1. - Б. 172-182.
ББК 63

Рубрики: История

Кл.слова (ненормированные):
Тарих -- археология -- ескерткіш -- Солтүстік Қазақстан -- мәдениет -- Ботай
Аннотация: Мақалада Ботай мәденитетіндегі соңғы археологиялық зерттеулердің нәтижелері ұсынылған. Солтүстік Қазақстан археологиялық экспедициясы көрнекті ғалым В.Ф. Зайберттің жетекшілігімен 1980 жылы Ботай энеолиттік қонысы ашылды, кейінгі зерттеулер Солтүстік Қазақстан, Көкшетау және Ботай халықаралық экспедициясының ал кейінгі жылдары Ботай қонысына ұқсас болып келген бірқатар ескерткіштер – оның ішіндегі Рощинское, Сергеевка, Красный Яр, Васильковка, Баландино қоныстары ашылды. Солтүстік Қазақстан мен далалық белдеудің энеолиттік ескерткіштеріне қатысты материалдарды талдай келіп, біз мынадай бір заңдылықты байқадық. Ботай мәдениетінің археологиялық нысандар Орал-Ертіс аралығында көп жағдайда классикалық далалық экожүйеде, ал шекаралық аймақтарда – солтүстүгінде орманды-далалық, оңтүстігінде жартылай шөлді өңірлік орналасқан. Ботай мәдениетінің ескерткіштерінің зерттеу жаратылыстану ғылымдары саласындағы отандық, батыстық және ресейлік сарапшылардың зерттеулерінде Ботай қонысының артефактілері және мәдени қабаттарын жан-жақты талдау зерттеу нәтижесінде көптеген автордың жасаған ғылыми жаңалықтарын растайды. Сондай-ақ Ботай мәдениетінің басқа қоныстары. ерте жылқы шаруашылығының құрылымы мен технологиясы Ботай мәдениеті Еуразия және Қазақстан тарихында ерекше орын алады. Ботай мәдениеті тарихы ескерткіштері ғылыми және жалпы ғылыми әдебиеттерде үнемі талқылануда
Держатели документа:
ЗКУ
Доп.точки доступа:
Утегенов, М.З.

63
С 31
Сенгирбаева, З. Ж.
    ХХ ғасырдың 30-50 жылдары оңтүстікке арнайы қонысаударушылардың әлеуметтік-экономикалық жай күйі [Текст] / З. Ж. Сенгирбаева, Ғ. Р. Айнабекова // БҚУ хабаршысы. - 2025. - №1. - Б. 274-284.
ББК 63

Рубрики: История

Кл.слова (ненормированные):
КСРО -- Арнайы қонысаудару -- депортация -- Сталин -- Оңтүстік -- әлеуметтік-экономикалық -- гректер -- ұлттар -- Қазақстан -- мәдениет
Аннотация: Бұл мақалада ХХ ғасырдың 30-50 жылдарындағы Сталиннің жүргізген солақай саясатының нәтижесінде бүкіл КСРО-ның аймақтарынан арнайы қоныс аудартқан түрлі ұлт өкілдерінің соның ішінде гректердің тағдыры мен олардың Қазақстанның Оңтүстік өңіріне көшуінің салдарынан елдің әлеуметтік – экономикалық жағдайын әсер еткен тұсы жайында және мәдени рухани өмірі жайында сөз болмақ. Кез келген ұлттың өзіне тән салт-дәстүрі мен рухани мәдениеті болары сөзсіз. Оны олар өздерінің ата баба салтымен қанға сіңген дәстүрі мен салттарын көздерінің қарашығындай сақтап, атадан балаға мұра ретінде өздерінен кейінгі ұрпақтарына аманат етіп мұра етері сөзсіз. Сол сияқты өткен ғасырымыздың ортасындағы грек ұлтының Қазақ жеріне қоныс аударуының нәтижесінде олардың сол оңтүстік өңірдің әлеуметтік және экономикалық, саяси-мәдени жағдайының өзгеріске ұшырағанын байқамасқа болмас. Қазақтардың өзге ұлт өкілдерін қарсы алудағы өзара іс-әрекеттерін, олардың күдіктері мен ойларын, сонымен қоса көрсеткен қонақжайлығы мен көмегі жайында да сөз болмақ. Қазіргі таңдағы біздің өлкеміздің көп ұлтты болып шоғырлануының себебін де осы өткен ғасыр оқиғаларымен өте тығыз байланысты екендігін аңғаруымызға әбден болады
Держатели документа:
ЗКУ
Доп.точки доступа:
Айнабекова, Ғ.Р.

63
З-12
Заңәділұлы, Н.
    Алтын орданың мемлекеттік идеологиясы ретінде ясауи ілімі (Қытай зерттеулері негізінде) [Текст] / Н. Заңәділұлы, Б. Сайфунов // БҚУ хабаршысы. - 2025. - №1. - Б. 285-302.
ББК 63

Рубрики: История

Кл.слова (ненормированные):
Алтын Орда -- Ислам діні -- Берке хан -- Өзбек хан -- Кубравийа тариқаты -- Ясауи тариқаты -- Ұлы жосық (Ұлы заң)
Аннотация: Алтын Орда - Жошы ұлысы негізінде құрылған мемлекет. Алтын Орда мемлекетінің хандарынан алғашқы болып Берке хан Ислам дінін қабылдады. Өзбек хан тұсында Ислам діні мемлекеттік дінге айналды. Тарихи тұрғыдан қарасақ, Алтын Орда мемлекетінің исламдану үдерісі мемлекеттік деңгейде өте жүйелі түрде жүзеге асырылды. Бұл үдерісте сопылық бағытты ұстанатын Хорезм мұсылмандарының рөлі ерекше болған. Алайда Қожа Ахмет Ясауи (1041-1166) [1; 2; 3] негізін қалаған Ясауи тариқаты маңызды рөл атқарды. Алтын Орда хандары Ислам дінін мемлекеттік дін етіп, Ясауи мектебінің ұстанымдарын мемлекеттік идеологияға айналдыру арқылы тұтас Жошы ұлысының бірлігін қамтамасыз ете алды. Ясауи ілімін ұстану арқылы көшпелі тұрмыс-салт Исламмен үндесіп ұлыстың негізін құрайтын моңғол-қыпшақ руларының қолдауына ие болды. Алтын Орда мемлекетінің ұзақ уақыт өмір сүруінің және Жошы әулеті билігінің Алтын Ордадан тарған хандықтарда да Ясауи ілімі сәулесін шашып тұрды. Көркейген ислам мәдениетімен Ясауи жолын ұстануының арқасында Алтын Орда мемлекеті парсы, орыс және тағы басқа мәдениеттерге жұтылмай түркілік реңін сақтап қалды. Мақалада Берке хан мен Өзбек хан дәуіріндегі тарихи үдерістер кеңінен қарастырылып, олардың билігі тұсында қалыптасқан саяси, діни және мәдени жетістіктерге назар аударылады. Әсіресе, Ясауи ілімін ұстану Алтын Орда мемлекетінің дамуына тигізген ықпалы ерекше атап өтіледі. Мақалада тақырыбымызға қатысты қытай зерттеулеріне айрықша мән беріліп, осы тақырыпқа қатысты қытай тарихшыларының еңбектері егжей-тегжейлі талданған. Сонымен қатар, салыстырмалы талдау әдісі қолданылып, Берке хан мен Өзбек хан дәуіріндегі исламның таралуы, құқықтық жүйенің өзгеруі және мәдени алмасу үдерістері салыстырылып сипатталады. Бұл тәсіл тарихи деректердің объективтілігін қамтамасыз етіп, Алтын Орда тарихын тереңірек түсінуде жаңа ғылыми көзқарас қалыптастыруға мүмкіндік береді.
Держатели документа:
ЗКУ
Доп.точки доступа:
Сайфунов, Б.

81.2-3
Б 20
Балаева, А. Б.
    Ағартушы, педагог-ғалым Ш.Сарыбаевтың тілтанымдық мұрасы [Текст] / А. Б. Балаева // БҚУ хабаршысы. - 2024. - №3. - Б. 88-98.
ББК 81.2-3

Рубрики: Лингвистика

Кл.слова (ненормированные):
Шамғали Сарыбаев -- Қазақ лингвистикасы -- Лингвистикалық зерттеулер әдіснамасы -- Қазақ тілін стандарттау -- Қазақ фольклорлық ауызша әдебиетін сақтау -- Шамғали Сарыбаевтың академиялық еңбектері -- Қазақ тілі -- Тарихи лингвистика -- Тілдерді салыстырмалы талдау -- Түркі тілдері -- Қазақстанның мәдени мұрасы
Аннотация: Бұл мақала қазақ тіл білімінің көрнекті қайраткері Шамғали Сарыбаевтың тілдiк мұрасын кешенді зерттеу болып табылады. Зерттеу ғылыми әдебиеттегі олқылықтың орнын толтырып, Сарыбаевтың лингвистикалық үлесінің тереңдігі мен кеңдігіне тоқталып, оның еңбектерінің бірегейлігі мен маңыздылығын атап өтті. Бұл зерттеудің түпнұсқалығы Шамғали Сарыбаевтың қазақ тіл біліміне терең ықпалын түсінуге біртұтас көзқарас болып табылады. Оның ғылыми еңбектерін, оның шығармашылығының әдіснамалық үлесі мен мәдени әсерін мұқият талдау оның лингвистикалық мұрасының бұрын зерттелмеген қырларына жарық түсіреді. Мұқият құрылымдалған мақаланың басында Сарыбаевтың лингвистикаға қосқан үлесіне арналған зерттеулердің қазіргі жағдайына шолу беріледі және алдыңғы зерттеулердің шектеулі көлемі байқалады. Оның әдіснамасына жан-жақты талдау жасалады, тарихи лингвистикадағы рөлі атап көрсетіледі. Зерттеуде Сарыбаевтың қазақ тілін стандарттаудағы аспаптық рөлі ашылып, оның бір жазудан екінші жазуға көшуге қосқан үлесінің дәлелі келтіріледі. Бұдан басқа, алдыңғы зерттеулерде жиі назардан тыс қалатын, оның қазақ халық әдебиетінің ауызша сақталуына қосқан үлесі қарастырылады. Қорытындысында аталмыш зерттеу Шамғали Сарыбаевтың лингвистикалық мұрасының бірегейлігі мен маңыздылығын, сондай-ақ оның көп қырлы үлесін толық бағалау үшін одан әрі зерттеулердің қажеттілігін атап өту керек. Ол біздің қазақ тілі мен мәдениеті түсінігімізді тереңдетуге бағытталған зерттеулерді жалғастыруға шақырады және Сарыбаевты лингвистика мен мәдениетті сақтау саласында мәңгі белгі ретінде көрсетеді.
Держатели документа:
ЗКУ

83.7
К 11
Қыдыршаев, А. С.
    Оқытушының кәсіби риторикалық мәдениеті [Текст] / А. С. Қыдыршаев, З. Мұқашева, Ж. Ғайса // Өркен. - 2025. - 30 қыркүйек. - №8. - Б. 13.
ББК 83.7

Рубрики: Риторика

Кл.слова (ненормированные):
шешендіктану -- риторика -- риторикалық мəдениеті -- кəсіби риторикалық мəдениеті -- риторикалық тұлға -- ритор-педагог -- сөз сөйлеу -- ритор -- Оқытушы-педагог -- Педагогикалық шешендіктану
Держатели документа:
ЗКУ
Доп.точки доступа:
Мұқашева, З.
Ғайса, Ж.

81
С 12
Сабыр, М. Б.
    Профессор О.Бүркіт және түркі әлемі интеграциясының өзекті мәселелері [Текст] / М. Б. Сабыр, Е. М. Бөкенбай // Профессор Отарәлі Бүркіттің лингвистикалық мұрасы, қазіргі қазақ филологиясының парадигмалары: Қазақстан Республикасы білім беру ісінің Құрметті қызметкері, филология ғылымдарының докторы, профессор Бүркітов Отарәлі Бүркітұлының туғанына 70 жыл толуына арналған халықаралық ғылыми-тәжірибелік конференция материалдары. - Орал, 2024. - 13 желтоқсан. - Б. 4-7.
ББК 81

Рубрики: Языкознание

Кл.слова (ненормированные):
түркітілділік -- түркі интеграциясы -- жазбаша ескерткіштер -- бірыңғай әліпби -- Отарәлі Бүркіт -- түркі әлемі -- Түркі мәдениеті -- Түркология -- Түркітану
Аннотация: Мақалада түркология саласындағы профессор О.Буркиттің идеялары мен тұжырымдары жан-жақты талданады. Түркі әлемін интеграциялау үшін ғалым пікірінің рухани маңыздылығы қарастырылуда. Қазіргі түркі интеграциясының өзекті мәселелері зерттелуде
Держатели документа:
ЗКУ
Доп.точки доступа:
Бөкенбай, Е.М.

81
Т 11
Тұрғаналиева, А. К.
    Отарәлі Бүркітовтың түркітану саласына салған дара жолы [Текст] / А. К. Тұрғаналиева // Профессор Отарәлі Бүркіттің лингвистикалық мұрасы, қазіргі қазақ филологиясының парадигмалары: Қазақстан Республикасы білім беру ісінің Құрметті қызметкері, филология ғылымдарының докторы, профессор Бүркітов Отарәлі Бүркітұлының туғанына 70 жыл толуына арналған халықаралық ғылыми-тәжірибелік конференция материалдары. - Орал, 2024. - 13 желтоқсан. - Б. 27-28.
ББК 81

Рубрики: Языкознание

Кл.слова (ненормированные):
Отарәлі Бүркітов -- түркітану -- түркі тілдері -- тарихи даму -- ұлттық бірегейлік -- түркі мәдени мұрасы
Аннотация: Отарәлі Бүркітов — түркітану саласының көрнекті ғалымы, қазақ халқының тарихы мен мәдениеті, түркі тілдері мен халықтарының тарихын зерттеудегі елеулі еңбектерімен танымал тұлға. Оның «Түркітануы» атты еңбегі түркі әлемінің мәдениеті мен тілдік қатынастарын, тарихи дамуын терең зерделеуге бағытталған. Ғабит Хасанов пен Берікбай Сағындықұлы сияқты ғалымдар да түркітану ғылымына зор үлес қосқан. Олар түркі халықтарының тарихи-саяси құрылымдарын, тілдер арасындағы байланыстарды және мәдени интеграцияны зерттеу арқылы түркі әлемінің ортақ тарихы мен мәдениетін толыққанды түсінуге мүмкіндік берді. Отарәлі Бүркітовтың және оның әріптестерінің зерттеулері түркітану ғылымының дамуына айтарлықтай әсер етті, бұл саладағы ғылыми тұжырымдар түркі халықтарының ұлттық бірегейлігін қалыптастыру мен мәдени мұрасын сақтау үшін маңызды негіз болып табылады
Держатели документа:
ЗКУ