Электронный каталог

63
Г 20
Гарифуллина, А. Б.
    Солтүстік-шығыс Каспий маңындағы Сармат мәдениеті [Текст] / А. Б. Гарифуллина // Кушаев оқулары халықаралық ғылыми-тәжірибелік конференция жинағы . - Орал, 2021. - Б. 73-76
ББК 63

Рубрики: История

Кл.слова (ненормированные):
Сармат -- Солтүстік-шығыс Каспий -- Сармат мәдениеті -- скифтер -- Арал теңізі -- Понтия патшасы -- Ғұндар -- археологиялық ескерткіштер -- Аралтөбе
Аннотация: Темір дәуірі немесе темір ғасыры-тас дәуірі және мысты мен қола дәуірлерінен кейінгі үшінші ірі тарихи кезең болып табылады. Темір дәуірінің ерте кезеңі ерте темір дәуірі деп аталған. Сармат тайпаларының қалыптасуы сақтар сияқты өте ерте заманнан басталады. Қазақстанның батысын мекендеген олардың ежелгі тұрағы Арал мен Каспий теңізі арасындағы аймақ[1]. Сармат тайпалары Батыс Қазақстан аймағында өмір сүрген. Көне деректерде б.з.б. III ғасырдан бастап «Сармат» атауы кездеседі. Б.з.б. ІІ ғасырда олар қазіргі Батыс Қазақстан жеріне еніп, Қара теңіздің солтүстік аймақтарына дейін жеткен. Сарматтар Орал, Тобыл өзендерінің солтүстік сағаларынан Ембі өзені мен Солтүстік Каспий маңы құмдарына дейін, Мұғалжар тауынан Дон өзеніне дейінгі орасан зор аумақты мекендеді.
Держатели документа:
ЗКУ

63.3 (5Каз)
К 12
Қайыржанов, Т. Ө.
    Қазақ мемлекеттілігінің қалыптасуы кезеңдері: ғылыми сараптама [Текст] / Т. Ө. Қайыржанов // Ұлы Даланың бесінші қыры - Түркі әлемінің бесігі атты ғылыми-тәжірибелік конференция жинағы . - Орал, 2019. - 20 қараша. - Б. 80-83
ББК 63.3 (5Каз)

Рубрики: История Казахстана

Кл.слова (ненормированные):
Қазақ хандығы -- Қазақ мемлекет -- Қазақ хандығының генезисі -- Ұлы Жібек жолы -- Жеті Жарғы -- Орталық Азия -- Шығыс Дешті Қыпшақ -- сақ -- ғұн -- Қазақ елі
Аннотация: Қазақ хандығы біртұтас, бір орталықтан басқарылатын мемлекеттік құрылым ретінде 1465 жылдан бастап 1847 жылы ең соңғы қазақ ханы Кенесары өмірден озғанға дейін төрт ғасыр бойы өмір сүріп, тарих сахнасында мәңгіге өз еншісін алды. Қазақ хандығының генезисін, яғни қалыптасу, даму кезеңдерін сараптағанда дамыған шаруашылық формаларының орныққанын, яғни көшпенді және жартылай көшпенді өмір салтын ұстанып, жер өңдеу ісінің, кәріздік суару жүйесінің, кен өндірісінің болғанына көз жеткіземіз.
Держатели документа:
ЗКУ

63
Т 11
Тұяқбаев, М. Қ.
    Түркістан өңірінің байырғы жер-су атаулары [Текст] / М. Қ. Тұяқбаев, Ә. Ж. Шоқпаров, Б. С. Сиздиков // БҚУ хабаршысы. - 2025. - №3. - Б. 294-311.
ББК 63

Рубрики: История

Кл.слова (ненормированные):
Түркістан -- Ұлы Жiбек жолы -- топонимика -- тарихи-мәдени мұра -- тарих -- туризм
Аннотация: Тарих қойнауында жатқан, отандық тарихымыздың құндылығы мен маңыздылығын одан әрі арттырған, өз заманында тек отандық тарихта ғана емес, күллі түркі халықтарының тарихында маңызды орынға ие, түркі дүниесінің рухани астанасы Түркістан өңірінің байырғы жер-су атауларын зерттеу, талдау және ғылыми айналымға енгізу қәзіргі таңдағы өзекті мәселелердің бірі болып табылуда. Бұл мақалада Қазақстан Республикасының Президенті Қасым-Жомарт Тоқаев қол қойған «Түркістан қаласының ерекше мәртебесі туралы» заңның маңыздылығы қарастырылады. Түркістан қаласы – қазақ мемлекеттігінің қалыптасуында және дамуы барысында маңызды рөл атқарған тарихи әрі рухани орталық. Оның ежелгі және ортағасырлық Қазақстан тарихындағы алар орны ерекше, себебі қала Ұлы Жібек жолының бойында орналасқан, бұл қаланы экономикалық, саяси-әкімшілік және мәдени орталыққа айналдырды. Мақалада Түркістан өңіріндегі байырғы жер-су атауларының этнонимиялық ерекшеліктері мен олардың тарихи тамырлары зерттеледі. Өңірдегі жер-су атауларының көбін халық, ел, тайпа және ру атауларынан тұратынын атап көрсетілді. Зерттеу барысында сақ, үйсін, ғұн, түркі, оғыз және қыпшақ кезеңдерінен бастау алатын, араб, парсы, қазақ және өзбек тілдеріндегі атаулардың араласуы қарастырылады. Сонымен қатар мақалада Түркістан қаласының тарихи-мәдени мұраларын сақтау мен дамыту жолдары талқыланып, Қазақстанның стратегиялық даму бағыттарының бірі ретінде мәдени туризмді өркендету қажеттілігі атап өтіледі. Зерттеу нәтижелері тарихи-этнонимиялық және топонимикалық материалдардың өңірдің этникалық құрылымын және тарихи көші-қондар жолдарын түсінуге мүмкіндік беретінін көрсетеді. Мақала Түркістан өңірінің тарихи-мәдени мұрасын терең зерттеуде этнонимияның маңызды рөлін айқындайды. Түркістанның ерекше мәртебеге ие болуы – оның тарихи мұрасын сақтауға және оны әлемдік деңгейде танытуға үлкен мүмкіндік береді
Держатели документа:
ЗКУ
Доп.точки доступа:
Шоқпаров, Ә.Ж.
Сиздиков, Б.С.

63
У 50

    Ұлы Даланың тарихи – мәдени ландшафтары [Текст] / О. Б. МазбаевМақсат Алпысбес, Г. Табулдин [и др.] // БҚУ хабаршысы. - 2025. - №3. - Б. 325-341.
ББК 63

Рубрики: История

Кл.слова (ненормированные):
Ұлы дала -- Шағатай ұлысы -- қазақтар -- Жетісу -- Шығыс Түркістан -- моғол -- Қазақ хандығы -- Дешті Қыпшақ -- Моғолстан
Аннотация: Мақалада Ұлы Даланың тарихи-мәдени ландшафттарына шолу жасалады. Ұлы Дала – Еуразияның шөл, дала, орманды дала және таулы аймақтарын қамтитын кең табиғи-географиялық кеңістік. Жылқыны қолға үйрету мен көшпелі мал шаруашылығы осы кеңістікте өркениет дамуына негіз болды. Көшпелі мәдениет түрлі этностар мен мәдениеттердің байланысын күшейтіп, бұл үрдіс ғұн, түрік және Шыңғыс хан империялары дәуірінде жалғасын тапты. Ұлы Даланың бай табиғи және мәдени мұрасы Қазақ хандығының құрылуына тікелей ықпал етіп, халықтың тұрмыс-тіршілігі мен саяси дамуын айқындады. Түрік қағанаты, Жошы Ұлысы (Алтын Орда) және Қазақ хандығы дәуірлеріндегі тарихи сабақтастық осы аймақтың саяси-мәдени рөлін арттыра түсті. Тарихи деректер мен археологиялық зерттеулер Ұлы Дала қоғамдарының әлеуметтік-экономикалық дамуы мен этно-мәдени бірлігінің қалыптасуын түсіндіруге мүмкіндік береді
Держатели документа:
ЗКУ
Доп.точки доступа:
Мазбаев, О.Б.
Мақсат Алпысбес
Табулдин, Г.
Абдулхайров, А.
Изенбаев, Б.