Электронный каталог

26.82
К 27

    Картирование растительности Восточно-Казахстанской области с помощью машинного обучения на основе спутниковых снимков Landsat [Текст] / Н. Ф. Денисова, Г. К. Жусупова, О. А. Петрова [и др.] // Вестник ЗКУ. - 2025. - №2. - С. 418-431.
ББК 26.82

Рубрики: Физическая география

Кл.слова (ненормированные):
Восточно-Казахстанская область -- Landsat -- Машинное обучение -- Классификация растительности -- Google Earth Engine -- Random Forest
Аннотация: Целью данного исследования является разработка подхода к картографированию растительности Восточно-Казахстанского региона с использованием методов машинного обучения на основе спутниковых снимков Landsat 8. В статье рассматриваются этапы предобработки данных, выбор оптимальных алгоритмов классификации и оценка их эффективности для различных типов растительности. Процесс предварительной обработки и классификации данных выполнялись на облачной платформе Google Earth Engine. Помимо 17 вспомогательных слоев, содержащих информацию о рельефе местности, в процессе сбора данных были сформированы обучающие выборки, распределенные по 10 классам: широколиственные деревья, хвойные деревья, травянистая растительность, кустарники, открытые земли, сельскохозяйственные угодья, водно-болотные территории, застроенные земли, снег и лед, водные объекты. В рамках исследования были применены и сравнены различные алгоритмы машинного обучения, такие как метод опорных векторов (SVM), деревья решений (CART), градиентный бустинг деревьев (GTB) и случайный лес (RF). Алгоритмы GTB и RF показали наилучшие результаты с Общей точностью 92% и коэффициентом Каппа 91%, что свидетельствует о высоком качестве интеграции данных дистанционного зондирования с методами машинного обучения. Полученные результаты исследования подчеркивают потенциал методов машинного обучения для мониторинга состояния экосистем, планирования природоохранных мероприятий, управления природными ресурсами и чрезвычайными ситуациями в регионе
Держатели документа:
ЗКУ
Доп.точки доступа:
Денисова, Н.Ф.
Жусупова, Г.К.
Петрова, О.А.
Чепашев, Д.В.
Даумова, Г.К.
Темирбаева, К.А.

26.82
Б 82
Боранкулова, Д. М.
    Қалалық қоғамдық кеңістік – қала дамуының маңызды элементі [Текст] / Д. М. Боранкулова, А. Н. Бейкитова, Д. И. Қазақбай // БҚУ хабаршысы. - 2025. - №3. - Б. 342-358.
ББК 26.82

Рубрики: География

Кл.слова (ненормированные):
қалалық аумақ -- қалалық кеңістіктер -- қоғамдық кеңістіктер -- қалалық қоғамдық кеңістіктер -- тұрақты даму тұжырымдамасы -- қоғамдық көлік аялдамалары -- аялдама павильондары -- жұптық аялдамалар -- ақылды қала тұжырымдамасы -- нақты уақыт режиміндегі дисплей
Аннотация: Қазіргі әлемде сапалы қала ортасын қалыптастыру мәселелері ірі мегаполистерде де, шағын қалалар мен қалалық елді мекендерде де өзекті. Урбанизацияның қарқынды дамуы және қала тұрғындары үлесінің артуы жағдайында қоғамдық кеңістіктер қала жоспарлау жүйесінің маңызды құрамдас бөлігі, қала ортасының қалыптасу негізі ретінде қарастырылады. Мақалада отандық және халықаралық тәжірибе мысалдары негізінде қоғамдық қалалық кеңістіктерді құру мен жаңғыртудың проблемалары, тәжірибелері және қазіргі заманғы үрдістеріне теориялық талдау жасалды. Бұл мәселені зерттеу қалалық қоғамдық кеңістіктердің тиімді жұмыс істеуін қамтамасыз ететін жүйені құру, дамытудың негізгі қағидаттары мен талаптарын анықтауға мүмкіндік береді. Қала аумағындағы ашық қоғамдық кеңістіктер – қалалық алаңдар, саябақтар, жағалаулар, табиғи ландшафттар, тұрғын үй кешендерінің аумақтары әлеуметтік-мәдени дамуымен қатар экономикалық дамуына да ықпал етеді. Қоғамдық кеңістік қала дамуының маңызды элементі ретінде қаланың біртұтас әлеуметтік-мәдени құрылымын қалыптастыруда үлкен рөл атқарады және зерттеуіміздің өзектілігін қамтамасыз етеді. Мақалада қалалық қоғамдық кеңістіктердің маңыздылығы талданды, белгілеріне қарай жіктемесі жасалды және қоғамдық аумақтарды жобалаудың басты ерекшеліктері айқындалды. Қалалық қоғамдық кеңістіктердің жіктемесі оның әлеуметтік маңыздылығын көрсетті. Жоғары урбандалған қала ортасындағы әлеуметтік маңызы бар нысан арқылы қоғамдық көлік аялдамаларына жүйелі талдау жүргізілді. Қоғамдық көлік аялдамаларына қаланың өмір сүру процесіне өзгерістер енгізе алатын ашық қоғамдық кеңістіктер ретінде маңызы зор. Бұл оларды құрудың, сақтаудың және оңтайландырудың жаңа тәсілдері мен әдістерін енгізуді қажет етеді
Держатели документа:
ЗКУ
Доп.точки доступа:
Бейкитова, А.Н.
Қазақбай, Д.И.

26.82
Г 35

    Географические аспекты этнодемографических изменений в Республике Казахстан [Текст] / Ж. Т. Тилекова, А. К. Куспанова, Н. Н. Карменова, Г. О. Жандосова // Вестник ЗКУ. - 2025. - №3. - С. 359-371.
ББК 26.82

Рубрики: География

Кл.слова (ненормированные):
этнодемография -- этнос -- миграция -- урбанизация -- трансформация -- география
Аннотация: В статье рассматриваются этнодемографические изменения, произошедшие в Республике Казахстан за последние 30 лет (с начала 1990-х годов до 2020-х годов). Исследование опирается на анализ статистических данных, материалов переписей населения и научных публикаций, а также включает пространственную оценку демографических и этнических трансформаций в различных регионах страны. Основное внимание уделено изменениям в численности и территориальном распределении основных этнических групп, миграционным процессам, урбанизации. Выявлены ключевые тенденции: устойчивая тенденция роста численности титульной нации – казахов; существенное сокращение численности ряда русскоязычных этнических групп, прежде всего русских, украинцев, немцев и беларусов; репатриация кандасов. Подчеркивается значимость комплексного подхода к оценке этнодемографических процессов для прогнозирования будущих изменений и формирования эффективной государственной национальной и региональной политики
Держатели документа:
ЗКУ
Доп.точки доступа:
Тилекова, Ж.Т.
Куспанова, А.К.
Карменова, Н.Н.
Жандосова, Г.О.

26.82
С 58

    Создание единой цифровой пространственно-координированной гидрологической базы данных для Западно-Казахстанского региона [Текст] / А. А. Турсунова, А. Б. Мырзахметов, Г. Р. Баспакова [и др.] // Вестник ЗКУ. - 2025. - №3. - С. 372-387.
ББК 26.82

Рубрики: География

Кл.слова (ненормированные):
гидрологическая база данных -- водные объекты -- ГИС-технологии -- водохозяйственная инфраструктура -- гидрометеорологические наблюдения -- цифровая платформа -- Западно-Казахстанский регион -- география
Аннотация: В статье представлены результаты формирования единой цифровой пространственно- координированной гидрологической базы данных Западно-Казахстанского региона. Данная работа является важным шагом в развитии системы управления водными ресурсами региона и направлена на создание эффективного инструмента для принятия обоснованных решений в водохозяйственной сфере. Работа включает анализ и обобщение гидрометеорологических данных и материалов по водным объектам, гидротехническим сооружениям, а также разработку цифровой платформы «Водные объекты и водохозяйственная инфраструктура Западно-Казахстанского региона», обеспечивающая хранение, обработку и визуализацию данных, в целях интегрированного управления водными ресурсами. Предложенная база данных содержит информацию о 192 гидрологических постах, 50 метеорологических станциях, 3176 реках, 1124 озерах и различных гидротехнических сооружениях региона. Все объекты имеют пространственную привязку и сопровождаются подробными атрибутивными данными. Разработанная цифровая платформа представляет собой современное клиент-серверное программное обеспечение с открытым исходным кодом, функционирующее на базе операционной системы Linux. Платформа предоставляет пользователям интуитивно понятный интерфейс для работы с данными о водных и водохозяйственных объектах, что значительно упрощает процесс управления водными ресурсами региона
Держатели документа:
ЗКУ
Доп.точки доступа:
Турсунова, А.А.
Мырзахметов, А.Б.
Баспакова, Г.Р.
Исақан, Г.
Қанай, М.Ә.
Достаева, А.Ж.

26.82
Х 69
Ходжанова, Б. Х.
    Литва Республикасының экономикасы: тарихи сабақтастық және қазіргі даму ерекшеліктері [Текст] / Б. Х. Ходжанова, Н. С. Жармаганбетова // БҚУ хабаршысы. - 2025. - №3. - Б. 388-403.
ББК 26.82

Рубрики: География

Кл.слова (ненормированные):
Литва Республикасы -- Алитус -- Вильнюс -- Каунас -- Клайпед -- Паневежск -- Таурагс -- Тельшяйск -- Еуропалық Одақ -- инновация -- экспорт -- энергетика
Аннотация: Бұл мақалада Литва Республикасының шаруашылығының құрылымы және экономикалық даму жағдайын қарастырады. Литва Республикасы — Балтық жағалауында орналасқан шағын, бірақ стратегиялық маңызы бар мемлекеттердің бірі. Кеңес Одағы ыдырағаннан кейін тәуелсіздігін алған Литва қарқынды саяси, экономикалық және әлеуметтік өзгерістерді бастан кешірді. Еуропалық Одақ пен НАТО мүшелігі елдің дамуына жаңа серпін берді. Елдің физикалық географиялық орналасуына жалпы шолу жасай отырып, қазіргі әлеуметтік-экономикалық даму барысына сипаттама беріледі. Литва Республикасы Шығыс Еуропа (Орыс) жазығының батысында орналасқан. Мұздық елдің рельефін қалыптастыруда маңызды рөл атқарды. Солтүстік аудандарды қоспағанда, Литва аумағы бүкіл Балтық жағалауындағы мұздық шөгінділерінің ең қуатты жинақталу аймағында орналасқан. ЖІӨ құрылымындағы өнеркәсіптің үлесі 2019 жыл бойынша 25,2 % құрайды. 1990 жылдан кейін бұл салада Балтық жағалауына тән процестер болды. Шикізат пен технологиялық байланыстардың үзілуі, нарықтар мен мемлекеттік тапсырыстардың жоғалуы өнеркәсіп құрылымының өзгеруіне, көптеген ірі кәсіпорындардың жойылуына әкелді. Отын өнеркәсібі бойынша Кеңес заманында Ресейден Новополоцк - Мажейкай мұнай құбыры арқылы келетін мұнай негізінде Литвада отын-энергетикалық кешен құрылды. Оның құрамына мұнай өңдеу зауыты, мұнай құбыры, Бутингтегі мұнай терминалы кірді. Литва-Балтық жағалауы елдерінің жалғыз өзі мұнай өңдеу болды. Көлік кешені бойынша ел аумағында автомобиль, әуе көлігі, темір жол көлігі жолға қойылған
Держатели документа:
ЗКУ
Доп.точки доступа:
Жармаганбетова, Н.С.

26.82
Z62
Zhuman, K.
    Assessing urban greening trends in Almaty city through NDVI analysis over five years (2020-2025) [Текст] / K. Zhuman, Zh. Assipova // Bulletin WKU. - 2025. - №3. - Р. 404-418.
ББК 26.82

Рубрики: География

Кл.слова (ненормированные):
Озеленение города -- NDVI -- Sentinel-2 -- Дистанционное зондирование -- Алматы -- Мониторинг растительности
Аннотация: В данном исследовании оцениваются городские тенденции озеленения в Алматы (Казахстан) за пятилетний период (июнь 2020 г.-июнь 2025 г.) путем анализа сезонных и годовых изменений растительности с использованием NDVI, рассчитанного по данным Sentinel-2. Высокое пространственное разрешение (10 м) снимков Sentinel-2 Level-2A было обработано в QGIS: сцены с облачностью ≥30 % были исключены, а изображения обрезаны по административным границам Алматы. Значения NDVI рассчитывались для выбранных безоблачных дат, агрегировались по сезонам и специально определённым годовому периоду (Июнь-Май) и подвергались статистическому анализу для оценки пространственной и временной динамики растительности. В отличие от предыдущих локальных исследований, данная работа представляет собой первую городскую многолетнюю оценку озеленения Алматы на основе последовательного спутникового анализа NDVI. Это позволяет заложить базу для долгосрочного мониторинга зеленой инфраструктуры и даёт ценные данные для устойчивого городского планирования. Результаты демонстрируют чёткие и предсказуемые сезонные модели NDVI, соответствующие континентальному климату Алматы. Летние периоды стабильно показывали максимальные значения NDVI (~0.50-0.52), тогда как зимние периоды характеризовались значительно более низкими значениями (~0.01-0.07). В течение исследуемого периода не выявлено выраженной или стабильной тенденции изменения среднегодового NDVI, что указывает на общую стабильность уровня озелененности города, несмотря на продолжающиеся инициативы по развитию городской зелёной инфраструктуры
Держатели документа:
ЗКУ
Доп.точки доступа:
Assipova, Zh.

26.82
Г 13

    Гаж-технологияларын қолдану арқылы биологиялық алуантүрлілікті сақтаудағы ерекше қорғалатын табиғи аумақтардың рөлі [Текст] / Э. С. Бөрібай, Б. Х. Тусупова, Н. Н. Карабкина [и др.] // БҚУ хабаршысы. - 2025. - №3. - Б. 419-435.
ББК 26.82

Рубрики: География

Кл.слова (ненормированные):
ерекше қорғалатын табиғи аумақтар -- Солтүстік Қазақстан облысы -- тұрақты даму -- биоалуантүрлілік -- табиғатты Жерді қашықтықтан зондтау -- географиялық ақпараттық жүйелер -- ГАЖ
Аннотация: Табиғи ресурстарды ұтымсыз пайдалану, экологиялық теңгерімнің бұзылуы және ұланғайыр аумақтардағы табиғи экожүйелердің деградациясымен байланысты экологиялық проблемалардың шиеленісуі жағдайында бірегей табиғи аумақтарды сақтау қажеттілігі ерекше өзекті. Мұндай сын-қатерлерге жауап ретінде табиғи кешендерді бастапқы күйінде сақтауға және антропогендік факторлардың әсерінен бұзылған экожүйелерді қалпына келтіруге көмектесетін экологиялық негіз ретінде қызмет ететін ерекше қорғалатын табиғи аумақтарды (ЕҚТА) құру маңызды. Мақалада ГАЖ технологиялары арқылы биоалуантүрлілікті сақтауды біріктіру контексінде Солтүстік Қазақстан облысының ерекше қорғалатын табиғи аумақтардың рөлі қарастырылған. Ерекше қорғалатын табиғи аумақтарды халықтың экологиялық сауаттылығын арттыру, экологиялық жауапкершілікті дамыту және сирек кездесетін, жойылып бара жатқан түрлерді сақтау бағдарламаларын іске асыру платформасы ретінде пайдаланудың заманауи тәсілдері талданған. Өңірдегі қорғауға алынған табиғи аумақтарға шолу жасалып және олардың білім беру, ғылыми зерттеулер мен экологиялық білімді танымал ету мүмкіндіктеріне сипаттама берілген. Табиғатты қорғау іс-қимылының негізгі бағыттары көрсетіліп, өңірдің тұрақты дамуын қамтамасыз етуде ерекше қорғалатын табиғи аумақтардың рөлін күшейту бойынша ұсыныстар белгіленді. Зерттеу жұмысында ЕҚТА сипаттама беруде 1:250 000 масштабтағы Жерді қашықтықтан зондтау деректері негізінде Солтүстік Қазақстан облысының туристік-рекреациялық картасы, Айыртау өңірінің рекреациялық карталары әзірленді. Географиялық ақпараттық жүйелер, жерді қашықтықтан зондтау құралдарын пайдалану туристік және рекреациялық әрекеттерді жоспарлаудың тиімділігін арттырады, экожүйені қорғау шараларын білім беру және халыққа хабардар ету бастамаларымен біріктіруді оңтайландырады. Мұндай технологиялар табиғи нысандарды, ерекше экологиялық статусы бар аймақтарды және әлеуетті рекреациялық ресурстарды нақты картаға түсіруді қамтамасыз етеді, аймақтың неғұрлым тұрақты дамуына ықпал етеді
Держатели документа:
ЗКУ
Доп.точки доступа:
Бөрібай, Э.С.
Тусупова, Б.Х.
Карабкина, Н.Н.
Мурзакулов, Г.Т.
Арыстанов, А.
Арыстанова, Р.

26.82
П 30
Петрищев, В. П.
    Ландшафты нефтегазовых месторождений: особенности индикации морфологической структуры [Текст] / В. П. Петрищев // Вестник ЗКУ. - 2025. - №3. - С. 436-443.
ББК 26.82

Рубрики: География

Кл.слова (ненормированные):
Ландшафты нефтегазовых месторождений -- космическая съемка -- крупноконтурость -- урочища -- пиксели -- контролируемая классификация -- разливы нефти -- буровые растворы -- шламы
Аннотация: В статье описывается методика классификации космических снимков на территорию нефтегазовых месторождений с определением трансформации морфологической структуры ландшафта во времени. Придается особое внимание комплексной оценке состояния ландшафтов нефтегазовых месторождений, включая гидрологическое, геохимическое, почвенное, геоботаническое. Основное внимание уделено анализу морфологической структуры ландшафтов по данным спутниковых съемок, включая отслеживание поверхностных разливов нефти и шламов, а также оценку подвижности границ ландшафтных элементов на уровнях местностей, урочищ и подурочищ. Описаны подходы контролируемой и неконтролируемой классификации космических снимков, использование радиолокационных и мультиспектральных диапазонов, а также индексов (например, NDVI) для выявления зон деградации. Показана значимость комплексного и долгосрочного анализа гидроморфных урочищ и пойменных территорий, где изменение уровня поверхностных вод способствует распространению нефтепродуктов. Полученные результаты подтверждают эффективность интеграции спутниковых данных и полевых исследований для мониторинга нефтяных разливов и оценки состояния ландшафтных комплексов
Держатели документа:
ЗКУ