База данных: Статьи ППС
Страница 1, Результатов: 4
Отмеченные записи: 0
1.
Подробнее
М 12
Маңғыстау топонимдері – деректі ақпарат-ұлттық сана [Текст] / Б. Ә., Көшімова, Ш. С. Әбішева, Б. А. Каримсакова, А. Т. Жеткизгенова // БҚУ хабаршысы. - Орал, 2021. - №1. - Б. 211-216
ББК 81.2-3
Рубрики: Лексикология
Кл.слова (ненормированные):
топономика -- ономастикалы -- жер су-аттары -- тау атаулары -- тілдік бейнесі -- тілдік сана -- ұғым
Аннотация: Мақалада жер-су атаулары тілді тұтынатын халықтың санасымен, дүниетанымымен, дәстүрімен, менталитетімен, құндылықтарымен, ойлау жүйесімен тығыз байланыста қарастырылады. Ата-бабамыз бізге хатталған құжат, басылған кітап тастаған жоқ. Бізге бір сөздің бойына сидырып, ұғым, өзінің дүниені тануын, тарихын, тарихи мәтінін тастады. Бүгінгі ұрпаққа сол таңбалардың кілтін тауып, кодын ашу қалды. Адамның саналы әрекетінің ең соңғы нәтижесі, қорытынды түйіні шиыршықталып келіп (универбтеліп келіп) оның тілінде ғана көрініс тапқан. Сондықтан әсіресе жер-су атаулары жай ғана салынған белгі емес, немесе уәжінен қол үзген бос таңба емес, ол ұлтымыздың тарихынан, танымынан, мәдениетінен, құндылықтарынан маңызды ақпарат беретін ерекше семиотикалық таңба болып табылады. Тіл деректерінің ішінде жалқы есімдердің таңбалық сипаты жалпы есімдерге қарағанда басым екені көрінеді, себебі олар мәдени контекспен етене жақын. Топонимдерде жалпыадамзаттық құндылықтарға қарағанда ұлттық құндылықтар айқын көрінеді. Жер-су атауларында ұлт, ұлттың рухани өмірі, әрекеті, бағалауы, жады, өзінікі-өзгенікі семантикалық өрістері бар. Сондықтан топонимдер этномәдени бірлік болып табылады. Топонимдер – өзге халық үшін жабық таңбалар, өз халқы үшін ашық таңбалар жүйесі. Топонимдер ‒ ашуға, оқуға болатын таңбалар мен символдар жүйесі.
Держатели документа:
ЗКУ
Доп.точки доступа:
Көшімова, Б.Ә.,
Әбішева, Ш.С.
Каримсакова, Б.А.
Жеткизгенова, А.Т.
М 12
Маңғыстау топонимдері – деректі ақпарат-ұлттық сана [Текст] / Б. Ә., Көшімова, Ш. С. Әбішева, Б. А. Каримсакова, А. Т. Жеткизгенова // БҚУ хабаршысы. - Орал, 2021. - №1. - Б. 211-216
Рубрики: Лексикология
Кл.слова (ненормированные):
топономика -- ономастикалы -- жер су-аттары -- тау атаулары -- тілдік бейнесі -- тілдік сана -- ұғым
Аннотация: Мақалада жер-су атаулары тілді тұтынатын халықтың санасымен, дүниетанымымен, дәстүрімен, менталитетімен, құндылықтарымен, ойлау жүйесімен тығыз байланыста қарастырылады. Ата-бабамыз бізге хатталған құжат, басылған кітап тастаған жоқ. Бізге бір сөздің бойына сидырып, ұғым, өзінің дүниені тануын, тарихын, тарихи мәтінін тастады. Бүгінгі ұрпаққа сол таңбалардың кілтін тауып, кодын ашу қалды. Адамның саналы әрекетінің ең соңғы нәтижесі, қорытынды түйіні шиыршықталып келіп (универбтеліп келіп) оның тілінде ғана көрініс тапқан. Сондықтан әсіресе жер-су атаулары жай ғана салынған белгі емес, немесе уәжінен қол үзген бос таңба емес, ол ұлтымыздың тарихынан, танымынан, мәдениетінен, құндылықтарынан маңызды ақпарат беретін ерекше семиотикалық таңба болып табылады. Тіл деректерінің ішінде жалқы есімдердің таңбалық сипаты жалпы есімдерге қарағанда басым екені көрінеді, себебі олар мәдени контекспен етене жақын. Топонимдерде жалпыадамзаттық құндылықтарға қарағанда ұлттық құндылықтар айқын көрінеді. Жер-су атауларында ұлт, ұлттың рухани өмірі, әрекеті, бағалауы, жады, өзінікі-өзгенікі семантикалық өрістері бар. Сондықтан топонимдер этномәдени бірлік болып табылады. Топонимдер – өзге халық үшін жабық таңбалар, өз халқы үшін ашық таңбалар жүйесі. Топонимдер ‒ ашуға, оқуға болатын таңбалар мен символдар жүйесі.
Держатели документа:
ЗКУ
Доп.точки доступа:
Көшімова, Б.Ә.,
Әбішева, Ш.С.
Каримсакова, Б.А.
Жеткизгенова, А.Т.
2.
Подробнее
С 28
Сейітова, Ш. Б.
Тарбағатай аймағының топонимдік аңыздары [Текст] / Ш. Б. Сейітова, М. Е. Мамышева // БҚУ хабаршысы. - Орал, 2021. - №1. - Б. 225-231
ББК 81.2-3
Рубрики: Лексикология
Кл.слова (ненормированные):
топоним -- фольклор -- аңыз -- этимология -- орал-алтай тілдері -- түркі-монғол тілдері
Аннотация: Мақалада топонимге бай өңірдің бірі болып саналатын Тарбағатай аймағы аңыздарының ішінде көп таралған атауларының қойылуы туралы нұсқалар салыстырыла қарастырылады. Тарбағатай тауы, Арғанаты тау шоқылары және Толағай тауы туралы аңыздардың мазмұнына, атаулардың шығуына, тілдік негіздеріне тоқтала келе, ғылыми тұжырымдарды негізге ала отырып, тілдік, фольклортанулық аспектіде талдаулар жасалады. Тарбағатай топонимдік аңыздарының ішінде осы атауларға қатысты айтылған топонимдік аңыздардың тым көне және атаулардың этимологиясы өте ежелгі дәуірлерге тән екені талдаулар арқылы көрсетілді. Атаулардың шығуын ілкібаба (демиург) есімімен байланыстыратын аңыздар да ескеріліп, Тарғытай баба туралы аңыз нұсқасын ескеруге назар аударылады. Аңыз нұсқалары өзара салыстырылып, атаудың шығуы тілдік тұрғыда түсіндіріледі. Топонимдік аңыздардың атау мәнін түсіндірудегі орны анықталады
Держатели документа:
ЗКУ
Доп.точки доступа:
Мамышева, М.Е.
С 28
Сейітова, Ш. Б.
Тарбағатай аймағының топонимдік аңыздары [Текст] / Ш. Б. Сейітова, М. Е. Мамышева // БҚУ хабаршысы. - Орал, 2021. - №1. - Б. 225-231
Рубрики: Лексикология
Кл.слова (ненормированные):
топоним -- фольклор -- аңыз -- этимология -- орал-алтай тілдері -- түркі-монғол тілдері
Аннотация: Мақалада топонимге бай өңірдің бірі болып саналатын Тарбағатай аймағы аңыздарының ішінде көп таралған атауларының қойылуы туралы нұсқалар салыстырыла қарастырылады. Тарбағатай тауы, Арғанаты тау шоқылары және Толағай тауы туралы аңыздардың мазмұнына, атаулардың шығуына, тілдік негіздеріне тоқтала келе, ғылыми тұжырымдарды негізге ала отырып, тілдік, фольклортанулық аспектіде талдаулар жасалады. Тарбағатай топонимдік аңыздарының ішінде осы атауларға қатысты айтылған топонимдік аңыздардың тым көне және атаулардың этимологиясы өте ежелгі дәуірлерге тән екені талдаулар арқылы көрсетілді. Атаулардың шығуын ілкібаба (демиург) есімімен байланыстыратын аңыздар да ескеріліп, Тарғытай баба туралы аңыз нұсқасын ескеруге назар аударылады. Аңыз нұсқалары өзара салыстырылып, атаудың шығуы тілдік тұрғыда түсіндіріледі. Топонимдік аңыздардың атау мәнін түсіндірудегі орны анықталады
Держатели документа:
ЗКУ
Доп.точки доступа:
Мамышева, М.Е.
3.
Подробнее
И 49
Илюхина, Н. А.
О генезисе когнитивной метафоры [Текст] / Н. А. Илюхина // Материалы международной научно-практической конференции «Традиции и инновации в образовании и науке: история, современное состояние, перспективы», посвященной 90-летию Западно-Казахстанского университета имени М.Утемисова (Уральск, 5 октября 2022 г.). - Уральск, 2022. - Т.1. - С. 27-30
ББК 81.2-3
Рубрики: Лексикология
Кл.слова (ненормированные):
языковая система -- Семасиологический подход -- языкознание -- Метафора -- Интерпретация -- когнитивная метафора
Аннотация: В языковой системе есть явления, которые открывают свои ранее неизвестные грани в свете новых методологических парадигм. К числу таких феноменов относится метафора. Долгое время в науке ее не считали сложным феноменом, однако со временем она предстала как сложное по своей природе явление, которое для своего познания потребовало нескольких исследовательских призм: стилистическая, лексикологическая, семасиологическая, когнитивная, дискурсивная. Начиналось постижение сути метафоры с внимания к векторам переноса на основе сходства и систематизации переносов. Семасиологический подход обеспечил изучение семантического механизма метафоры – трансформацию семного состава слова. Так, при сопоставлении выражений нахлынули волны – нахлынули воспоминания можно констатировать трансформацию семы «перемещение» в абстрактную сему «динамика»; актуализацию одних сем при нейтрализации других, неактуальных сем; изменение статуса сем в составе семемы и т.д.
Держатели документа:
ЗКУ
И 49
Илюхина, Н. А.
О генезисе когнитивной метафоры [Текст] / Н. А. Илюхина // Материалы международной научно-практической конференции «Традиции и инновации в образовании и науке: история, современное состояние, перспективы», посвященной 90-летию Западно-Казахстанского университета имени М.Утемисова (Уральск, 5 октября 2022 г.). - Уральск, 2022. - Т.1. - С. 27-30
Рубрики: Лексикология
Кл.слова (ненормированные):
языковая система -- Семасиологический подход -- языкознание -- Метафора -- Интерпретация -- когнитивная метафора
Аннотация: В языковой системе есть явления, которые открывают свои ранее неизвестные грани в свете новых методологических парадигм. К числу таких феноменов относится метафора. Долгое время в науке ее не считали сложным феноменом, однако со временем она предстала как сложное по своей природе явление, которое для своего познания потребовало нескольких исследовательских призм: стилистическая, лексикологическая, семасиологическая, когнитивная, дискурсивная. Начиналось постижение сути метафоры с внимания к векторам переноса на основе сходства и систематизации переносов. Семасиологический подход обеспечил изучение семантического механизма метафоры – трансформацию семного состава слова. Так, при сопоставлении выражений нахлынули волны – нахлынули воспоминания можно констатировать трансформацию семы «перемещение» в абстрактную сему «динамика»; актуализацию одних сем при нейтрализации других, неактуальных сем; изменение статуса сем в составе семемы и т.д.
Держатели документа:
ЗКУ
4.
Подробнее
А 37
Аймбетова, И. О.
Топонимическая картина концептов «пространства», «растения» и «животные» в казахском топонимий [Текст] / И. О. Аймбетова, Е. Е. Жанузак, Ж. А. Сейткулова // Материалы международной научно-практической конференции «Традиции и инновации в образовании и науке: история, современное состояние, перспективы», посвященной 90-летию Западно-Казахстанского университета имени М.Утемисова (Уральск, 5 октября 2022 г.). - Уральск, 2022. - Т.2. - С. 192-195.
ББК 81.2-3
Рубрики: Лексикология
Кл.слова (ненормированные):
Топонимическая картина -- пространство -- растения -- животные -- Концепт -- семиотика -- языкознание -- Топонимическое пространство -- Зоотопонимы -- лексикология
Аннотация: Топонимическая картина Вселенной вербализуется через различные концептуальные структуры. Система родственных имен в национальном языке концептуализируется в культурном пространстве как фрагмент языковой картины мира. Культурное пространство с лингвистической точки зрения отличается этноспецифическим восприятием действительности, определяющим пути и средства выражения в языке. Поскольку Концепт - это многоаспектная ментальная структура, то в каждом концепте указанные термины имеют разные коннотации, разные фоновые знания. Например, слова босаға, шаңырак и т.д. В своих первоначальных значениях служили в этноауле таких «сакральных» концептов, как «дом», «домашнее имущество», «родина». А теперь, во втором метафорическом смысле, «пространство» нашло свое место в структуре осмысленных концептов. Существует связь между исходными (первичными) концептами и последующими (производными) концептами. Поскольку перечисленные слова входят в сложную семиотическую систему, то у одних и тех же слов есть свои знаковые парадигмальные и синтагматические отношения, и эти отношения имеют свои особенности и различия в разных концептах. Так, в структуре концепта «үй» - босаға, кереге, шаңырак, есік, и т.д., то же «босаға» как орфографический термин - сай, төбе, асу и т.д. имеет парадигматические отношения со словами.
Держатели документа:
ЗКУ
Доп.точки доступа:
Жанузак, Е.Е.
Сейткулова, Ж.А.
А 37
Аймбетова, И. О.
Топонимическая картина концептов «пространства», «растения» и «животные» в казахском топонимий [Текст] / И. О. Аймбетова, Е. Е. Жанузак, Ж. А. Сейткулова // Материалы международной научно-практической конференции «Традиции и инновации в образовании и науке: история, современное состояние, перспективы», посвященной 90-летию Западно-Казахстанского университета имени М.Утемисова (Уральск, 5 октября 2022 г.). - Уральск, 2022. - Т.2. - С. 192-195.
Рубрики: Лексикология
Кл.слова (ненормированные):
Топонимическая картина -- пространство -- растения -- животные -- Концепт -- семиотика -- языкознание -- Топонимическое пространство -- Зоотопонимы -- лексикология
Аннотация: Топонимическая картина Вселенной вербализуется через различные концептуальные структуры. Система родственных имен в национальном языке концептуализируется в культурном пространстве как фрагмент языковой картины мира. Культурное пространство с лингвистической точки зрения отличается этноспецифическим восприятием действительности, определяющим пути и средства выражения в языке. Поскольку Концепт - это многоаспектная ментальная структура, то в каждом концепте указанные термины имеют разные коннотации, разные фоновые знания. Например, слова босаға, шаңырак и т.д. В своих первоначальных значениях служили в этноауле таких «сакральных» концептов, как «дом», «домашнее имущество», «родина». А теперь, во втором метафорическом смысле, «пространство» нашло свое место в структуре осмысленных концептов. Существует связь между исходными (первичными) концептами и последующими (производными) концептами. Поскольку перечисленные слова входят в сложную семиотическую систему, то у одних и тех же слов есть свои знаковые парадигмальные и синтагматические отношения, и эти отношения имеют свои особенности и различия в разных концептах. Так, в структуре концепта «үй» - босаға, кереге, шаңырак, есік, и т.д., то же «босаға» как орфографический термин - сай, төбе, асу и т.д. имеет парадигматические отношения со словами.
Держатели документа:
ЗКУ
Доп.точки доступа:
Жанузак, Е.Е.
Сейткулова, Ж.А.
Страница 1, Результатов: 4