База данных: Статьи ППС
Страница 8, Результатов: 79
Отмеченные записи: 0
71.
Подробнее
28.693.34
К 48
Кленина, А. А.
М.Өтемісов атындағы Батыс Қазақстан университетінің герпетологиялық коллекциясындағы улы жыландар [Текст] / А. А. Кленина, Г. А. Кусаинова // «Иванов оқулары – 2024» республикалық ғылыми-тәжірибелік конференциясы материалдары жинағы. - Орал, 2024. - 10-11 қазан. - Б. 130-134.
ББК 28.693.34
Рубрики: Пресмыкающиеся. Герпетология
Кл.слова (ненормированные):
М.Өтемісов атындағы Батыс Қазақстан университеті -- герпетологиялық коллекциясы -- улы жыландар -- Қараған бозша жылан -- Қосмекенділер -- жорғалаушылар -- жануарлары
Аннотация: Батыс Қазақстанға 4 облыс кіреді: Атырау, Ақтөбе, Маңғыстау және Батыс Қазақстан. әдеби дереккөздерді талдау негізінде фауна жылан 12 түрден тұрады [1-3]: құм айдаһаршасы Eryx miliaris (Pallas, 1773); кәдімгі сары жылы Coronella austriaca Laurenti, 1768; өрнекті қарашұбар жылан Elaphe dione (Pallas, 1773); кәдімгі сарыбас жылан Natrix natrix (Linnaeus, 1758); су жылан Natrix tessellata( Laurenti, 1768); паллас қарашұбар жыланы Elaphe sauromates (Pallas, 1814); каспий қарашұбар жыланы Dolichophis caspius (Gmelin, 1789); көлденең жолақты қарашұбар жылан Platyceps karelini (Brandt, 1838); теңіз қарашұбар жылан Spalerosophis diadema (Schlegel, 1837); оқ жылан Psammophis lineolatus (Brandt, 1838); қараған бозша жылан Gloydius caraganus (Eichwald, 1831); шығыс дала сүре жылан Vipera renardi (Christoph, 1861). Жоғарыда аталған жыландардың ішінде үш түрі улы - оқ жылан Psammophis lineolatus, шығыс дала сүре жылан Vipera renardi және қарағанды бозша жылан Gloydius caraganus. Оқ жылан Psammophis lineolatus шағуы адамдарға қауіп төндірмейді, өйткені оның жоғарғы жақ сүйегінің артқы жағында улы өткізгіш борозды тістер бар. Жебе-жылан адамды осы тістермен тістей алады, егер саусақ оның аузына терең енсе ғана. Ал жылан мен тұмсықтың шағуы адамдардың ғана емес, үй жануарларының да денсаулығы мен өміріне қауіп төндіреді. Батыс Қазақстанның басқа жыландарынан айырмашылығы, қалқанша бездері мен жыландарының жоғарғы жақ сүйектерінде екі үлкен улы түтікшелі тістер бар
Держатели документа:
ЗКУ
Доп.точки доступа:
Кусаинова, Г.А.
К 48
Кленина, А. А.
М.Өтемісов атындағы Батыс Қазақстан университетінің герпетологиялық коллекциясындағы улы жыландар [Текст] / А. А. Кленина, Г. А. Кусаинова // «Иванов оқулары – 2024» республикалық ғылыми-тәжірибелік конференциясы материалдары жинағы. - Орал, 2024. - 10-11 қазан. - Б. 130-134.
Рубрики: Пресмыкающиеся. Герпетология
Кл.слова (ненормированные):
М.Өтемісов атындағы Батыс Қазақстан университеті -- герпетологиялық коллекциясы -- улы жыландар -- Қараған бозша жылан -- Қосмекенділер -- жорғалаушылар -- жануарлары
Аннотация: Батыс Қазақстанға 4 облыс кіреді: Атырау, Ақтөбе, Маңғыстау және Батыс Қазақстан. әдеби дереккөздерді талдау негізінде фауна жылан 12 түрден тұрады [1-3]: құм айдаһаршасы Eryx miliaris (Pallas, 1773); кәдімгі сары жылы Coronella austriaca Laurenti, 1768; өрнекті қарашұбар жылан Elaphe dione (Pallas, 1773); кәдімгі сарыбас жылан Natrix natrix (Linnaeus, 1758); су жылан Natrix tessellata( Laurenti, 1768); паллас қарашұбар жыланы Elaphe sauromates (Pallas, 1814); каспий қарашұбар жыланы Dolichophis caspius (Gmelin, 1789); көлденең жолақты қарашұбар жылан Platyceps karelini (Brandt, 1838); теңіз қарашұбар жылан Spalerosophis diadema (Schlegel, 1837); оқ жылан Psammophis lineolatus (Brandt, 1838); қараған бозша жылан Gloydius caraganus (Eichwald, 1831); шығыс дала сүре жылан Vipera renardi (Christoph, 1861). Жоғарыда аталған жыландардың ішінде үш түрі улы - оқ жылан Psammophis lineolatus, шығыс дала сүре жылан Vipera renardi және қарағанды бозша жылан Gloydius caraganus. Оқ жылан Psammophis lineolatus шағуы адамдарға қауіп төндірмейді, өйткені оның жоғарғы жақ сүйегінің артқы жағында улы өткізгіш борозды тістер бар. Жебе-жылан адамды осы тістермен тістей алады, егер саусақ оның аузына терең енсе ғана. Ал жылан мен тұмсықтың шағуы адамдардың ғана емес, үй жануарларының да денсаулығы мен өміріне қауіп төндіреді. Батыс Қазақстанның басқа жыландарынан айырмашылығы, қалқанша бездері мен жыландарының жоғарғы жақ сүйектерінде екі үлкен улы түтікшелі тістер бар
Держатели документа:
ЗКУ
Доп.точки доступа:
Кусаинова, Г.А.
72.
Подробнее
4
Д 20
Дарбаева, Т. Е.
Жайық өзенінің жайылмасындағы орман құраушы ақ талды (Salix Alba L.) қауымдастықтың құрамы [Текст] / Т. Е. Дарбаева, А. С. Байгелова // «Иванов оқулары – 2024» республикалық ғылыми-тәжірибелік конференциясы материалдары жинағы. - Орал, 2024. - 10-11 қазан. - Б. 145-148.
ББК 4
Рубрики: Сельское и лесное хозяйство
Кл.слова (ненормированные):
Теректі ауданы -- Жайық өзені -- орман -- ақ тал -- Батыс Қазақстан облысы -- Орал қаласы -- Қазақстан флорасы
Аннотация: Теректі ауданы 8,4 шаршы километр аумақты алып жатыр. Ол Жайық өзенінің сол жағалауында облыстың солтүстік және орталық бөлігіне орналасқан. Солтүстік шығысында Батыс Қазақстан облысының Бөрлі, шығысында Сырым, оңтүстігінде және оңтүстік-батысында Ақжайық, батысы мен солтүстігінде Бәйтерек аудандарымен шектесіп жатыр. Батыс және солтүстік жағында Орал қаласының жерлерімен шектеседі
Держатели документа:
ЗКУ
Доп.точки доступа:
Байгелова, А.С.
Д 20
Дарбаева, Т. Е.
Жайық өзенінің жайылмасындағы орман құраушы ақ талды (Salix Alba L.) қауымдастықтың құрамы [Текст] / Т. Е. Дарбаева, А. С. Байгелова // «Иванов оқулары – 2024» республикалық ғылыми-тәжірибелік конференциясы материалдары жинағы. - Орал, 2024. - 10-11 қазан. - Б. 145-148.
Рубрики: Сельское и лесное хозяйство
Кл.слова (ненормированные):
Теректі ауданы -- Жайық өзені -- орман -- ақ тал -- Батыс Қазақстан облысы -- Орал қаласы -- Қазақстан флорасы
Аннотация: Теректі ауданы 8,4 шаршы километр аумақты алып жатыр. Ол Жайық өзенінің сол жағалауында облыстың солтүстік және орталық бөлігіне орналасқан. Солтүстік шығысында Батыс Қазақстан облысының Бөрлі, шығысында Сырым, оңтүстігінде және оңтүстік-батысында Ақжайық, батысы мен солтүстігінде Бәйтерек аудандарымен шектесіп жатыр. Батыс және солтүстік жағында Орал қаласының жерлерімен шектеседі
Держатели документа:
ЗКУ
Доп.точки доступа:
Байгелова, А.С.
73.
Подробнее
42.11
Н 11
Нұршатова, Н. Н.
Қалдығайты өзенінің орта ағысы алқабындағы өсімдік жайылмасында кездесетін ши өсімдігі қауымдастығының экологиялық - биологиялық ерекшеліктері [Текст] / Н. Н. Нұршатова // «Иванов оқулары – 2024» республикалық ғылыми-тәжірибелік конференциясы материалдары жинағы. - Орал, 2024. - 10-11 қазан. - Б. 155-160.
ББК 42.11
Рубрики: Зерновые и зернобобовые культуры
Кл.слова (ненормированные):
Батыс Қазақстан облысы -- Астық тұқымдастар -- өсімдіктер -- шөп -- Қаратөбе ауданы -- Жарлы өзені -- Қалдығайты өзені -- даражарнақтылар -- қоңырбастар -- ақ ши -- кәдімгі қамыс -- жуашықты қоңырбас -- ценопопуляция -- биология -- экология
Аннотация: Батыс Қазақстан облысы Евразиялық дала аймағында, астық тұқымдасының өкілдері басым болатын , бетегелі - ақселеулі далада орналасқан. Астық тұқымдастар – дара жарнақтылар класына жататын, бағалы азықтық өсімдіктер. Астық тұқымдастардың дүние жүзінде 900 туысы, 11 000 түрі бар. Батыс Қазақстан облысында астық тұқымдастардың 47 туысы, 97 түрі белгілі. Астық тұқымдастардың басым бөлігі шөптекті өсімдіктер. Бұл тұқымдасқа жататын қызықты әрі ерекше түрлердің бірі – ши (Achnatherum splendens (Trin.) Nevski) өсімдігі. Біздің зерттеу нысанымыз Батыс Қазақстан облысының оңтүстік - шығыс бөлігінде орналасқан Қаратөбе ауданындағы Қалдығайты өзенінің орта ағысы алқабы жайылмасында кездесетін ши (Achnatherum splendens (Trin.) Nevski) қауымдастығы
Держатели документа:
ЗКУ
Н 11
Нұршатова, Н. Н.
Қалдығайты өзенінің орта ағысы алқабындағы өсімдік жайылмасында кездесетін ши өсімдігі қауымдастығының экологиялық - биологиялық ерекшеліктері [Текст] / Н. Н. Нұршатова // «Иванов оқулары – 2024» республикалық ғылыми-тәжірибелік конференциясы материалдары жинағы. - Орал, 2024. - 10-11 қазан. - Б. 155-160.
Рубрики: Зерновые и зернобобовые культуры
Кл.слова (ненормированные):
Батыс Қазақстан облысы -- Астық тұқымдастар -- өсімдіктер -- шөп -- Қаратөбе ауданы -- Жарлы өзені -- Қалдығайты өзені -- даражарнақтылар -- қоңырбастар -- ақ ши -- кәдімгі қамыс -- жуашықты қоңырбас -- ценопопуляция -- биология -- экология
Аннотация: Батыс Қазақстан облысы Евразиялық дала аймағында, астық тұқымдасының өкілдері басым болатын , бетегелі - ақселеулі далада орналасқан. Астық тұқымдастар – дара жарнақтылар класына жататын, бағалы азықтық өсімдіктер. Астық тұқымдастардың дүние жүзінде 900 туысы, 11 000 түрі бар. Батыс Қазақстан облысында астық тұқымдастардың 47 туысы, 97 түрі белгілі. Астық тұқымдастардың басым бөлігі шөптекті өсімдіктер. Бұл тұқымдасқа жататын қызықты әрі ерекше түрлердің бірі – ши (Achnatherum splendens (Trin.) Nevski) өсімдігі. Біздің зерттеу нысанымыз Батыс Қазақстан облысының оңтүстік - шығыс бөлігінде орналасқан Қаратөбе ауданындағы Қалдығайты өзенінің орта ағысы алқабы жайылмасында кездесетін ши (Achnatherum splendens (Trin.) Nevski) қауымдастығы
Держатели документа:
ЗКУ
74.
Подробнее
26.237
Ж 88
Жумагалиева, К. Е.
Батыс Қазақстанның климаттық ерекшеліктерінің табиғи ресурстарға әсері [Текст] / К. Е. Жумагалиева // «Иванов оқулары – 2024» республикалық ғылыми-тәжірибелік конференциясы материалдары жинағы. - Орал, 2024. - 10-11 қазан. - Б. 192-193.
ББК 26.237
Рубрики: Климатология
Кл.слова (ненормированные):
Батыс Қазақстан -- климат -- табиғи ресурстары -- Құрғақ континенттік климат -- Өзендер мен көлдер -- Каспий теңізінің әсері -- Жерасты сулары -- Батыс Қазақстанның климаты -- топырақ -- ауыл шаруашылығы -- Топырақтың сорлануы -- Егіншілік және мал шаруашылығы -- Өсімдіктер жамылғысы
Аннотация: Батыс Қазақстан — Қазақстанның маңызды аймақтарының бірі, оның климаты мен табиғи ресурстары өзіне тән ерекшеліктерімен ерекшеленеді. Бұл аймақта шөлейт, құрғақ дала және континенттік климат басым. Осы климаттық ерекшеліктер аймақтың табиғи ресурстарына, соның ішінде су, топырақ, өсімдіктер мен жануарлар дүниесіне тікелей әсер етеді. Батыс Қазақстан аумағы Каспий маңы ойпаты, Орал тауларының оңтүстігі және Мұғалжар жоталарының бір бөлігін қамтиды. Географиялық тұрғыдан аймақ Каспий теңізінің шығыс жағалауында орналасқан және оның климаты континенттік сипатқа ие.
Держатели документа:
ЗКУ
Ж 88
Жумагалиева, К. Е.
Батыс Қазақстанның климаттық ерекшеліктерінің табиғи ресурстарға әсері [Текст] / К. Е. Жумагалиева // «Иванов оқулары – 2024» республикалық ғылыми-тәжірибелік конференциясы материалдары жинағы. - Орал, 2024. - 10-11 қазан. - Б. 192-193.
Рубрики: Климатология
Кл.слова (ненормированные):
Батыс Қазақстан -- климат -- табиғи ресурстары -- Құрғақ континенттік климат -- Өзендер мен көлдер -- Каспий теңізінің әсері -- Жерасты сулары -- Батыс Қазақстанның климаты -- топырақ -- ауыл шаруашылығы -- Топырақтың сорлануы -- Егіншілік және мал шаруашылығы -- Өсімдіктер жамылғысы
Аннотация: Батыс Қазақстан — Қазақстанның маңызды аймақтарының бірі, оның климаты мен табиғи ресурстары өзіне тән ерекшеліктерімен ерекшеленеді. Бұл аймақта шөлейт, құрғақ дала және континенттік климат басым. Осы климаттық ерекшеліктер аймақтың табиғи ресурстарына, соның ішінде су, топырақ, өсімдіктер мен жануарлар дүниесіне тікелей әсер етеді. Батыс Қазақстан аумағы Каспий маңы ойпаты, Орал тауларының оңтүстігі және Мұғалжар жоталарының бір бөлігін қамтиды. Географиялық тұрғыдан аймақ Каспий теңізінің шығыс жағалауында орналасқан және оның климаты континенттік сипатқа ие.
Держатели документа:
ЗКУ
75.
Подробнее
20.1
Т 93
Тыныкулов, М. К.
Шығыс свербиганы дәрілік өсімдік тектес шикізатты алуға өңдеу [Текст] / М. К. Тыныкулов, З. Р. Икрамкулова // БҚУ хабаршысы. - 2024. - №3. - Б. 258-264.
ББК 20.1
Рубрики: Человек и окружающая среда. Экология человека.
Кл.слова (ненормированные):
шығыс свербига -- bunias orientalis -- дәрілік шикізат -- микроэлемент -- флавоноид -- инвазиялық -- ақуыз -- химиялық құрамы -- медицина -- май қышқылдары
Аннотация: Бұл шолу мақаласында шығыс свербига өсімдігінің дәрілік шикізат ретінде қолданылу аспектілері мен маңызы келтірілген. Ғылыми мақалаларды іздеу үшін Pubmed, КиберЛенинка, eLIBRARY, Scopus дерекқорлары пайдаланылды. Мақалада шығыс свербиганың ерекшеліктері, қолданылу аясы және географиялық таралуы егжей-тегжейлі қарастырылады. Зерттеулер көрсеткендей, шығыс свербиганың құрамында микроэлементтер, флавоноидтар, таниндер және т.б. сияқты пайдалы заттар бар. Бұл заттар қабынуға қарсы, микробқа қарсы және антиоксиданттық әсерге ие, бұл шығыс свербиганы әртүрлі аурулармен күресуде тиімді құрал етеді. Мақаланың қорытындылары шығыс свербиганың дәрілік өсімдік тектес шикізат ретінде медицина мен фармацевтика үшін үлкен маңыздылығын көрсетеді
Держатели документа:
ЗКУ
Доп.точки доступа:
Икрамкулова, З.Р.
Т 93
Тыныкулов, М. К.
Шығыс свербиганы дәрілік өсімдік тектес шикізатты алуға өңдеу [Текст] / М. К. Тыныкулов, З. Р. Икрамкулова // БҚУ хабаршысы. - 2024. - №3. - Б. 258-264.
Рубрики: Человек и окружающая среда. Экология человека.
Кл.слова (ненормированные):
шығыс свербига -- bunias orientalis -- дәрілік шикізат -- микроэлемент -- флавоноид -- инвазиялық -- ақуыз -- химиялық құрамы -- медицина -- май қышқылдары
Аннотация: Бұл шолу мақаласында шығыс свербига өсімдігінің дәрілік шикізат ретінде қолданылу аспектілері мен маңызы келтірілген. Ғылыми мақалаларды іздеу үшін Pubmed, КиберЛенинка, eLIBRARY, Scopus дерекқорлары пайдаланылды. Мақалада шығыс свербиганың ерекшеліктері, қолданылу аясы және географиялық таралуы егжей-тегжейлі қарастырылады. Зерттеулер көрсеткендей, шығыс свербиганың құрамында микроэлементтер, флавоноидтар, таниндер және т.б. сияқты пайдалы заттар бар. Бұл заттар қабынуға қарсы, микробқа қарсы және антиоксиданттық әсерге ие, бұл шығыс свербиганы әртүрлі аурулармен күресуде тиімді құрал етеді. Мақаланың қорытындылары шығыс свербиганың дәрілік өсімдік тектес шикізат ретінде медицина мен фармацевтика үшін үлкен маңыздылығын көрсетеді
Держатели документа:
ЗКУ
Доп.точки доступа:
Икрамкулова, З.Р.
76.
Подробнее
26.82
С 32
Серикбаева, Э. Б.
ASTER жерсеріктік қашықтан зондтау деректерін мыс-порфирлі кен орындарын барлауда қолдану [Текст] / Э. Б. Серикбаева, Д. Н. Талгарбаева, А. Б. Гаипова // БҚУ хабаршысы. - 2025. - №2. - Б. 381-393.
ББК 26.82
Рубрики: География
Кл.слова (ненормированные):
Қолдар массиві -- гидротермиялық альтерация -- ASTER -- порфирді мыстың минералдануы -- кескінді өңдеу әдістері
Аннотация: Қазақстанның оңтүстік-шығысында орналасқан Қолдар массивіндегі гидротермиялық өзгерістерді картаға түсіру үшін кеңейтілген жылу сәулелену және шағылысу радиометрінің (ASTER) деректері талданды. Порфирлі мыс кенорындары кен денелерінің өзінен ауданы жағынан айтарлықтай үлкен, гидротермиялық өзгерген тау жыныстарының кең аймақтарымен бірге жүреді, бұл оларды спутниктік суреттерде анық көруге мүмкіндік береді. Мыстың порфирлік минералдану моделіне сәйкес типтік гидротермиялық өзгерістер минералды жиынтығы анықталды және қашықтықтан зондтау моделі үшін негіз ретінде пайдаланылды. Деректерді талдау үшін аргиллит және пропилит аймақтарына тән минералдарды анықтауға мүмкіндік беретін спектрлік бұрыштық карта (SAM) және арна математикалық операциялары қолданылды. жолақтарының салыстырмалы жұтылу тереңдігі және VNIR (көрінетін және жақын инфрақызыл) және SWIR (қысқа толқынды инфрақызыл) спектрлік диапазондарды біріктірудің қарапайым әдістері тау жыныстарының литологиялық құрамы туралы ақпарат алуға мүмкіндік берді. Талдау нәтижелері жер бедерінің құрылымдық ерекшеліктері минералданумен тығыз байланысты зерттелетін аймақтағы белгілі мыс кен орындарымен жақсы корреляцияны көрсетті. ASTER деректері далалық тексерумен үйлескенде порфирлі шөгінділердегі өзгеру аймақтарын сипаттауда тиімді екені дәлелденді. VNIR және SWIR спектрлік жолақтары бір кен орнындағы аргиллит, пропилит және ферриттену өзгерістерін тиімді ажыратуға мүмкіндік береді
Держатели документа:
ЗКУ
Доп.точки доступа:
Талгарбаева, Д.Н.
Гаипова, А.Б.
С 32
Серикбаева, Э. Б.
ASTER жерсеріктік қашықтан зондтау деректерін мыс-порфирлі кен орындарын барлауда қолдану [Текст] / Э. Б. Серикбаева, Д. Н. Талгарбаева, А. Б. Гаипова // БҚУ хабаршысы. - 2025. - №2. - Б. 381-393.
Рубрики: География
Кл.слова (ненормированные):
Қолдар массиві -- гидротермиялық альтерация -- ASTER -- порфирді мыстың минералдануы -- кескінді өңдеу әдістері
Аннотация: Қазақстанның оңтүстік-шығысында орналасқан Қолдар массивіндегі гидротермиялық өзгерістерді картаға түсіру үшін кеңейтілген жылу сәулелену және шағылысу радиометрінің (ASTER) деректері талданды. Порфирлі мыс кенорындары кен денелерінің өзінен ауданы жағынан айтарлықтай үлкен, гидротермиялық өзгерген тау жыныстарының кең аймақтарымен бірге жүреді, бұл оларды спутниктік суреттерде анық көруге мүмкіндік береді. Мыстың порфирлік минералдану моделіне сәйкес типтік гидротермиялық өзгерістер минералды жиынтығы анықталды және қашықтықтан зондтау моделі үшін негіз ретінде пайдаланылды. Деректерді талдау үшін аргиллит және пропилит аймақтарына тән минералдарды анықтауға мүмкіндік беретін спектрлік бұрыштық карта (SAM) және арна математикалық операциялары қолданылды. жолақтарының салыстырмалы жұтылу тереңдігі және VNIR (көрінетін және жақын инфрақызыл) және SWIR (қысқа толқынды инфрақызыл) спектрлік диапазондарды біріктірудің қарапайым әдістері тау жыныстарының литологиялық құрамы туралы ақпарат алуға мүмкіндік берді. Талдау нәтижелері жер бедерінің құрылымдық ерекшеліктері минералданумен тығыз байланысты зерттелетін аймақтағы белгілі мыс кен орындарымен жақсы корреляцияны көрсетті. ASTER деректері далалық тексерумен үйлескенде порфирлі шөгінділердегі өзгеру аймақтарын сипаттауда тиімді екені дәлелденді. VNIR және SWIR спектрлік жолақтары бір кен орнындағы аргиллит, пропилит және ферриттену өзгерістерін тиімді ажыратуға мүмкіндік береді
Держатели документа:
ЗКУ
Доп.точки доступа:
Талгарбаева, Д.Н.
Гаипова, А.Б.
77.
Подробнее
63
У 50
Ұлы Даланың тарихи – мәдени ландшафтары [Текст] / О. Б. МазбаевМақсат Алпысбес, Г. Табулдин [и др.] // БҚУ хабаршысы. - 2025. - №3. - Б. 325-341.
ББК 63
Рубрики: История
Кл.слова (ненормированные):
Ұлы дала -- Шағатай ұлысы -- қазақтар -- Жетісу -- Шығыс Түркістан -- моғол -- Қазақ хандығы -- Дешті Қыпшақ -- Моғолстан
Аннотация: Мақалада Ұлы Даланың тарихи-мәдени ландшафттарына шолу жасалады. Ұлы Дала – Еуразияның шөл, дала, орманды дала және таулы аймақтарын қамтитын кең табиғи-географиялық кеңістік. Жылқыны қолға үйрету мен көшпелі мал шаруашылығы осы кеңістікте өркениет дамуына негіз болды. Көшпелі мәдениет түрлі этностар мен мәдениеттердің байланысын күшейтіп, бұл үрдіс ғұн, түрік және Шыңғыс хан империялары дәуірінде жалғасын тапты. Ұлы Даланың бай табиғи және мәдени мұрасы Қазақ хандығының құрылуына тікелей ықпал етіп, халықтың тұрмыс-тіршілігі мен саяси дамуын айқындады. Түрік қағанаты, Жошы Ұлысы (Алтын Орда) және Қазақ хандығы дәуірлеріндегі тарихи сабақтастық осы аймақтың саяси-мәдени рөлін арттыра түсті. Тарихи деректер мен археологиялық зерттеулер Ұлы Дала қоғамдарының әлеуметтік-экономикалық дамуы мен этно-мәдени бірлігінің қалыптасуын түсіндіруге мүмкіндік береді
Держатели документа:
ЗКУ
Доп.точки доступа:
Мазбаев, О.Б.
Мақсат Алпысбес
Табулдин, Г.
Абдулхайров, А.
Изенбаев, Б.
У 50
Ұлы Даланың тарихи – мәдени ландшафтары [Текст] / О. Б. МазбаевМақсат Алпысбес, Г. Табулдин [и др.] // БҚУ хабаршысы. - 2025. - №3. - Б. 325-341.
Рубрики: История
Кл.слова (ненормированные):
Ұлы дала -- Шағатай ұлысы -- қазақтар -- Жетісу -- Шығыс Түркістан -- моғол -- Қазақ хандығы -- Дешті Қыпшақ -- Моғолстан
Аннотация: Мақалада Ұлы Даланың тарихи-мәдени ландшафттарына шолу жасалады. Ұлы Дала – Еуразияның шөл, дала, орманды дала және таулы аймақтарын қамтитын кең табиғи-географиялық кеңістік. Жылқыны қолға үйрету мен көшпелі мал шаруашылығы осы кеңістікте өркениет дамуына негіз болды. Көшпелі мәдениет түрлі этностар мен мәдениеттердің байланысын күшейтіп, бұл үрдіс ғұн, түрік және Шыңғыс хан империялары дәуірінде жалғасын тапты. Ұлы Даланың бай табиғи және мәдени мұрасы Қазақ хандығының құрылуына тікелей ықпал етіп, халықтың тұрмыс-тіршілігі мен саяси дамуын айқындады. Түрік қағанаты, Жошы Ұлысы (Алтын Орда) және Қазақ хандығы дәуірлеріндегі тарихи сабақтастық осы аймақтың саяси-мәдени рөлін арттыра түсті. Тарихи деректер мен археологиялық зерттеулер Ұлы Дала қоғамдарының әлеуметтік-экономикалық дамуы мен этно-мәдени бірлігінің қалыптасуын түсіндіруге мүмкіндік береді
Держатели документа:
ЗКУ
Доп.точки доступа:
Мазбаев, О.Б.
Мақсат Алпысбес
Табулдин, Г.
Абдулхайров, А.
Изенбаев, Б.
78.
Подробнее
26.82
Х 69
Ходжанова, Б. Х.
Литва Республикасының экономикасы: тарихи сабақтастық және қазіргі даму ерекшеліктері [Текст] / Б. Х. Ходжанова, Н. С. Жармаганбетова // БҚУ хабаршысы. - 2025. - №3. - Б. 388-403.
ББК 26.82
Рубрики: География
Кл.слова (ненормированные):
Литва Республикасы -- Алитус -- Вильнюс -- Каунас -- Клайпед -- Паневежск -- Таурагс -- Тельшяйск -- Еуропалық Одақ -- инновация -- экспорт -- энергетика
Аннотация: Бұл мақалада Литва Республикасының шаруашылығының құрылымы және экономикалық даму жағдайын қарастырады. Литва Республикасы — Балтық жағалауында орналасқан шағын, бірақ стратегиялық маңызы бар мемлекеттердің бірі. Кеңес Одағы ыдырағаннан кейін тәуелсіздігін алған Литва қарқынды саяси, экономикалық және әлеуметтік өзгерістерді бастан кешірді. Еуропалық Одақ пен НАТО мүшелігі елдің дамуына жаңа серпін берді. Елдің физикалық географиялық орналасуына жалпы шолу жасай отырып, қазіргі әлеуметтік-экономикалық даму барысына сипаттама беріледі. Литва Республикасы Шығыс Еуропа (Орыс) жазығының батысында орналасқан. Мұздық елдің рельефін қалыптастыруда маңызды рөл атқарды. Солтүстік аудандарды қоспағанда, Литва аумағы бүкіл Балтық жағалауындағы мұздық шөгінділерінің ең қуатты жинақталу аймағында орналасқан. ЖІӨ құрылымындағы өнеркәсіптің үлесі 2019 жыл бойынша 25,2 % құрайды. 1990 жылдан кейін бұл салада Балтық жағалауына тән процестер болды. Шикізат пен технологиялық байланыстардың үзілуі, нарықтар мен мемлекеттік тапсырыстардың жоғалуы өнеркәсіп құрылымының өзгеруіне, көптеген ірі кәсіпорындардың жойылуына әкелді. Отын өнеркәсібі бойынша Кеңес заманында Ресейден Новополоцк - Мажейкай мұнай құбыры арқылы келетін мұнай негізінде Литвада отын-энергетикалық кешен құрылды. Оның құрамына мұнай өңдеу зауыты, мұнай құбыры, Бутингтегі мұнай терминалы кірді. Литва-Балтық жағалауы елдерінің жалғыз өзі мұнай өңдеу болды. Көлік кешені бойынша ел аумағында автомобиль, әуе көлігі, темір жол көлігі жолға қойылған
Держатели документа:
ЗКУ
Доп.точки доступа:
Жармаганбетова, Н.С.
Х 69
Ходжанова, Б. Х.
Литва Республикасының экономикасы: тарихи сабақтастық және қазіргі даму ерекшеліктері [Текст] / Б. Х. Ходжанова, Н. С. Жармаганбетова // БҚУ хабаршысы. - 2025. - №3. - Б. 388-403.
Рубрики: География
Кл.слова (ненормированные):
Литва Республикасы -- Алитус -- Вильнюс -- Каунас -- Клайпед -- Паневежск -- Таурагс -- Тельшяйск -- Еуропалық Одақ -- инновация -- экспорт -- энергетика
Аннотация: Бұл мақалада Литва Республикасының шаруашылығының құрылымы және экономикалық даму жағдайын қарастырады. Литва Республикасы — Балтық жағалауында орналасқан шағын, бірақ стратегиялық маңызы бар мемлекеттердің бірі. Кеңес Одағы ыдырағаннан кейін тәуелсіздігін алған Литва қарқынды саяси, экономикалық және әлеуметтік өзгерістерді бастан кешірді. Еуропалық Одақ пен НАТО мүшелігі елдің дамуына жаңа серпін берді. Елдің физикалық географиялық орналасуына жалпы шолу жасай отырып, қазіргі әлеуметтік-экономикалық даму барысына сипаттама беріледі. Литва Республикасы Шығыс Еуропа (Орыс) жазығының батысында орналасқан. Мұздық елдің рельефін қалыптастыруда маңызды рөл атқарды. Солтүстік аудандарды қоспағанда, Литва аумағы бүкіл Балтық жағалауындағы мұздық шөгінділерінің ең қуатты жинақталу аймағында орналасқан. ЖІӨ құрылымындағы өнеркәсіптің үлесі 2019 жыл бойынша 25,2 % құрайды. 1990 жылдан кейін бұл салада Балтық жағалауына тән процестер болды. Шикізат пен технологиялық байланыстардың үзілуі, нарықтар мен мемлекеттік тапсырыстардың жоғалуы өнеркәсіп құрылымының өзгеруіне, көптеген ірі кәсіпорындардың жойылуына әкелді. Отын өнеркәсібі бойынша Кеңес заманында Ресейден Новополоцк - Мажейкай мұнай құбыры арқылы келетін мұнай негізінде Литвада отын-энергетикалық кешен құрылды. Оның құрамына мұнай өңдеу зауыты, мұнай құбыры, Бутингтегі мұнай терминалы кірді. Литва-Балтық жағалауы елдерінің жалғыз өзі мұнай өңдеу болды. Көлік кешені бойынша ел аумағында автомобиль, әуе көлігі, темір жол көлігі жолға қойылған
Держатели документа:
ЗКУ
Доп.точки доступа:
Жармаганбетова, Н.С.
79.
Подробнее
20.1
Ш 98
Шығыс Қазақстанның биіктаулы экожүйелерінде ағаш тұқымдастарының климаттық өзгерістерге реакциясын дендрохронологиялық талдау [Текст] / К. Б. Алипина, Ш. Б. Абилова, Чоймаа Дуламсурен, Ж. Т. Тергенбаева // БҚУ хабаршысы. - 2025. - №3. - Б. 548-561.
ББК 20.1
Рубрики: Экология
Кл.слова (ненормированные):
дендрохронология -- жылдық сақиналар -- климаттық өзгерістер -- ағаш өсімі -- корреляциялық талдау -- радиалды өсім
Аннотация: Бұл зерттеу климаттың өзгеруінің ағаш өсімдіктерінің өсуіне әсерін дендрохронологиялық әдістер арқылы талдауға бағытталған. Шығыс Қазақстанның табиғи-климаттық жағдайы – маусымдық ауытқуы күшті, биік таулы және континенталды сипаттағы аймақ – ағаштардың жылдық өсім динамикасын зерттеу үшін ерекше үлгілік өңір болып табылады. Тарихи метеодеректердің шектеулігі жағдайында ағаштың жылдық сақиналары климаттық жағдайларды қалпына келтірудің сенімді прокси-дереккөзі ретінде қолданылады. Зерттеу барысында 2013 және 2023 жылдары Катонқарағай мемлекеттік ұлттық табиғи паркінің әртүрлі биіктік белдеулеріндегі орман екпелерінен 1610 керн алынып, Betula pendula, Larix sibirica, Pinus sibirica, Picea obovata және Abies sibirica түрлері бойынша өсу хронологиялары жасалды. Жылдық сақиналар ені LINTAB құрылғысы және TSAP-Win бағдарламасы арқылы өлшенді, ал уақыттық қатарларды кросс-дейтинг, детрендинг және индекстеу COFECHA, R (dplR, treeclim пакеттері) және STATISTICA 13.2 көмегімен өңделді. Нәтижелер ауа температурасы мен жылдық өсім арасында теріс, ал жауын-шашынмен және күн белсенділігімен оң корреляцияны көрсетті. Ең жоғары корреляциялық мәндер күн белсенділігімен (r = 0,53–0,86), жауын-шашынмен орташа (r = 0,04–0,46), ал температурамен теріс бағытта анықталды. Бұл ағаштардың радиалды өсімі ылғал және радиациялық жағдайларға сезімтал екенін, ал жоғары температурада кері әсер байқалатынын дәлелдейді. Жалпы алғанда, зерттеу нәтижелері ағаш түрлерінің өсуіне климаттық факторлардың (температура, жауын-шашын) әртүрлі ықпал ететінін көрсетті. Жиналған хронологиялар мен алынған корреляциялар аймақтық дендроклиматтық қайта құруды жүргізу үшін маңызды база болып табылады және климаттық өзгерістер жағдайында орман экожүйелерінің бейімделу әлеуетін бағалауға септігін тигізеді
Держатели документа:
ЗКУ
Доп.точки доступа:
Алипина, К.Б.
Абилова, Ш.Б.
Чоймаа Дуламсурен
Тергенбаева, Ж.Т.
Ш 98
Шығыс Қазақстанның биіктаулы экожүйелерінде ағаш тұқымдастарының климаттық өзгерістерге реакциясын дендрохронологиялық талдау [Текст] / К. Б. Алипина, Ш. Б. Абилова, Чоймаа Дуламсурен, Ж. Т. Тергенбаева // БҚУ хабаршысы. - 2025. - №3. - Б. 548-561.
Рубрики: Экология
Кл.слова (ненормированные):
дендрохронология -- жылдық сақиналар -- климаттық өзгерістер -- ағаш өсімі -- корреляциялық талдау -- радиалды өсім
Аннотация: Бұл зерттеу климаттың өзгеруінің ағаш өсімдіктерінің өсуіне әсерін дендрохронологиялық әдістер арқылы талдауға бағытталған. Шығыс Қазақстанның табиғи-климаттық жағдайы – маусымдық ауытқуы күшті, биік таулы және континенталды сипаттағы аймақ – ағаштардың жылдық өсім динамикасын зерттеу үшін ерекше үлгілік өңір болып табылады. Тарихи метеодеректердің шектеулігі жағдайында ағаштың жылдық сақиналары климаттық жағдайларды қалпына келтірудің сенімді прокси-дереккөзі ретінде қолданылады. Зерттеу барысында 2013 және 2023 жылдары Катонқарағай мемлекеттік ұлттық табиғи паркінің әртүрлі биіктік белдеулеріндегі орман екпелерінен 1610 керн алынып, Betula pendula, Larix sibirica, Pinus sibirica, Picea obovata және Abies sibirica түрлері бойынша өсу хронологиялары жасалды. Жылдық сақиналар ені LINTAB құрылғысы және TSAP-Win бағдарламасы арқылы өлшенді, ал уақыттық қатарларды кросс-дейтинг, детрендинг және индекстеу COFECHA, R (dplR, treeclim пакеттері) және STATISTICA 13.2 көмегімен өңделді. Нәтижелер ауа температурасы мен жылдық өсім арасында теріс, ал жауын-шашынмен және күн белсенділігімен оң корреляцияны көрсетті. Ең жоғары корреляциялық мәндер күн белсенділігімен (r = 0,53–0,86), жауын-шашынмен орташа (r = 0,04–0,46), ал температурамен теріс бағытта анықталды. Бұл ағаштардың радиалды өсімі ылғал және радиациялық жағдайларға сезімтал екенін, ал жоғары температурада кері әсер байқалатынын дәлелдейді. Жалпы алғанда, зерттеу нәтижелері ағаш түрлерінің өсуіне климаттық факторлардың (температура, жауын-шашын) әртүрлі ықпал ететінін көрсетті. Жиналған хронологиялар мен алынған корреляциялар аймақтық дендроклиматтық қайта құруды жүргізу үшін маңызды база болып табылады және климаттық өзгерістер жағдайында орман экожүйелерінің бейімделу әлеуетін бағалауға септігін тигізеді
Держатели документа:
ЗКУ
Доп.точки доступа:
Алипина, К.Б.
Абилова, Ш.Б.
Чоймаа Дуламсурен
Тергенбаева, Ж.Т.
Страница 8, Результатов: 79