База данных: Статьи ППС
Страница 9, Результатов: 89
Отмеченные записи: 0
81.
Подробнее
26.82
С 32
Серикбаева, Э. Б.
ASTER жерсеріктік қашықтан зондтау деректерін мыс-порфирлі кен орындарын барлауда қолдану [Текст] / Э. Б. Серикбаева, Д. Н. Талгарбаева, А. Б. Гаипова // БҚУ хабаршысы. - 2025. - №2. - Б. 381-393.
ББК 26.82
Рубрики: География
Кл.слова (ненормированные):
Қолдар массиві -- гидротермиялық альтерация -- ASTER -- порфирді мыстың минералдануы -- кескінді өңдеу әдістері
Аннотация: Қазақстанның оңтүстік-шығысында орналасқан Қолдар массивіндегі гидротермиялық өзгерістерді картаға түсіру үшін кеңейтілген жылу сәулелену және шағылысу радиометрінің (ASTER) деректері талданды. Порфирлі мыс кенорындары кен денелерінің өзінен ауданы жағынан айтарлықтай үлкен, гидротермиялық өзгерген тау жыныстарының кең аймақтарымен бірге жүреді, бұл оларды спутниктік суреттерде анық көруге мүмкіндік береді. Мыстың порфирлік минералдану моделіне сәйкес типтік гидротермиялық өзгерістер минералды жиынтығы анықталды және қашықтықтан зондтау моделі үшін негіз ретінде пайдаланылды. Деректерді талдау үшін аргиллит және пропилит аймақтарына тән минералдарды анықтауға мүмкіндік беретін спектрлік бұрыштық карта (SAM) және арна математикалық операциялары қолданылды. жолақтарының салыстырмалы жұтылу тереңдігі және VNIR (көрінетін және жақын инфрақызыл) және SWIR (қысқа толқынды инфрақызыл) спектрлік диапазондарды біріктірудің қарапайым әдістері тау жыныстарының литологиялық құрамы туралы ақпарат алуға мүмкіндік берді. Талдау нәтижелері жер бедерінің құрылымдық ерекшеліктері минералданумен тығыз байланысты зерттелетін аймақтағы белгілі мыс кен орындарымен жақсы корреляцияны көрсетті. ASTER деректері далалық тексерумен үйлескенде порфирлі шөгінділердегі өзгеру аймақтарын сипаттауда тиімді екені дәлелденді. VNIR және SWIR спектрлік жолақтары бір кен орнындағы аргиллит, пропилит және ферриттену өзгерістерін тиімді ажыратуға мүмкіндік береді
Держатели документа:
ЗКУ
Доп.точки доступа:
Талгарбаева, Д.Н.
Гаипова, А.Б.
С 32
Серикбаева, Э. Б.
ASTER жерсеріктік қашықтан зондтау деректерін мыс-порфирлі кен орындарын барлауда қолдану [Текст] / Э. Б. Серикбаева, Д. Н. Талгарбаева, А. Б. Гаипова // БҚУ хабаршысы. - 2025. - №2. - Б. 381-393.
Рубрики: География
Кл.слова (ненормированные):
Қолдар массиві -- гидротермиялық альтерация -- ASTER -- порфирді мыстың минералдануы -- кескінді өңдеу әдістері
Аннотация: Қазақстанның оңтүстік-шығысында орналасқан Қолдар массивіндегі гидротермиялық өзгерістерді картаға түсіру үшін кеңейтілген жылу сәулелену және шағылысу радиометрінің (ASTER) деректері талданды. Порфирлі мыс кенорындары кен денелерінің өзінен ауданы жағынан айтарлықтай үлкен, гидротермиялық өзгерген тау жыныстарының кең аймақтарымен бірге жүреді, бұл оларды спутниктік суреттерде анық көруге мүмкіндік береді. Мыстың порфирлік минералдану моделіне сәйкес типтік гидротермиялық өзгерістер минералды жиынтығы анықталды және қашықтықтан зондтау моделі үшін негіз ретінде пайдаланылды. Деректерді талдау үшін аргиллит және пропилит аймақтарына тән минералдарды анықтауға мүмкіндік беретін спектрлік бұрыштық карта (SAM) және арна математикалық операциялары қолданылды. жолақтарының салыстырмалы жұтылу тереңдігі және VNIR (көрінетін және жақын инфрақызыл) және SWIR (қысқа толқынды инфрақызыл) спектрлік диапазондарды біріктірудің қарапайым әдістері тау жыныстарының литологиялық құрамы туралы ақпарат алуға мүмкіндік берді. Талдау нәтижелері жер бедерінің құрылымдық ерекшеліктері минералданумен тығыз байланысты зерттелетін аймақтағы белгілі мыс кен орындарымен жақсы корреляцияны көрсетті. ASTER деректері далалық тексерумен үйлескенде порфирлі шөгінділердегі өзгеру аймақтарын сипаттауда тиімді екені дәлелденді. VNIR және SWIR спектрлік жолақтары бір кен орнындағы аргиллит, пропилит және ферриттену өзгерістерін тиімді ажыратуға мүмкіндік береді
Держатели документа:
ЗКУ
Доп.точки доступа:
Талгарбаева, Д.Н.
Гаипова, А.Б.
82.
Подробнее
20.1
Т 12
Тағамдық май қалдықтары қоспасының реологиялық қасиеттерін зерттеу жолымен қоршаған ортаға антропогендік әсерін төмендету [Текст] / Г. С. Жумагулова, Б. Н. Корганбаев, Е. Н. Кочеров [и др.] // БҚУ хабаршысы. - 2025. - №2. - Б. 444-463.
ББК 20.1
Рубрики: Экология
Кл.слова (ненормированные):
тағамдық май қалдықтары -- қажетке жарату -- сабынды-сілтілі ерітінді -- реологиялық қасиеттер -- тұтқырлық
Аннотация: Дайындау үрдісі мен сақтау шарттарына тәуелді қолданылған тағамдық май қалдықтары бос май қышқылдарының, ылғалдың, минералдардың, ішінара ацилглициридтердің, сонымен қатар көмірсутектердің, альдегидтердің, кетондардың, пероксидтердің, олигомерлердің, құрамында фосфор, күкірт және азот мазмұндайтын және т.б. қосылыстардан тұрады. Мұнан бөлек, қолданылған тағамдық майлардың негізгі бөлігі (95% дейін) тазартылған триацилглицердтерге сәйкес келгенімен, ондағы қоспалар май қалдықтарын азық-түлік немесе жемдік мақсаттарда қолдануға жарамсыз етіп қоймай, сонымен қатар кейінгі түрлендірулер үшін де күрделі мәселелі шикізатқа айналдырады. Осы аталған себептерге орай, қолданылған тағамдық май қалдықтарын ары қарай түрлендіруден бұрын оларды алдын ала өңдеуді талап етпейтін қажетке жарату әдісін жасау өзекті мәселе болып табылады. Қолданылған тағамдық май қалдықтарының тұрмыстық химиялық заттарды, санитарлық гигиеналық тазалық өнімдерін алуда қайталама шикізат ретінде қолданылу бойынша зерттеу нәтижелері ұсынылған. Сабынның шоғырына тәуелсіз 60-90°С температуралар аралығында псевдопластиналық қасиетті Ньютондық емес сұйықтықтар болып табылатын натрийлі сабын ерітіндісінің тұтқырлық модельі өңделді. Модельдік өңдеулер мицеллалардың геометриялық пішіні және өлшемімен, мицеллалардағы молекулалардың орналасу формаларымен және осы формалардың гексабұрышты және ламеллярлы құрылымдардың кристалдық торларында орналасуымен анықталатын сабынның фазалық құрамы мен құрылымын қарастыруға негізделген. Тұтқырлықты сипаттау үшін эмперикалық формулалар құрастырылды. Формулалардың дұрыстығы есептік және тәжірибелік мәліметтерді салыстыру жолымен тексерілді: орташа қате мәні салыстырмалы түрде 10%. Ұсынылған зерттеу нәтижелері тағамдық май қалдықтарын екіншілей шикізат ретінде қолданып, санитарлық гигиеналық сабын алу үрдісін жетілдіруде қолданбалы
Держатели документа:
ЗКУ
Доп.точки доступа:
Жумагулова, Г.С.
Корганбаев, Б.Н.
Кочеров, Е.Н.
Раматуллаева, Л.И.
Колесников, А.С.
Т 12
Тағамдық май қалдықтары қоспасының реологиялық қасиеттерін зерттеу жолымен қоршаған ортаға антропогендік әсерін төмендету [Текст] / Г. С. Жумагулова, Б. Н. Корганбаев, Е. Н. Кочеров [и др.] // БҚУ хабаршысы. - 2025. - №2. - Б. 444-463.
Рубрики: Экология
Кл.слова (ненормированные):
тағамдық май қалдықтары -- қажетке жарату -- сабынды-сілтілі ерітінді -- реологиялық қасиеттер -- тұтқырлық
Аннотация: Дайындау үрдісі мен сақтау шарттарына тәуелді қолданылған тағамдық май қалдықтары бос май қышқылдарының, ылғалдың, минералдардың, ішінара ацилглициридтердің, сонымен қатар көмірсутектердің, альдегидтердің, кетондардың, пероксидтердің, олигомерлердің, құрамында фосфор, күкірт және азот мазмұндайтын және т.б. қосылыстардан тұрады. Мұнан бөлек, қолданылған тағамдық майлардың негізгі бөлігі (95% дейін) тазартылған триацилглицердтерге сәйкес келгенімен, ондағы қоспалар май қалдықтарын азық-түлік немесе жемдік мақсаттарда қолдануға жарамсыз етіп қоймай, сонымен қатар кейінгі түрлендірулер үшін де күрделі мәселелі шикізатқа айналдырады. Осы аталған себептерге орай, қолданылған тағамдық май қалдықтарын ары қарай түрлендіруден бұрын оларды алдын ала өңдеуді талап етпейтін қажетке жарату әдісін жасау өзекті мәселе болып табылады. Қолданылған тағамдық май қалдықтарының тұрмыстық химиялық заттарды, санитарлық гигиеналық тазалық өнімдерін алуда қайталама шикізат ретінде қолданылу бойынша зерттеу нәтижелері ұсынылған. Сабынның шоғырына тәуелсіз 60-90°С температуралар аралығында псевдопластиналық қасиетті Ньютондық емес сұйықтықтар болып табылатын натрийлі сабын ерітіндісінің тұтқырлық модельі өңделді. Модельдік өңдеулер мицеллалардың геометриялық пішіні және өлшемімен, мицеллалардағы молекулалардың орналасу формаларымен және осы формалардың гексабұрышты және ламеллярлы құрылымдардың кристалдық торларында орналасуымен анықталатын сабынның фазалық құрамы мен құрылымын қарастыруға негізделген. Тұтқырлықты сипаттау үшін эмперикалық формулалар құрастырылды. Формулалардың дұрыстығы есептік және тәжірибелік мәліметтерді салыстыру жолымен тексерілді: орташа қате мәні салыстырмалы түрде 10%. Ұсынылған зерттеу нәтижелері тағамдық май қалдықтарын екіншілей шикізат ретінде қолданып, санитарлық гигиеналық сабын алу үрдісін жетілдіруде қолданбалы
Держатели документа:
ЗКУ
Доп.точки доступа:
Жумагулова, Г.С.
Корганбаев, Б.Н.
Кочеров, Е.Н.
Раматуллаева, Л.И.
Колесников, А.С.
83.
Подробнее
20.1
К 38
Киізбай, А. К.
Шымкент қаласының қоршаған орта компоненттеріне өндірістік аймақтардан ластау шығындыларының әсерін бағалау [Текст] / А. К. Киізбай, Ш. К. Шапалов // БҚУ хабаршысы. - 2025. - №2. - Б. 488-494.
ББК 20.1
Рубрики: Экология
Кл.слова (ненормированные):
қоршаған орта -- экологиялық жағдай -- индустриялық аймақ -- техногендік әсер -- шаң -- парниктік газдар -- ластану көздері -- ластаушы заттар -- жел бағыты -- атмосфераға шығарындылар
Аннотация: Бұл мақалада өнеркәсіптік аймақтардан қоршаған ортаны ластау мәселесі қарастырылады. Өнеркәсіптік шығарындылардың теріс әсері туралы жалпы ақпарат берілген. Автор парниктік газдар мен атмосфераны ластаушы заттардың шығарылуына назар аударады. Өнеркәсіптік аймақтардағы өндірістік қызмет нәтижесінде қаланың қоршаған ортаға күйе, азот оксидтері, күкірт диоксиді, көміртегі тотығы, металдар және олардың қосылыстары сияқты заттар шығарылады. Судың ластануы және қатты тұрмыстық қалдықтар (ҚТҚ) шығарындылары да орын алады. Өнеркәсіптік шығарындылардың негізгі құрамдас бөлігі бейорганикалық шаң болып табылады. Парниктік газдар мен ластаушы заттар шығарындыларының көлемі туралы ақпарат берілген. Қолданыстағы өнеркәсіптік өндірістің әсерін бағалауды талдау нәтижелері бойынша қоршаған ортаға зиянды әсерді азайту шаралары ұсынылады.
Держатели документа:
ЗКУ
Доп.точки доступа:
Шапалов, Ш.К.
К 38
Киізбай, А. К.
Шымкент қаласының қоршаған орта компоненттеріне өндірістік аймақтардан ластау шығындыларының әсерін бағалау [Текст] / А. К. Киізбай, Ш. К. Шапалов // БҚУ хабаршысы. - 2025. - №2. - Б. 488-494.
Рубрики: Экология
Кл.слова (ненормированные):
қоршаған орта -- экологиялық жағдай -- индустриялық аймақ -- техногендік әсер -- шаң -- парниктік газдар -- ластану көздері -- ластаушы заттар -- жел бағыты -- атмосфераға шығарындылар
Аннотация: Бұл мақалада өнеркәсіптік аймақтардан қоршаған ортаны ластау мәселесі қарастырылады. Өнеркәсіптік шығарындылардың теріс әсері туралы жалпы ақпарат берілген. Автор парниктік газдар мен атмосфераны ластаушы заттардың шығарылуына назар аударады. Өнеркәсіптік аймақтардағы өндірістік қызмет нәтижесінде қаланың қоршаған ортаға күйе, азот оксидтері, күкірт диоксиді, көміртегі тотығы, металдар және олардың қосылыстары сияқты заттар шығарылады. Судың ластануы және қатты тұрмыстық қалдықтар (ҚТҚ) шығарындылары да орын алады. Өнеркәсіптік шығарындылардың негізгі құрамдас бөлігі бейорганикалық шаң болып табылады. Парниктік газдар мен ластаушы заттар шығарындыларының көлемі туралы ақпарат берілген. Қолданыстағы өнеркәсіптік өндірістің әсерін бағалауды талдау нәтижелері бойынша қоршаған ортаға зиянды әсерді азайту шаралары ұсынылады.
Держатели документа:
ЗКУ
Доп.точки доступа:
Шапалов, Ш.К.
84.
Подробнее
63
Т 11
Тұяқбаев, М. Қ.
Түркістан өңірінің байырғы жер-су атаулары [Текст] / М. Қ. Тұяқбаев, Ә. Ж. Шоқпаров, Б. С. Сиздиков // БҚУ хабаршысы. - 2025. - №3. - Б. 294-311.
ББК 63
Рубрики: История
Кл.слова (ненормированные):
Түркістан -- Ұлы Жiбек жолы -- топонимика -- тарихи-мәдени мұра -- тарих -- туризм
Аннотация: Тарих қойнауында жатқан, отандық тарихымыздың құндылығы мен маңыздылығын одан әрі арттырған, өз заманында тек отандық тарихта ғана емес, күллі түркі халықтарының тарихында маңызды орынға ие, түркі дүниесінің рухани астанасы Түркістан өңірінің байырғы жер-су атауларын зерттеу, талдау және ғылыми айналымға енгізу қәзіргі таңдағы өзекті мәселелердің бірі болып табылуда. Бұл мақалада Қазақстан Республикасының Президенті Қасым-Жомарт Тоқаев қол қойған «Түркістан қаласының ерекше мәртебесі туралы» заңның маңыздылығы қарастырылады. Түркістан қаласы – қазақ мемлекеттігінің қалыптасуында және дамуы барысында маңызды рөл атқарған тарихи әрі рухани орталық. Оның ежелгі және ортағасырлық Қазақстан тарихындағы алар орны ерекше, себебі қала Ұлы Жібек жолының бойында орналасқан, бұл қаланы экономикалық, саяси-әкімшілік және мәдени орталыққа айналдырды. Мақалада Түркістан өңіріндегі байырғы жер-су атауларының этнонимиялық ерекшеліктері мен олардың тарихи тамырлары зерттеледі. Өңірдегі жер-су атауларының көбін халық, ел, тайпа және ру атауларынан тұратынын атап көрсетілді. Зерттеу барысында сақ, үйсін, ғұн, түркі, оғыз және қыпшақ кезеңдерінен бастау алатын, араб, парсы, қазақ және өзбек тілдеріндегі атаулардың араласуы қарастырылады. Сонымен қатар мақалада Түркістан қаласының тарихи-мәдени мұраларын сақтау мен дамыту жолдары талқыланып, Қазақстанның стратегиялық даму бағыттарының бірі ретінде мәдени туризмді өркендету қажеттілігі атап өтіледі. Зерттеу нәтижелері тарихи-этнонимиялық және топонимикалық материалдардың өңірдің этникалық құрылымын және тарихи көші-қондар жолдарын түсінуге мүмкіндік беретінін көрсетеді. Мақала Түркістан өңірінің тарихи-мәдени мұрасын терең зерттеуде этнонимияның маңызды рөлін айқындайды. Түркістанның ерекше мәртебеге ие болуы – оның тарихи мұрасын сақтауға және оны әлемдік деңгейде танытуға үлкен мүмкіндік береді
Держатели документа:
ЗКУ
Доп.точки доступа:
Шоқпаров, Ә.Ж.
Сиздиков, Б.С.
Т 11
Тұяқбаев, М. Қ.
Түркістан өңірінің байырғы жер-су атаулары [Текст] / М. Қ. Тұяқбаев, Ә. Ж. Шоқпаров, Б. С. Сиздиков // БҚУ хабаршысы. - 2025. - №3. - Б. 294-311.
Рубрики: История
Кл.слова (ненормированные):
Түркістан -- Ұлы Жiбек жолы -- топонимика -- тарихи-мәдени мұра -- тарих -- туризм
Аннотация: Тарих қойнауында жатқан, отандық тарихымыздың құндылығы мен маңыздылығын одан әрі арттырған, өз заманында тек отандық тарихта ғана емес, күллі түркі халықтарының тарихында маңызды орынға ие, түркі дүниесінің рухани астанасы Түркістан өңірінің байырғы жер-су атауларын зерттеу, талдау және ғылыми айналымға енгізу қәзіргі таңдағы өзекті мәселелердің бірі болып табылуда. Бұл мақалада Қазақстан Республикасының Президенті Қасым-Жомарт Тоқаев қол қойған «Түркістан қаласының ерекше мәртебесі туралы» заңның маңыздылығы қарастырылады. Түркістан қаласы – қазақ мемлекеттігінің қалыптасуында және дамуы барысында маңызды рөл атқарған тарихи әрі рухани орталық. Оның ежелгі және ортағасырлық Қазақстан тарихындағы алар орны ерекше, себебі қала Ұлы Жібек жолының бойында орналасқан, бұл қаланы экономикалық, саяси-әкімшілік және мәдени орталыққа айналдырды. Мақалада Түркістан өңіріндегі байырғы жер-су атауларының этнонимиялық ерекшеліктері мен олардың тарихи тамырлары зерттеледі. Өңірдегі жер-су атауларының көбін халық, ел, тайпа және ру атауларынан тұратынын атап көрсетілді. Зерттеу барысында сақ, үйсін, ғұн, түркі, оғыз және қыпшақ кезеңдерінен бастау алатын, араб, парсы, қазақ және өзбек тілдеріндегі атаулардың араласуы қарастырылады. Сонымен қатар мақалада Түркістан қаласының тарихи-мәдени мұраларын сақтау мен дамыту жолдары талқыланып, Қазақстанның стратегиялық даму бағыттарының бірі ретінде мәдени туризмді өркендету қажеттілігі атап өтіледі. Зерттеу нәтижелері тарихи-этнонимиялық және топонимикалық материалдардың өңірдің этникалық құрылымын және тарихи көші-қондар жолдарын түсінуге мүмкіндік беретінін көрсетеді. Мақала Түркістан өңірінің тарихи-мәдени мұрасын терең зерттеуде этнонимияның маңызды рөлін айқындайды. Түркістанның ерекше мәртебеге ие болуы – оның тарихи мұрасын сақтауға және оны әлемдік деңгейде танытуға үлкен мүмкіндік береді
Держатели документа:
ЗКУ
Доп.точки доступа:
Шоқпаров, Ә.Ж.
Сиздиков, Б.С.
85.
Подробнее
20.1
Б 49
Берлигужин, М. Т.
Барбастау өзенінің экологиялық жағдайы және геохимиялық ерекшеліктері [Текст] / М. Т. Берлигужин, Г. С. Кайсагалиева // БҚУ хабаршысы. - 2025. - №3. - Б. 503-516.
ББК 20.1
Рубрики: География
Кл.слова (ненормированные):
кіші өзен -- экологиялық жағдай -- Барбастау өзені -- су ресурстары -- антропогендік фактор -- химиялық талдау -- ауыр металдар -- гидрология -- геоморфология
Аннотация: Ғылыми мақалада Барбастау өзенінің экологиялық жағдайын, геохимиялық ерекшеліктерін анықтау мақсатында су сапасын зерттеу жұмыстарының нәтижелері қарастырылды. Зерттеу 2024 жылдың күз мезгілінде және 2025 жылдың көктем мезгілінде далалық жағдайда жүргізіліп, камералдық кезеңі М.Өтемісов атындағы Батыс Қазақстан yниверситетінің экология және биогеохимиялық сынақ зертханасында өткізілді. Барбастау өзенінің экологиялық-химиялық жағдайын бағалау үшін гидрологиялық, геоморфологиялық және су сынамаларына физико-химиялық зерттеулері жүргізілді. Зерттеу барысында өзеннің су құрамындағы негізгі иондар мен микроэлементтер анықталды. Судың экологиялық жағдайын толық бағалау үшін алынған мәліметтер ГОСТ әдістеріне сәйкес өңделді. Алынған нәтижелері бойынша кесте, диаграмма құрылып, қорытындыланып, экологиялық жағдайы анықталды. Қорытынды нәтижелер Барбастау өзенінің экологиялық жағдайын жақсарту мақсатында болашақта қажет шараларды айқындауға мүмкіндік береді
Держатели документа:
ЗКУ
Доп.точки доступа:
Кайсагалиева, Г.С.
Б 49
Берлигужин, М. Т.
Барбастау өзенінің экологиялық жағдайы және геохимиялық ерекшеліктері [Текст] / М. Т. Берлигужин, Г. С. Кайсагалиева // БҚУ хабаршысы. - 2025. - №3. - Б. 503-516.
Рубрики: География
Кл.слова (ненормированные):
кіші өзен -- экологиялық жағдай -- Барбастау өзені -- су ресурстары -- антропогендік фактор -- химиялық талдау -- ауыр металдар -- гидрология -- геоморфология
Аннотация: Ғылыми мақалада Барбастау өзенінің экологиялық жағдайын, геохимиялық ерекшеліктерін анықтау мақсатында су сапасын зерттеу жұмыстарының нәтижелері қарастырылды. Зерттеу 2024 жылдың күз мезгілінде және 2025 жылдың көктем мезгілінде далалық жағдайда жүргізіліп, камералдық кезеңі М.Өтемісов атындағы Батыс Қазақстан yниверситетінің экология және биогеохимиялық сынақ зертханасында өткізілді. Барбастау өзенінің экологиялық-химиялық жағдайын бағалау үшін гидрологиялық, геоморфологиялық және су сынамаларына физико-химиялық зерттеулері жүргізілді. Зерттеу барысында өзеннің су құрамындағы негізгі иондар мен микроэлементтер анықталды. Судың экологиялық жағдайын толық бағалау үшін алынған мәліметтер ГОСТ әдістеріне сәйкес өңделді. Алынған нәтижелері бойынша кесте, диаграмма құрылып, қорытындыланып, экологиялық жағдайы анықталды. Қорытынды нәтижелер Барбастау өзенінің экологиялық жағдайын жақсарту мақсатында болашақта қажет шараларды айқындауға мүмкіндік береді
Держатели документа:
ЗКУ
Доп.точки доступа:
Кайсагалиева, Г.С.
86.
Подробнее
20.1
Ш 98
Шығыс Қазақстанның биіктаулы экожүйелерінде ағаш тұқымдастарының климаттық өзгерістерге реакциясын дендрохронологиялық талдау [Текст] / К. Б. Алипина, Ш. Б. Абилова, Чоймаа Дуламсурен, Ж. Т. Тергенбаева // БҚУ хабаршысы. - 2025. - №3. - Б. 548-561.
ББК 20.1
Рубрики: Экология
Кл.слова (ненормированные):
дендрохронология -- жылдық сақиналар -- климаттық өзгерістер -- ағаш өсімі -- корреляциялық талдау -- радиалды өсім
Аннотация: Бұл зерттеу климаттың өзгеруінің ағаш өсімдіктерінің өсуіне әсерін дендрохронологиялық әдістер арқылы талдауға бағытталған. Шығыс Қазақстанның табиғи-климаттық жағдайы – маусымдық ауытқуы күшті, биік таулы және континенталды сипаттағы аймақ – ағаштардың жылдық өсім динамикасын зерттеу үшін ерекше үлгілік өңір болып табылады. Тарихи метеодеректердің шектеулігі жағдайында ағаштың жылдық сақиналары климаттық жағдайларды қалпына келтірудің сенімді прокси-дереккөзі ретінде қолданылады. Зерттеу барысында 2013 және 2023 жылдары Катонқарағай мемлекеттік ұлттық табиғи паркінің әртүрлі биіктік белдеулеріндегі орман екпелерінен 1610 керн алынып, Betula pendula, Larix sibirica, Pinus sibirica, Picea obovata және Abies sibirica түрлері бойынша өсу хронологиялары жасалды. Жылдық сақиналар ені LINTAB құрылғысы және TSAP-Win бағдарламасы арқылы өлшенді, ал уақыттық қатарларды кросс-дейтинг, детрендинг және индекстеу COFECHA, R (dplR, treeclim пакеттері) және STATISTICA 13.2 көмегімен өңделді. Нәтижелер ауа температурасы мен жылдық өсім арасында теріс, ал жауын-шашынмен және күн белсенділігімен оң корреляцияны көрсетті. Ең жоғары корреляциялық мәндер күн белсенділігімен (r = 0,53–0,86), жауын-шашынмен орташа (r = 0,04–0,46), ал температурамен теріс бағытта анықталды. Бұл ағаштардың радиалды өсімі ылғал және радиациялық жағдайларға сезімтал екенін, ал жоғары температурада кері әсер байқалатынын дәлелдейді. Жалпы алғанда, зерттеу нәтижелері ағаш түрлерінің өсуіне климаттық факторлардың (температура, жауын-шашын) әртүрлі ықпал ететінін көрсетті. Жиналған хронологиялар мен алынған корреляциялар аймақтық дендроклиматтық қайта құруды жүргізу үшін маңызды база болып табылады және климаттық өзгерістер жағдайында орман экожүйелерінің бейімделу әлеуетін бағалауға септігін тигізеді
Держатели документа:
ЗКУ
Доп.точки доступа:
Алипина, К.Б.
Абилова, Ш.Б.
Чоймаа Дуламсурен
Тергенбаева, Ж.Т.
Ш 98
Шығыс Қазақстанның биіктаулы экожүйелерінде ағаш тұқымдастарының климаттық өзгерістерге реакциясын дендрохронологиялық талдау [Текст] / К. Б. Алипина, Ш. Б. Абилова, Чоймаа Дуламсурен, Ж. Т. Тергенбаева // БҚУ хабаршысы. - 2025. - №3. - Б. 548-561.
Рубрики: Экология
Кл.слова (ненормированные):
дендрохронология -- жылдық сақиналар -- климаттық өзгерістер -- ағаш өсімі -- корреляциялық талдау -- радиалды өсім
Аннотация: Бұл зерттеу климаттың өзгеруінің ағаш өсімдіктерінің өсуіне әсерін дендрохронологиялық әдістер арқылы талдауға бағытталған. Шығыс Қазақстанның табиғи-климаттық жағдайы – маусымдық ауытқуы күшті, биік таулы және континенталды сипаттағы аймақ – ағаштардың жылдық өсім динамикасын зерттеу үшін ерекше үлгілік өңір болып табылады. Тарихи метеодеректердің шектеулігі жағдайында ағаштың жылдық сақиналары климаттық жағдайларды қалпына келтірудің сенімді прокси-дереккөзі ретінде қолданылады. Зерттеу барысында 2013 және 2023 жылдары Катонқарағай мемлекеттік ұлттық табиғи паркінің әртүрлі биіктік белдеулеріндегі орман екпелерінен 1610 керн алынып, Betula pendula, Larix sibirica, Pinus sibirica, Picea obovata және Abies sibirica түрлері бойынша өсу хронологиялары жасалды. Жылдық сақиналар ені LINTAB құрылғысы және TSAP-Win бағдарламасы арқылы өлшенді, ал уақыттық қатарларды кросс-дейтинг, детрендинг және индекстеу COFECHA, R (dplR, treeclim пакеттері) және STATISTICA 13.2 көмегімен өңделді. Нәтижелер ауа температурасы мен жылдық өсім арасында теріс, ал жауын-шашынмен және күн белсенділігімен оң корреляцияны көрсетті. Ең жоғары корреляциялық мәндер күн белсенділігімен (r = 0,53–0,86), жауын-шашынмен орташа (r = 0,04–0,46), ал температурамен теріс бағытта анықталды. Бұл ағаштардың радиалды өсімі ылғал және радиациялық жағдайларға сезімтал екенін, ал жоғары температурада кері әсер байқалатынын дәлелдейді. Жалпы алғанда, зерттеу нәтижелері ағаш түрлерінің өсуіне климаттық факторлардың (температура, жауын-шашын) әртүрлі ықпал ететінін көрсетті. Жиналған хронологиялар мен алынған корреляциялар аймақтық дендроклиматтық қайта құруды жүргізу үшін маңызды база болып табылады және климаттық өзгерістер жағдайында орман экожүйелерінің бейімделу әлеуетін бағалауға септігін тигізеді
Держатели документа:
ЗКУ
Доп.точки доступа:
Алипина, К.Б.
Абилова, Ш.Б.
Чоймаа Дуламсурен
Тергенбаева, Ж.Т.
87.
Подробнее
81
Б 42
Бекбосинова, Г. З.
Қазақ стилистикасы туралы маңызды мәселелер [Текст] / Г. З. Бекбосинова // Профессор Отарәлі Бүркіттің лингвистикалық мұрасы, қазіргі қазақ филологиясының парадигмалары: Қазақстан Республикасы білім беру ісінің Құрметті қызметкері, филология ғылымдарының докторы, профессор Бүркітов Отарәлі Бүркітұлының туғанына 70 жыл толуына арналған халықаралық ғылыми-тәжірибелік конференция материалдары. - Орал, 2024. - 13 желтоқсан. - Б. 90-92.
ББК 81
Рубрики: Языкознание
Кл.слова (ненормированные):
Стилистика -- стиль -- әдебиеттану -- бейнелеу өнері -- музыка -- Қазақ тілі стилистикасы -- Құрылымдық стилистика немесе тіл стилистикасы -- Қолданымдық стилистика немесе сөз стилитситкасы
Аннотация: Стилистика тіл білімінің бір саласы болып есептеледі. Стилистикадағы негізгі ұғымдардың бірі – стиль. Оны осы күнге дейін әркім әр түрлі түсінеді. Себебі «стиль» терминінің мазмұны кең. Оның қолданылатын орны көп. Стиль термині әдебиеттану, бейнелеу өнері, музыка (ән-саз) т.б. ғылым салаларында да кеңінен жұмсалады. Стилистика тілдің қолданылу заңдылықтарын зерттейтін ғылым болғандықтан тілдік (фактілердің) белгілердің дұрыс қолданылу нормасын көздейді. Тілдік құралдарды дұрыс, ұтымды қолдана білудің қоғамдық үлкен мәні бар. Тілдік белгілерді сұрыптап, қолданылу заңдылықтары әдетте айтылатын ойдың мазмұнына байланысты. Ойлау жұмысының нәтижелерін төл сөз арқылы бейнелейді.
Держатели документа:
ЗКУ
Б 42
Бекбосинова, Г. З.
Қазақ стилистикасы туралы маңызды мәселелер [Текст] / Г. З. Бекбосинова // Профессор Отарәлі Бүркіттің лингвистикалық мұрасы, қазіргі қазақ филологиясының парадигмалары: Қазақстан Республикасы білім беру ісінің Құрметті қызметкері, филология ғылымдарының докторы, профессор Бүркітов Отарәлі Бүркітұлының туғанына 70 жыл толуына арналған халықаралық ғылыми-тәжірибелік конференция материалдары. - Орал, 2024. - 13 желтоқсан. - Б. 90-92.
Рубрики: Языкознание
Кл.слова (ненормированные):
Стилистика -- стиль -- әдебиеттану -- бейнелеу өнері -- музыка -- Қазақ тілі стилистикасы -- Құрылымдық стилистика немесе тіл стилистикасы -- Қолданымдық стилистика немесе сөз стилитситкасы
Аннотация: Стилистика тіл білімінің бір саласы болып есептеледі. Стилистикадағы негізгі ұғымдардың бірі – стиль. Оны осы күнге дейін әркім әр түрлі түсінеді. Себебі «стиль» терминінің мазмұны кең. Оның қолданылатын орны көп. Стиль термині әдебиеттану, бейнелеу өнері, музыка (ән-саз) т.б. ғылым салаларында да кеңінен жұмсалады. Стилистика тілдің қолданылу заңдылықтарын зерттейтін ғылым болғандықтан тілдік (фактілердің) белгілердің дұрыс қолданылу нормасын көздейді. Тілдік құралдарды дұрыс, ұтымды қолдана білудің қоғамдық үлкен мәні бар. Тілдік белгілерді сұрыптап, қолданылу заңдылықтары әдетте айтылатын ойдың мазмұнына байланысты. Ойлау жұмысының нәтижелерін төл сөз арқылы бейнелейді.
Держатели документа:
ЗКУ
88.
Подробнее
74
К 88
Куатова, А. К.
Аналитикалық оқу дағдыларын дамыту [Текст] / А. К. Куатова // Профессор Отарәлі Бүркіттің лингвистикалық мұрасы, қазіргі қазақ филологиясының парадигмалары: Қазақстан Республикасы білім беру ісінің Құрметті қызметкері, филология ғылымдарының докторы, профессор Бүркітов Отарәлі Бүркітұлының туғанына 70 жыл толуына арналған халықаралық ғылыми-тәжірибелік конференция материалдары. - Орал, 2024. - 13 желтоқсан. - Б. 196-199.
ББК 74
Рубрики: Обучение
Кл.слова (ненормированные):
Қазақ тілі -- оқу -- сөйлеу -- Аналитикалық оқу -- Лексика -- прозалық шығармалар -- Өнер
Аннотация: Оқу нәтижелеріне деген заманауи талаптар білімнің жоғары сапасына қолжеткізу және оқушылардың білімді игеру үшін өз өнімдерін жасау шарты ретінде метапәнділік қағидаттарының негізінде білім беру мазмұнының өзгеруін қажет етеді. Қазақ тіліндегі түпнұсқадағы көркем әдебиетті оқу, ауызекі тілдің дамуына көмектеседі, сөздік қорды байытады, туған елдің мәдениеті және әдебиетімен таныстырады, аналитикалық ойлауды дамытады
Держатели документа:
ЗКУ
К 88
Куатова, А. К.
Аналитикалық оқу дағдыларын дамыту [Текст] / А. К. Куатова // Профессор Отарәлі Бүркіттің лингвистикалық мұрасы, қазіргі қазақ филологиясының парадигмалары: Қазақстан Республикасы білім беру ісінің Құрметті қызметкері, филология ғылымдарының докторы, профессор Бүркітов Отарәлі Бүркітұлының туғанына 70 жыл толуына арналған халықаралық ғылыми-тәжірибелік конференция материалдары. - Орал, 2024. - 13 желтоқсан. - Б. 196-199.
Рубрики: Обучение
Кл.слова (ненормированные):
Қазақ тілі -- оқу -- сөйлеу -- Аналитикалық оқу -- Лексика -- прозалық шығармалар -- Өнер
Аннотация: Оқу нәтижелеріне деген заманауи талаптар білімнің жоғары сапасына қолжеткізу және оқушылардың білімді игеру үшін өз өнімдерін жасау шарты ретінде метапәнділік қағидаттарының негізінде білім беру мазмұнының өзгеруін қажет етеді. Қазақ тіліндегі түпнұсқадағы көркем әдебиетті оқу, ауызекі тілдің дамуына көмектеседі, сөздік қорды байытады, туған елдің мәдениеті және әдебиетімен таныстырады, аналитикалық ойлауды дамытады
Держатели документа:
ЗКУ
89.
Подробнее
74
К 88
Кужакова, К. А.
Бастауыш сынып оқушыларының оқу ынтасын арттыруда интерактивті қосымшаларды пайдалану мүмкіндіктері [Текст] / К. А. Кужакова // Профессор Отарәлі Бүркіттің лингвистикалық мұрасы, қазіргі қазақ филологиясының парадигмалары: Қазақстан Республикасы білім беру ісінің Құрметті қызметкері, филология ғылымдарының докторы, профессор Бүркітов Отарәлі Бүркітұлының туғанына 70 жыл толуына арналған халықаралық ғылыми-тәжірибелік конференция материалдары. - Орал, 2024. - 13 желтоқсан. - Б. 223-226.
ББК 74
Рубрики: Образование
Кл.слова (ненормированные):
ақпараттық қызмет -- ақпараттық мәдениет -- білім беруді ақпараттандыру -- техникалық ресурстар -- педагогикалық процесс -- Бастауыш сынып -- электрондық білім беру ресурстары
Аннотация: Педагогикалық процесс барысында ақпараттық қызметті жүзеге асыру білім беруді ақпараттандырудың негізгі мәні болып табылады. Ақпаратпен жұмыс істеу мұғалімдер мен оқушылар үшін өзіндік ерекшеліктерге ие, әрқайсысының ақпараттық қызметке қатысты өз мақсаттары мен міндеттері бар. Бұл міндеттерді орындау үшін белгілі бір әрекеттер кешені қажет, ол білім беру нәтижелеріне қол жеткізуді қамтамасыз етеді. Педагогтардың ақпараттық қызметке бағытталған қызметі оқушылардың ақпараттық қызметін қалыптастыруға ықпал етіп, олардың ақпараттық мәдениетінің дамуына себеп болуы мүмкін. Бастауыш сынып оқушыларының ақпараттық мәдениетін қалыптастыру қоғамдағы ақпаратты тарату мәдениетімен байланысты. Ақпараттық қоғамда материалдық және рухани құндылықтар туралы мәліметтерді іздеу, өңдеу, сақтау және беру үшін техникалық ресурстар маңызды рөл атқарады. Әртүрлі дереккөздер арқылы ақпараттың таралуы ақпараттық қызметтің мәнін айқындайды, ал бұл процесс бастауыш білім беру кезеңінде басталады. Техникалық жаңалықтарды белсенді пайдалану білім беру процесіне елеулі ықпал жасап, оны жаңа деңгейге көтереді.
Держатели документа:
ЗКУ
К 88
Кужакова, К. А.
Бастауыш сынып оқушыларының оқу ынтасын арттыруда интерактивті қосымшаларды пайдалану мүмкіндіктері [Текст] / К. А. Кужакова // Профессор Отарәлі Бүркіттің лингвистикалық мұрасы, қазіргі қазақ филологиясының парадигмалары: Қазақстан Республикасы білім беру ісінің Құрметті қызметкері, филология ғылымдарының докторы, профессор Бүркітов Отарәлі Бүркітұлының туғанына 70 жыл толуына арналған халықаралық ғылыми-тәжірибелік конференция материалдары. - Орал, 2024. - 13 желтоқсан. - Б. 223-226.
Рубрики: Образование
Кл.слова (ненормированные):
ақпараттық қызмет -- ақпараттық мәдениет -- білім беруді ақпараттандыру -- техникалық ресурстар -- педагогикалық процесс -- Бастауыш сынып -- электрондық білім беру ресурстары
Аннотация: Педагогикалық процесс барысында ақпараттық қызметті жүзеге асыру білім беруді ақпараттандырудың негізгі мәні болып табылады. Ақпаратпен жұмыс істеу мұғалімдер мен оқушылар үшін өзіндік ерекшеліктерге ие, әрқайсысының ақпараттық қызметке қатысты өз мақсаттары мен міндеттері бар. Бұл міндеттерді орындау үшін белгілі бір әрекеттер кешені қажет, ол білім беру нәтижелеріне қол жеткізуді қамтамасыз етеді. Педагогтардың ақпараттық қызметке бағытталған қызметі оқушылардың ақпараттық қызметін қалыптастыруға ықпал етіп, олардың ақпараттық мәдениетінің дамуына себеп болуы мүмкін. Бастауыш сынып оқушыларының ақпараттық мәдениетін қалыптастыру қоғамдағы ақпаратты тарату мәдениетімен байланысты. Ақпараттық қоғамда материалдық және рухани құндылықтар туралы мәліметтерді іздеу, өңдеу, сақтау және беру үшін техникалық ресурстар маңызды рөл атқарады. Әртүрлі дереккөздер арқылы ақпараттың таралуы ақпараттық қызметтің мәнін айқындайды, ал бұл процесс бастауыш білім беру кезеңінде басталады. Техникалық жаңалықтарды белсенді пайдалану білім беру процесіне елеулі ықпал жасап, оны жаңа деңгейге көтереді.
Держатели документа:
ЗКУ
Страница 9, Результатов: 89