Электронный каталог

20.1
Ш 98

    Шығыс Қазақстанның биіктаулы экожүйелерінде ағаш тұқымдастарының климаттық өзгерістерге реакциясын дендрохронологиялық талдау [Текст] / К. Б. Алипина, Ш. Б. Абилова, Чоймаа Дуламсурен, Ж. Т. Тергенбаева // БҚУ хабаршысы. - 2025. - №3. - Б. 548-561.
ББК 20.1

Рубрики: Экология

Кл.слова (ненормированные):
дендрохронология -- жылдық сақиналар -- климаттық өзгерістер -- ағаш өсімі -- корреляциялық талдау -- радиалды өсім
Аннотация: Бұл зерттеу климаттың өзгеруінің ағаш өсімдіктерінің өсуіне әсерін дендрохронологиялық әдістер арқылы талдауға бағытталған. Шығыс Қазақстанның табиғи-климаттық жағдайы – маусымдық ауытқуы күшті, биік таулы және континенталды сипаттағы аймақ – ағаштардың жылдық өсім динамикасын зерттеу үшін ерекше үлгілік өңір болып табылады. Тарихи метеодеректердің шектеулігі жағдайында ағаштың жылдық сақиналары климаттық жағдайларды қалпына келтірудің сенімді прокси-дереккөзі ретінде қолданылады. Зерттеу барысында 2013 және 2023 жылдары Катонқарағай мемлекеттік ұлттық табиғи паркінің әртүрлі биіктік белдеулеріндегі орман екпелерінен 1610 керн алынып, Betula pendula, Larix sibirica, Pinus sibirica, Picea obovata және Abies sibirica түрлері бойынша өсу хронологиялары жасалды. Жылдық сақиналар ені LINTAB құрылғысы және TSAP-Win бағдарламасы арқылы өлшенді, ал уақыттық қатарларды кросс-дейтинг, детрендинг және индекстеу COFECHA, R (dplR, treeclim пакеттері) және STATISTICA 13.2 көмегімен өңделді. Нәтижелер ауа температурасы мен жылдық өсім арасында теріс, ал жауын-шашынмен және күн белсенділігімен оң корреляцияны көрсетті. Ең жоғары корреляциялық мәндер күн белсенділігімен (r = 0,53–0,86), жауын-шашынмен орташа (r = 0,04–0,46), ал температурамен теріс бағытта анықталды. Бұл ағаштардың радиалды өсімі ылғал және радиациялық жағдайларға сезімтал екенін, ал жоғары температурада кері әсер байқалатынын дәлелдейді. Жалпы алғанда, зерттеу нәтижелері ағаш түрлерінің өсуіне климаттық факторлардың (температура, жауын-шашын) әртүрлі ықпал ететінін көрсетті. Жиналған хронологиялар мен алынған корреляциялар аймақтық дендроклиматтық қайта құруды жүргізу үшін маңызды база болып табылады және климаттық өзгерістер жағдайында орман экожүйелерінің бейімделу әлеуетін бағалауға септігін тигізеді
Держатели документа:
ЗКУ
Доп.точки доступа:
Алипина, К.Б.
Абилова, Ш.Б.
Чоймаа Дуламсурен
Тергенбаева, Ж.Т.

81
Б 42
Бекбосинова, Г. З.
    Қазақ стилистикасы туралы маңызды мәселелер [Текст] / Г. З. Бекбосинова // Профессор Отарәлі Бүркіттің лингвистикалық мұрасы, қазіргі қазақ филологиясының парадигмалары: Қазақстан Республикасы білім беру ісінің Құрметті қызметкері, филология ғылымдарының докторы, профессор Бүркітов Отарәлі Бүркітұлының туғанына 70 жыл толуына арналған халықаралық ғылыми-тәжірибелік конференция материалдары. - Орал, 2024. - 13 желтоқсан. - Б. 90-92.
ББК 81

Рубрики: Языкознание

Кл.слова (ненормированные):
Стилистика -- стиль -- әдебиеттану -- бейнелеу өнері -- музыка -- Қазақ тілі стилистикасы -- Құрылымдық стилистика немесе тіл стилистикасы -- Қолданымдық стилистика немесе сөз стилитситкасы
Аннотация: Стилистика тіл білімінің бір саласы болып есептеледі. Стилистикадағы негізгі ұғымдардың бірі – стиль. Оны осы күнге дейін әркім әр түрлі түсінеді. Себебі «стиль» терминінің мазмұны кең. Оның қолданылатын орны көп. Стиль термині әдебиеттану, бейнелеу өнері, музыка (ән-саз) т.б. ғылым салаларында да кеңінен жұмсалады. Стилистика тілдің қолданылу заңдылықтарын зерттейтін ғылым болғандықтан тілдік (фактілердің) белгілердің дұрыс қолданылу нормасын көздейді. Тілдік құралдарды дұрыс, ұтымды қолдана білудің қоғамдық үлкен мәні бар. Тілдік белгілерді сұрыптап, қолданылу заңдылықтары әдетте айтылатын ойдың мазмұнына байланысты. Ойлау жұмысының нәтижелерін төл сөз арқылы бейнелейді.
Держатели документа:
ЗКУ