Электронный каталог

63
С 13
Сагидуллаев, Д. З.
    Алтын орда дәуірінің жерлеу құрылыстары мен ғұрыптары, олардың қазақ қоғамындағы көрінісі. [Текст] / Д. З. Сагидуллаев // БҚУ хабаршысы. - 2021. - №4. - Б. 6124-135
ББК 63

Рубрики: История

Кл.слова (ненормированные):
Солтүстік-Шығыс Каспий маңы -- Алтын Орда -- Жошы ұлысы -- жерлеу ғұрыптары -- жерлеу кешендері
Аннотация: Солтүстік-Шығыс Каспий маңы өңірі Алтын Орда кезеңінде мемлекеттің саяси және сауда орталықтарының бірі ретінде белгілі болды. Мемелекеттегі жүргізілген саяси өзгерістердің легі алдымен осы өңірлерге өз әсерін тигізіп отырды. Мұндай жаңашыл өзгерістер тек қана саясатта ғана емес, халықтың тұрмыстық-әлеуметтік сана сезіміне де ықпалын жүргізді. Осыған сәйкес мақаламыздың нысаны – ислам аясындағы жерлеу құрылыстары мен ғұрыптарының бейнесі. Зерттеу жұмысының мақсаты – Алтын Ордадағы діни өзгерістерден кейінгі жерлеу құрылыстары мен ғұрыптарының дамуын анықтау. Зерттеу жұмысы ХХ ғасырдың ортасынан бүгінгі таңға дейінгі Сарайшық, Жайық, Жалпақтал жұрттары және Мокринский І, Қараөзен (Мокринский ІІІ), Қошқар, Жалпақтал І, Райым І, Сегізсай (Лебедевка VIII) сынды жерлеу кешендерінде жүргізілген қазба жұмыстарының есептері негізінде жазылды. Зерттеу жұмыстарының нәтижесінде Алтын Ордада қалыптасқан жерлеу құрылыстарының түрлері мен ғұрыптар айқындалды және олардың қазақ қоғамына қалдырған әсері көрсетіледі.
Держатели документа:
ЗКУ

81.2
М 12
Мақсотов, Д. Ж.
    Бұрынғы Жалпақтал ауданы ауылдарының ономастикасы [Текст] / Д. Ж. Мақсотов // Махамбет Өтемісовтің 220 жылдығына арналған «Университет ғылымының жетістіктері мен болашағы» атты 80-ші республикалық ғылыми-тәжірибелі конференциясының материалдары. - Орал, 2023. - 12 сәуір. - Б. 150-153.
ББК 81.2

Рубрики: Языкознание

Кл.слова (ненормированные):
ономастика -- Жалпақтал ауданы -- Ақпәтер ауылы -- Казталов ауылы -- Қараөзен ауылы -- Батыс Қазақстан облысы -- Ержанова Ұлдай Рысқалиевна -- Түркітанушы-топонимистер -- Ақпәтер
Аннотация: Жалпақтал – 1928-1997 жылдары аудан орталығы. Аудан орталығы – Казталов ауылынан шығысқа қарай 60 км. жерде, Қараөзеннің сол жағалауындағы бетеге, боз, ақселеу және әртүрлі астық тұқымдас шөптесін өсімдіктер өсетін шалғынды, қоңыр топырақты дала белдемінде орналасқан. Тұрғыны 5,2 мың адам.Жалпақтал ауданы – 1928-1930 және 1935-1997 жылдары болған Қазақ КСР-нің (1936 ж. дейін – Қазақ АКСР, 1991 ж. бастап – Қазақстан Республикасы) Орал округі мен Батыс Қазақстан облысының (1962-1992 жж. – Орал) әкімшілік бөлінісі. Орталығы – Жалпақтал ауылы (1936 жылға дейін - Сламихино, 1936-1993 жылдары - Фурманово) [1].Аудан қазіргі таңда Казталов ауданы құрамындағы ең үлкен елді мекен. Аймақтың топонимикалық жүйесін зерттеу кезінде аудан құрамындағы бұрынғы Жалпақтал ауданы құрамындағы ауылдардың атаулары бір-біріне ұқсас екенін байқаймыз. Мысалы Қарасу, Қараөзен, Ақкөл, Қаракөл,Ақсуат, Сарықұдық сияқты өзен-көл мен түр-түске қатысты атаулар және Жалпақтал, Көктерек, Талдыапан, Талдықұдық, Қарақоға, т.б. ағашпен байланысты ойконимдер. Кез келген аймақтың топонимикалық жүйесі секілді Казталов ауданы ауылдарының атаулары бір-бірімен тығыз байланысты. Бұл атаулар жергілікті халықтың шаруашылығы, табиғатпен байланысы, әдет-ғұрпы мен салт-санасына қатысты туындайтыны анық. Атаулардың біріне-бірі өте жақын екенін терең зерттемей-ақ байқауға болады. Дегенмен кей жағдайда атаудың шығу тарихы мүлде бөлек болады. Сол себепті бұрынғы Жалпақтал ауданы құрамында болған Ақпәтер, Қараөзен және Көктерек ауылдары тарихына үңіліп көрейік.
Держатели документа:
ЗКУ