Электронный каталог

83
Б 43
Белдеубай, Д.
    Абыз немесе сөздің обалы туралы [Текст] / Д. Белдеубай // Ana tili. - 2022. - №47.- 24-30 қараша. - Б. 3
ББК 83

Рубрики: Әдебиеттану

Кл.слова (ненормированные):
абыз -- түрколог -- Лазарь Будагов -- Қазан татарларының тілінде оқымысты -- білгір -- сауатты адам -- Этимология -- Рабиға Сыздық -- Сөздер сөйлейді -- Мыңбай Ысқақов -- Халық календары -- абыз дегеніміз
Аннотация: Осы бір ауыз толтырып айтуға ыңғайлы атауды біреу біліп, біреу білмей қолданады. Әңгіме – абыз атап отырған адамы сол бағаға лайық па, жоқ па, сонда болуы тиіс. Оны білу үшін, алдымен түркілердің жадында бәлен мың жылдан бері келе жатқан абыз сөзінің мән-маңызына бойлау қажет. Бірден айту керек, бұл сөздің төркіні араб не парсыдан емес, түркілердің төл сөзі. Сондықтан түрлі түсіндірме сөздіктерден дәлел келтірейік. Белгілі түрколог Лазарь Будаговтың (1812–1879) жазуынша: «Қазан татарларының тілінде «оқымысты, білгір, сауатты адам», тобыл наречиесінде абзи «аға», абыз тотай, одан қысқарған абыстай, «апай, дін басы болған адамның әйелі, мұғалім әйел», башқұртша абсай «ана, шеше», абыз етмек, абызламақ «оқыту, ағарту», абызмақ «оқу, сауаттану» («Сравнительный словарь турецко-татарских наречий»).

20.1
Д 40
Джунусова, Р. Ж.
    Биоиндикация қоршаған ортаны бағалау әдісі ретінде. [Текст] / Р. Ж. Джунусова, Г. Б. Қайржанова, А. Т. Тағай, Ж. С. Жұмақадыр // География в школах и вузах Казахстана. - 2023. - №2. - Б. 55-58
ББК 20.1

Рубрики: Экология

Кл.слова (ненормированные):
биоиндикация -- экожүйе -- биоиндикатор -- ластану
Аннотация: Мақалада биоиндикация терминіне түсіндірме берілген. Экожүйелердің ақпараттық құрамдастарын анықтауға арналған әдістер мен критерийлер жиынтығы.
Держатели документа:
БҚУ
Доп.точки доступа:
Қайржанова, Г.Б.
Тағай, А.Т.
Жұмақадыр, Ж.С.

76.01
О-63
Оразалықызы, Г.
    Ары да, қолы да, жүзі де таза басшы [Текст] / Г. Оразалықызы // Егемен Қазақстан. - 2024. - 21 маусым. - №119. - Б. 15.
ББК 76.01

Рубрики: Журналистика

Кл.слова (ненормированные):
архив -- Нұртас Дәндібайұлы Оңдасынов -- Қазақстан Үкімет -- оңдасыновтанушы -- Парсыша-қазақша түсіндірме сөздік -- Араб текті қазақ есімдері -- халық жауы -- Халық Комиссарлар
Аннотация: Мәскеу, Атырау, Ақтау, Алматы архивтерінде айлап, жылдап отырып ол кісінің өмірі мен қызметіне арнап үш кітап та шығардық. Ол кісі деп отырғанымыз – Қазақстан Үкіметін ең ауыр жылдарда (1938-1951) басқарған Нұртас Дәндібайұлы Оңдасынов. Біздің «оңдасыновтанушы» атанып кетуімізге қайраткердің өзі себепкер болып еді.
Держатели документа:
ЗКУ

81
Ж 53
Жеменей, И.
    Артына өшпес із қалдырған [Текст] / И. Жеменей // EGEMEN QAZAQSTAN. - 2024. - 21 тамыз. - №161. - Б. 12.
ББК 81

Рубрики: языкознание

Кл.слова (ненормированные):
тіл ұлт -- Нұртас Оңдасынов -- қазақ тілі -- басшы мақала -- түркі тілі -- әліппе
Аннотация: Тілдің пайда болу, даму жолы үдерісін танып, зерттеп-зерделеуде сөз­діктер мен түсіндірме сөздіктер басты құрал болады. Сондай-ақ тіл ұлт-ұлыстың қауымдық ортақ психологиясын қа­лыптастырады. Қыс­қасы, тіл ұлт үшін ор­тақ діл іспеттес. Осы қа­ғиданы берік ұстанған Жүсіп Баласағұн, Махмұд Қашқари, Ахмет Ясауи сынды ғұламалар шы­ғар­ма­ларын түркі тілінде жазып, түркі тілін жаңа белес­ке көтерді.
Держатели документа:
ЗКУ

81
О-63
Оразалықызы, Г.
    Тіл өнері дертпен тең [Текст] / Г. Оразалықызы // Қазақ әдебиеті . - 2024. - 16 тамыз. - №32. - Б. 4.
ББК 81

Рубрики: языкознание

MeSH-не главная:

Кл.слова (ненормированные):
Нұртас Оңдасынов -- Қайраткер -- тілші-ленгвист -- қазақ тілі -- мақала -- мемлекеттік тіл
Аннотация: Қайраткер, тілші-ленгвист Нұртас Оңдасыновтың бізге тапсырған қолжазба-құжаттарының арасынан осы бір мақаланы ұшыраттық. Бұл қайраткердің Үкімет басқарып тұрғанда қазақ тілінің нағыз жанашыры бола білгенін, қазақ мектептерін көптеп ашқызып, жоғары оқу орындарында ауылдан келген қазақ балалары үшін қазақ тілінде дәріс оқығанын тарихтан білеміз. Сол жанашырлығын зейнеткерлікке шыққан кезде де азайтпапты, республиканың баспасөз беттерінде ауық-ауық ана тілінің проблемаларын көтеріп, мақала жазып отырған. Артында қалған «Арабша-парсыша- қазақша түсіндірме сөздіктері» де сол жанашырлықтың, ана тіліне деген құрметтің бір парасы деп білеміз. «Тіл өнері дертпен тең» мақаласын шын мәнінде қазақ тілінің мүшкіл халіне уайым шеге отырып жазыпты… Аталмыш мақаланы «Қазақ әдебиеті» газетіне ұсынуды жөн көрдік.
Держатели документа:
БҚУ

83
Б 18
Байбол, Б.
    "Хикметтер" аудармашы ұмытылмаса игі [Текст] / Б. Байбол // Егемен Қазақстан. - 2025. - №198.- 14 қазан. - Б. 9.
ББК 83

Рубрики: Әдебиеттану

Кл.слова (ненормированные):
кітап мұқабасы -- қызыл жазумен -- хикмат -- түркі тілінен -- қазақ тіліне -- аударған -- ғылыми қызметкер -- хамит зейнелұлы имажанов -- түркістан -- әзірет сұлтан музей қоры -- қожа ахмет ясауи -- диуани хикмет -- түсіндірме сөздіктер
Аннотация: 2007 жылы магистратураны аяқтап, "Әзірет Сұлтан" музей - қорығына кіші ғылыми қызметкер болып жұмысқа орналастым. Кітапханада біраз әдебиетпен, арасында музей экспозициясымен жете таныстым. Бір күні музей - қорықты аралап жүріп, Қылует жерасты мешіті музейінің экспозиясында тұрған" Диуани хикмет" кітабына дайындалған құжаттарды көзім шалды.
Держатели документа:
БҚУ